وشەدان

سەرچاوە: نالی

خان و مان

جێگە و ڕێگە و ماڵ و مەڵبەند.

موسوڵمان! لێرە مانی خان و مانت هەر نەمان دێنێ
پەشیمان بە، کە دەرمانی نەمانت مایەی ئیمانە

سەرچاوە: نالی

خانم

ئافرەتی گەورە و سەرۆک. حەسنا

جەننەت پڕی ویلدانە، خادیم هەمو غیلمانە
خانم کە تێدا حۆرین، یەکسەر هەموو حەسنا کچ

سەرچاوە: نالی

خانێکە

خانەیەکە، خانوێکە.

مەڵێ: دەشتە، بڵێ: دنیا هەموو خانێکە ئەم حەوشە
چ حەوشێکە؟ کە ئافاقی حەصار، ئەفلاکی سەربانە

سەرچاوە: نالی

خانە

ماڵ.

مەکە ئیخلافی ئەو وەعدەی کە فەرمووت
دەخیلت بم کە خانەی صەبرەکەم سووت

سەرچاوە: نالی

خانەزا

له ماڵا له دایک بوو، ماڵیی.

شکاری وەحشییان بەس دەستەمۆ کەن
نەوەک بەر بێ شکاری خانەزاتان

سەرچاوە: نالی

خانەقا

خانەقای مەولانا خالیدی نەقشبەندی، لە گەڕەکی (دەرگەزێن) کە مەحموود پاشای بابان دروستی کردووە.

سەیرێکی خۆش لە چیمەنی ناو (خانەقا) بکە
ئایا ڕەبیعی ئاهووە، یا چایری ستوور؟!

سەرچاوە: نالی

خانەقا

جێگای خوڵپەرستیی پەیڕەوانی تەریەقەتی نەقشبەندیی.

« نالیی »! سەرت لە گونبەدەکەی خانەقا دەکا
لایێ پڕە لە مەشعەلە، لایێ لە مەشغەلە..

سەرچاوە: نالی

خاو ی یەکەم

دژی کرژ

خاو و بێ خاوی دو زوڵفی خاوم ئەز
چاوە چاوی یەک غەزالە چاوم ئەز

سەرچاوە: نالی

خاکستەر

خۆڵەکەوە.

زەرق و زەڕڕاقیی وەکوو خاکستەر، ئەمما بێ غوبار
بەرق و بەڕڕاقیی وەکوو پیرۆزە، لاکین بێ کڕێژ

سەرچاوە: نالی

خاکستەریی

ڕەنگ وەک خۆڵەمێش. هەژار و بێ ئازار.

بە ظاهیر طاوسی ڕەنگین، صیفاتی (تِهْ عَليَ التّاه یِ)
بە باطین قومریی و خاکستەریی ذات و موجەڕڕەد بێ!

سەرچاوە: نالی

خاکوخۆڵ

دێیەکە لە نزیکی چەمی تانجە ر ۆوە، لە ناوچەی (عەربەت) ، ٢٤ کیلۆمەترێک لە ڕۆژەڵاتی سولەیمانییەوەیە.

داخڵ نەبی بە عەنبەری سارایی (خاکوخۆڵ)
هەتا نەکەی بە خاکی (سولەیمانی) یا عوبوور

سەرچاوە: نالی

خاکی بەری پێت

ئەو خاکەی تۆ بەسەریا ئەڕۆی.

خاکی بەری پێت هەم گڵ و هەم گوڵ بە سوروشکم
وەقتی غەم و شادی ئەوە کردوومە بەسەردا

سەرچاوە: نالی

خاکی دامەن

ئەو خۆڵ و تۆزەی ئەنووسێ بە داوێنەوە.

کە خاکی، خاکی دامەن بە، وەگەر نە، تۆزی بەربادی
کە ئاوی، ئاوی گەوهەر بە، وەگەر نە، بڵقی سەر ئاوی

سەرچاوە: نالی

خاڵ

جەوهەری فەرد کە بە هیچ بارێکا بەش ناکرێ.

