وشەدان

سەرچاوە: نالی

بەیاض

سپێتی قەراخی دەفتەری شیعر.

وەرە سەیری خیابان و بەیاضی دەفتەری نالیی
کە صەف صەف، مەصرەعی بەرجەستە، ڕیزی سەروی مەوزوونە

سەرچاوە: نالی

بەیاض

سپیەتیی. کاغەز.

خوصووصەن هیندووی خەططی بەیاضی ڕوویی (مەحموود) م،
لە موڵکی (ڕۆم) ەدا ئیستەش (خەلیفە) ی شاری (بەغدا) یە

سەرچاوە: نالی

بەیان

قسە و گفتوگۆ.

طەڵعەتی ئایەتی جان. مەظهەری ئیعجازی بەیان:
لەبی دورج و، دەهەنی سیڕڕ و، کەلامی عەلەنە

سەرچاوە: نالی

بەیانی دا

دەرکەوت.

له دوگمەی سوخمه دوێنێ نوێژی شێوان
بەیانی دا سفیدەی باغی سێوان

سەرچاوە: نالی

بەیت

خانوو. ماڵ.

شەعائیر یەک بەیەک مەسرووری سیڕڕی غەیبی لاڕەیبیی
مەساعیی سەربەسەر مەشکووری دەرکی بەیتی باریی بێ!

سەرچاوە: نالی

بەیتی عەتیق

البیت التعلیق، کۆنەماڵ، کەعبە. ئیشارەتە بە ئایەتی (اِنَّ اوَّلَ بَیْتِ وَضع لِلنَّاسِ لَلَّذی بِبکُ’َ مُبارَکاً).

ساقیی! وەرە، مەیخانەیی دڵ کۆنە ڕەحیقیی
گەر مایلی طەوفی حەرەم و بەیتی عەتیقیی!

سەرچاوە: نالی

بەیتی مەعموور

ماڵی ئاوەدان. به ماڵی کەعبەیش ئەڵێن. شوێنێکیشە له ئاسمان.

خەراباتی دڵی « نالیی » مەفەرموو: خاڵییە، نایەم!
به مەرگی تۆ قەسەم، چاوم! به ذیکرت بەیتی مەعموورە..

سەرچاوە: نالی

بەیدەر

خەرمان.

میضماری شەهسەوارییی تۆیە کە صەف صەفە
کۆگایی حاصیلاتتە بەیدایی بەیدەرە

سەرچاوە: نالی

بەیدەق

ڕێگا پیشاندەری ڕێ. سەربازی شەترەنج، لە (پیادە) وە کراوە بە عەرەبی.

ماتەم، وەکو زولفەینی سییەهـ ، گرتی سەراپات
پۆشی لە ڕوخت تەعبییەیی بەیدەق و شامات

سەرچاوە: نالی

بەیضا

بەیضاء، سپیی.

بەیضێکی شوتورمورغیی کەوا تازە کرابێ
وەک بەیضەیی بەیضا بە ضیاوو بە سەنا بێ

سەرچاوە: نالی

بەیضاویی

تەفسیرێکە ناوی (انوار التنزیل و اسرار التاویل)ە ئەبوو سەعید ناصیروددین عەبدوڵڵای کوڕی عومەری بەیضاویی دایناوە کە لە (٦٨٥ی. ک – ١٢٨٥،١٢٨٦ی. ز) دا مردووە.

لە قورئاندا بە (ما اُخْفِی لَهُمْ) مەکتووم و مەختوومە
بەیان نابێ بە تەفسیری دوصەد (کەششاف) و (بەیضاویی)

سەرچاوە: نالی

بەیضێکی

بەیضەیێکی، هێلکەیەکی.

بەیضێکی شوتورمورغیی کەوا تازە کرابێ
وەک بەیضەیی بەیضا بە ضیاوو بە سەنا بێ

سەرچاوە: نالی

بەیضە

پەردەی بووک.

بەیضێکی شوتورمورغیی کەوا تازە کرابێ
وەک بەیضەیی بەیضا بە ضیاوو بە سەنا بێ

سەرچاوە: نالی

سیحری بەیان

وتەیەک ئەوەندە جوان بێ وەک سیحر خەڵک سەرسام بکا.

« نالیی » نییەتی سیحری بەیان، حیکمەتی شیعرە
ئەمما نییەتی قووەتی دڵ، قودرەتی ئینشا

سەرچاوە: نالی

* مامۆستا شێخ بابەڕەسووڵی عەبابەیلێ ئەیگێڕایەوە کەوا بیستوویە لەناو فەقێ موستەعیدەکانی شێخەوڵای خەرپانیدا تا موفتیی زەهاویی لە مەجلیسدا بووبێ مەلایاسینی تەشاری مافی قسەکردنی نەبوە و، مەلا یاسین له مەجلیسدا بووبێ مەلا یووسفی تەوێڵەیی مافی قسە کردنی نەبوە و، تا مەلا یووسفیش له مەجلسیدا بووبێ نالییی مافی قسەکردنی نەبوە، واتە

نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو

سەرچاوە: نالی

موبەییەن

ڕوونکراوە.

موبەییەن بوو لە قورئاندا بە نووری (قُرَّة ُاﻷَعْیُنْ)
نە واضیح بوو بە (کەششاف) و، نە ڕۆشن بوو بە (بەیضاویی)

تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان