سفرەمار٬ (هەو.) کۆرەمار٬ جوورە مارێکی کووێری کوژندەیە٬ قوڵەوەیباب.

مشکەکووێرە.

مەردومی چاوکز.

هۆش سست٬ کەم هۆش.

کووێر بوونەوە.

کووێربووەوە.

(هەورا.) کۆرەوەری٬ ئازار٬ ڕەنج٬ ڕچ٬ سەخڵەتی٬ چەرمەسەری٬ دەردەسەری لە کاروباردا.

ڕێگایەکە باریکە٬ کە هاتوچۆی کەم پێدابکرێ.

کانییەکە لە بەهاراندا بتەقێ و لە هاوینێدا ووشکبێ یا ئەوەندە ئاوی نەبێ ٬ بەهارەکانی ٬ کانییەکە٬ کە پڕبووبێتەوە ئاوێکی کەمی مابێ ٬ ناوی دێیە کییە لە سوورداش.

سفرەمار.

زیخەڵانی بێ ئاوی و شیناوەردی

مەبەس لە ڕەنج و ئازار چەژتنە، بڕوانە: ئاو تاڵ و سوڵ

ئاودێر، ئاڤدێر، ئاویار

جێگایەکە با نەیگرێتەوە، (باک) بابهێر، پەنا، پەسیو، بادرز

شانەیێکی پان و ددان تیژو درێژە سندەگڵ و زبڵی پێ بڵاوو پووش و پەڵاشی بێستانانی پێ کۆ دەکەنەوە

بلوور، نای، نەی، (هەورا) لوولێ، بلۆر، (باک) بلوور._لێدان: نەی ژەنین._لێدەر: نەی ژەن

هەڵبووێر، ڕۆژبووێر، هەفتەبووێر، شەوبووێر، ساڵ بووێر

ناوی شارێکی کۆنی کوردانە لە نێو هەڤێرکادایە، باجنا بەجنەوی، بەشنەوی ئێلێکی کۆنی کوردانە لە مێژوودا باسی وان زۆر کراوە: (ابن الاثیر) دەڵێ(بشنوی)، تاریخ الخمیس و هێندێک مێژوونووسی تر پێی دەڵێن(جن)، (باجن)، (بەجن)، (بەشن)، (بەژن)

تامۆر

(موک)_ برێشکە: ئەوەندەیە، کە بە جارێکی لەسەر ساجی ببرژێ یا سوور بکرێتەوە لە دەغڵ و قاوەو ئیتر یا بەشە کەشکێک، کە لە سووێنەدا بسووڕێتەوە. ڕووشە، کارەسات، هەنگامە. تەلەبەرد. گاشە بەرد، تامۆر. (ڕۆژ) تامووێر. گاشە بەردێکە بەزەویدا پان بووبێتەوە._کردنەوە: خلۆر کردنەوە. بەردی تیشانە، کە تەڵاش تەڵاش لێک جووێ دەکرێتەوە، شینکارە. ئەو تەختە بەردهسوورانەیە، کە کانگای هەیە. تاته_: زنجیرە تاوێر. (کە)_ی گۆڕان: کێل. (ئەردە) هەتار، هەتاری گەورە. گاشە بەردێکە، کە لە چیایان خلۆر بێتەوە

(باک.): بەجنە خووێر ، ناوی کۆنە شارێکی کوردانە لە ناو (هەڤێر.) کاندا و لە ژووری باژێری نوسەیبین ، ئێلی بە جنەوی، بەشتەوی، با جنی ، لەوناوەدابوو

(خۆ.):دانەوێڵە

کەسێکە بە گەورەیی کوێر بووبێ. چاوشڵهقاو. –ی:بەگەورەیی کوێربوون

ئ زوویر، زیز.-ی: زیزی، سڵی

(ڕەوا.)زۆڵە چەرم

(موک.): مەڵبەندێکی خۆش و دڵکەرەوە و بەرگوشابێ

کەودەن، نازیرەک. –ی: کەودەنی، نازیرەکی

(باد.):ساڵبێر٬ ئاژاڵ و ڕەشەووڵاخی مێیە٬ کە ساڵە نا ساڵێکی بزێ

(هەورا) سۆڵە(فە) سووڵ(دەر،هەو،کە،لک) سوور،تێر،خووێ،زۆر سووێر،سۆڵ(دەر) شایی، زەماوەند،سەخت.

نازیرەک، گێل، سەتحی، سەرلێشێواویاسەرلێ تێکچو، سەرکۆر، کووێردل،کەسێکی زورسەری بخرێتەسەرویا لێیدرێ و یان زور بخۆێنی- دەبێ: سەرلێ دەشێوێ-بوون: سەرلێ شێوان-کردن: سەرلێشێواندنی: سەرلێشێوانەنازیرەکی،کەودەنی،گێلی

گیایەکی هاوینی به چڵچڵ و باریکە چەند جارێک دەدروێتەوە. (هەورا.) شەوەڕ. (دەر.) شافڕ. بۆ حەسیر و سەربانی کۆخانی بەکاردەبرێ.