ئی ث باتی خەط و خاڵە، بە صەد شوشتن و گریان
ناچێتەوە ئەم نوقطە لەنێو دیدەیی تەڕدا

سەرچاوە: نالی

خاڵیی

چۆل.

نییه دیدەیی چ مەردوم، نییە مەردومی چ دیدە
لە فرووغی خەددی فاریغ، لە خەیاڵی خاڵی خاڵیی

سەرچاوە: نالی

خوسرەوی خاوەر

پادشای ڕۆژەڵات، کینایەیە لە خۆر.

عەجەب ئەستێرە شەو هەڵدێ لە تاوی خوسرەوی خاوەر
بە ڕووی تۆم دیدە هەڵنایێ شەو و ڕۆژ، ئەرچی بێدارم

سەرچاوە: نالی

زاهیدی خاڵی

سۆفیی بەدیمەن دەست لە دنیا هەڵگرتوو.

خاطری زاهیدی خاڵی، خاڵی
نییە، ئەڵبەتتە، لە بێنێکی ڕیا

سەرچاوە: نالی

صفری خاڵ

خاڵی وەک نوختەی سفر. سفر، خۆیشی واتە بۆش و پووچ،

کوفری زوڵفە تار و، ماری ئەرقەمن
صفری خاڵه، حەڵقەیی هیندووسییان

سەرچاوە: نالی

موطمەئین خاطر

دڵنیا.

موطمەئین خاطر و ئەیمەن مەبە هەرگیر لە شەڕی
نەفسی ئەممارە، کە ئەم مارە لەگەڵ تۆ شەڕییە

سەرچاوە: نالی

ئیفتیخاریی

شانازیی پێوە کردن.

نیشانەی (صبغة اللهی) لەسەر ئیسم و موسەممایە
بە بێ نەیرەنگی ئەو ڕەنگە کە ڕەنگی ئیفتخاریی بێ

سەرچاوە: نالی

ئینتیخاب

هەڵبژاردن، به مەعنا هەڵبژاردەیە.

خاڵی بەینی چاو و ئەبرۆت ئینتیخابی کاتیبه
یەعنی نوقطه ی فەرقی ئیبنو موقله ویبنو حاجیبه

سەرچاوە: نالی

ئەشخاصی خاصَّە

پیاوانی تایبەتی.

ئەشخاصی خاصە (تَشْخَصٌ ابْصارٌهٌمْ) هەموو
(وا نَفسْیِ) یانە هەریەکە بۆ خۆی موحەییەرە

سەرچاوە: نالی

بوخار

هەڵم.

ئەکثەر کەسینه، تابیعی بەرد و حەرارەتە
یەعنیی وەقوودی نارە، بوخاری موسەییەرە

سەرچاوە: نالی

خارخاری ﹺ

دڵەکوتە و یاد و ئارەزوو.

فَباغاتُهُ داغاتٌ جَرگِ الشَّقائِقِ
فَوا دَر ْدَتیِ مِنْ خارْ خارِی لِوَرْدِهِ

سەرچاوە: نالی

خڕخاڵ

بازنگ.

صەوتی نەغمەی بولبولە یا چەهچەهەی خڕخاڵیە؟!
دەنگی سۆلە، یا لەژێر پێی ناڵە ناڵی ناڵیە؟!

سەرچاوە: نالی

خڵخاڵ

پاوانە،

خڵخاڵی قەدم، وەک خەمی زولفەینی سەراپات،
پشتانی قەدت بێت و فیدای بازنی بازووت

سەرچاوە: نالی

موخاطەب

گفتوگۆ لەگەڵ کراو.

بەو شەهدی کەلامەت کە بە ئیشرابی لەطافەت
لەذذەت دەگەیێنی بە دڵ و ذیهنی موخاطەب

سەرچاوە: نالی

موخالیف

پێچەوانه. ئاوازێکی مۆسیقایە،

گوتم: ڕاستی صەبا هەڵسە! گوتی: مەشرەب موخالیفیە
گوتم: نارێ، گوتی: بایە، گوتم: ئەوجێ، گوتی دوورە

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان