وشەدان

سەرچاوە: نالی

بەحری موحیط

دەریای بەرین و بێ سنوور، ئوقیانووس.

چاوی من بەحری موحیطی تۆیە بۆ دەفعی گەزەند
لێت موعەییەن بێ کە « نالیی » گوڵ بە دڵ پەرژین دەکا

سەرچاوە: نالی

موژە

برژانگ.

موژەت قوللابییە هەم تیر و هەم شیر
برۆت میحرابییە هەم تاق و هەم جووت

سەرچاوە: نالی

* مامۆستا شێخ بابەڕەسووڵی عەبابەیلێ ئەیگێڕایەوە کەوا بیستوویە لەناو فەقێ موستەعیدەکانی شێخەوڵای خەرپانیدا تا موفتیی زەهاویی لە مەجلیسدا بووبێ مەلایاسینی تەشاری مافی قسەکردنی نەبوە و، مەلا یاسین له مەجلیسدا بووبێ مەلا یووسفی تەوێڵەیی مافی قسە کردنی نەبوە و، تا مەلا یووسفیش له مەجلسیدا بووبێ نالییی مافی قسەکردنی نەبوە، واتە

نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو

سەرچاوە: نالی

بەحری موحیط

دەریای گەورەی بێ پایان، کە دەوری زەویی دابێ، ئوقیانووس.

فەضا بەحری موحیط و وشتری تێدا سەفینەی بەڕ
سەرابی میثلی نیل و دیجلە و جەیحوون و عوممانە

سەرچاوە: نالی

جەهلی مورەککەب

نەزانینی دووباد، نەزانین و نەزانین بە نەزانینەکەش.

عاشق هەوەسی مەیکەدەوو عیلمی بەسیطە
عاقڵ طەلەبی مەدرەسەوو جەهلی مورەککەب

سەرچاوە: نالی

جەهلی مورەککەب

ئەوەیە بنیادەم نەزان بێ و نەشزانێ کە نەزانە. بەرابەرەکەی (جەهلی بەسیط) ە کە ئەوەتە بنیادەم نەزان بێ و بزانێ کە نەزانە.

بە میعراجی سولووکی سالیکداندا تا نەچیی ڕۆژێ،
لەناو جەهلی مورەککەبدا دەمێنیی هەروەکوو ماوی

سەرچاوە: نالی

سەگی موعللەم

سەگی فێرکراو.

« نالیی » کەوا سەگی سەگی ئەو مەرز و بوومەیە
ئەمما سەگی موعەللەمی بێ دەنگ وبێ وەڕە،

سەرچاوە: نالی

شۆڕبووەوە. مولغا

زاراوەیەکی تری زانستی نەحوە بە جۆرە عامیلێک ئەڵێن لە هەندێ حاڵدا نە لە لەفظ و نە لە مەعنادا کار ناکا. لەکار کەوتوو.

حورووفی جەڕڕە تێیاندا نەماوە ئاوی عەمەل
هەموو موعەللەق و مولغایی عامیلی تەقدیر

سەرچاوە: نالی

قیاسی موثبەت

له عیلمی مەنطیقدا (قیاس) به دوو ڕستە ئەڵێن هەر یەکی لای کەمی له دوو وشە پێک دێن. جا ئەگەر هەردوو ڕستەکە مەعنای بوونیان ئەگەیاند، ئەوە قیاسەکە قیاسی موثبەتە و دیارە ئەنجامەکەشی هەر هەر بوون ئەگەیەنێ.

وەک قیاسێکی که موثبەت بێ، نەتیجەی بێتەجێ
حەمدو لیللا شەهـ که عالیی جا بو، خالیی جا نەبوو

سەرچاوە: نالی

قەصری موعەللا

کۆشکی بەرز.

یا قەصری موعەللا کە لە ئاوێنە کرابێ
یا غونچەیی نەشگوفتە کە ئاوی نەدرابێ؟!

سەرچاوە: نالی

موئمین

کەسێ باوەڕی به خوا هەبێ.

تەنهایی سەمەن بەرگی بەنەوشە که له بەرکەن،
وەک نووری دڵی موئمین و ظوڵماتی گوناهن

سەرچاوە: نالی

موئەخخەر

دواخراو

ئەفرادی مورسەلين هەموو یەک ڕازه، ئام کەلام
لەم جێگەدا بزانه موقەددەم موئەخخەره

سەرچاوە: نالی

موباهات

شانازیی و فیزکردن.

ئەگەر عالەم ببێتە خەلعەتی تەشریفی سەرتاپای،
وجوودی بێ وجوودی بێ موباهات و موجەڕڕەد بێ!

سەرچاوە: نالی

موبین

ئاشکرا و دیاریی.

کەوکەبەی طەلعەتی شاهانەیی تۆم بورهانە:
کە لەسەر موددەعی، سوڵطانی موبینە جەدەلم

سەرچاوە: نالی

موبەڕڕا

پاک.

شتێکە بی شەبیهـ و جینس و فەصڵ و کەشف و تەقریرە
موبەڕڕایە لە تەقریر و حەدیثی حادیث و ڕاویی

سەرچاوە: نالی

موبەییەن

ڕوونکراوە.

موبەییەن بوو لە قورئاندا بە نووری (قُرَّة ُاﻷَعْیُنْ)
نە واضیح بوو بە (کەششاف) و، نە ڕۆشن بوو بە (بەیضاویی)

سەرچاوە: نالی

موتابیع

ئەوەی چاو لەدووی شتێک بێ.

باقێ کە ڕووی لە کەففەیی میزانە، یەکسەرە.
هەرچەند سەرە موتابیعی میعیاری دوو سەرە

سەرچاوە: نالی

موتاڵا

تەماشا کردن و خوێندنەوەی کتێب.

طوڕڕەت وەکو تۆماری شکستە و سەری کوڵمت
بۆ نووری سەوادم بووەتە شەمعی موتاڵا

سەرچاوە: نالی

موتتەحید

بە یەک بوو.

لەم وەعدە خۆشەدا گوڵ و گوڵچیهرە تێکەڵن
یەک ڕەنگ و موتتەحید، بە دڵ، ئەمما بە تەن جوێ

سەرچاوە: نالی

موتوربە

پێوەند، تلقیح.

نەخل و ڕوممان پێکەوەن، یا باغەبان وەی کردووە:
سەروی هێناوە لە سێب و بەی موتوربەی کردووە!

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان