تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئینتیهازی
[[=عا.: ئینتیهازی]]
(س.)،(کعر.) کەسێکی لە فرسەت بگەڕێ و چۆنی بۆی هەڵسووڕێ ئامانجی خۆی وەدی بێنێ. کەسێکی مەبەستی هەر جێبەجێ بوونی کاری خۆی بێ بە هەر وەسیلەیەک بێ. * ئۆپۆڕتۆنیست. هەل پەرست، هەڵمەتەکاسە.
ئینتیهازێتی
[[عا. کو.]]
(حمس.)،(کعر.) کارێکی ئینسانی هەڵمەتەکاسە و فرسەت تەڵەب دەیکا. * (کئێر.) ئۆپۆرتونیسم.
ئینتەلا
[[=عا.: ئیمتلا]]
(نا.)، (کعر.) باکردنی زگ لەبەر زۆر خواردن، تێکچوونی تەبیعەتی ئینسان لە ئەنجامی زۆر خواردن و خواردنی زۆر چەور. هێندەی خواردووە ئینتەلای کردووە. * (مک.) تەعب بوون.
ئینجا
[[ئین + جا (جار)]]
(بنت.) تم: ئەوجا، ئەمجار. ((... ئەو حەوزە پڕ ئەکەن لە ئاو و بۆنی خۆشی، ئینجا خۆیانی پێ ئەشۆن)) (بلە: ژان-٣٨). تێبــ.- کەرتی یەکەمی ئەم وشەیە (ئین) شێوەیەکی دیکەی ٠ئیم)ی ئاوێستاییە.
ئینجار
(بنت.) تم: ئەمجار، ئەوجا.
ئینجارەکانێ
[[ئینجار + ئە + کە (ئم: تەعریف) + ئان +ئێ]]
(بنت.) تم: ئەمجار. ئەوجا.
ئینجارەکە
[[ئینجار + ئە +کە (ئم.)]]
(بنت.) تم: ئەمجار. ئەوجا.
ئینجانە
[[؟]]
(نا.)، (کعر.) قاپێکی سواڵەتە بنەهوڵی تێدا دەچنن. * (کئێر.) گوڵدان.
ئینجاکوو
[[ئینجا + کوو+کەوا]]
(بنت.) تم: ئەمجار. ئەوجا.
ئینجاکوونێ
[[ئینجاکوو + ئان + ئێ]]
(بنت.) تم: ئەمجار. ئەوجا. تێبــ.- وا دێتە بەرچاو کە (ئینجاکوو) بۆ حاڵەتی (مفڕەد) و (ئینجاکوونێ) لە حاڵەتی (جەمع)دا بەکارهاتبێ، ئەگەرچی ئێستا هیچ فەرقیان ناکرێ.
ئینجیل
[[یۆنانی]]
(نا.) کتێبــ.ی ئاسمانی عیسا پێغەمبەرە و چوار بەشە: ئینجلی لۆقا، ئینجیلی مەتی، ئینجیلی مەڕقۆس، ئینجیلی یووحەننا و زانایانی دینی ئیسلام باسی یەکێکی تریش دەکەن کە ئینجیلی (بەڕنابا)یە. هەر چوار بەشەکەی لە مەهاباد بە موکریانی کراوە بە کوردی و هەروەها بە لەهجەی باکووری و جنووبی زمانی کوردیش هەیە. تێبــ.- ئەم وشەیە لە ( ئیڤانگێلیۆن)ی یۆنانی ڕا بە مەعنای (مزگێنی، خەبەری خۆش) کراوە بە عەرەبی.
ئینجەت
[[محر. عا.: حجە]]
(نا.) بەهانە، بیانوو، پەڵپ. ((ئەگەر پیاو پیاوی بکوژێ، ئەفەر چووە ماڵێی نابێ دەگەڵی بە ئینجەت بێ)) (تحفە: ج٢-١٢٦). * ئەنجەت، حەنجەت، هەنجەت.
ئینحیسار
[[=عا.: ئینحیسار]]
(نمس.) ١- دەورەدران، دە تەنگانە کەوتن. ٢- تەرخان کردنی دروست کردن یا فرۆشتنی شتێک بۆ کەسێک یا داییرەیەکی دەوڵەتی. (کئێر.) ئینحیساری دوخانیات. (کعر.) ئینحیساری تووتن.
ئینساف
[[=عا؛ ئینساف]]
١- (نمس.) بە عەداڵەت جووڵانەوە، حەق بە لای کەسێ دا، دا. ٢- (نا.) عەداڵەت، دادپەروەری. ((بێ قەباحەت لێم زویری چاکە ئینسافت هەبێ)) ((بۆ بەڵا گەردانی باڵات، قۆچی قوربانم وەرە))
ئینسان
[[=عا.: ئینسان]]
(نا.) ١- گیاندارێکە کە لە ئەنجامی گۆڕان و تەکامولی مێشکدا لە گیاندارەکانی تری سەر زەوی جیا بۆتەوە و گیاندارێکە بە هۆی قسە کردن و نووسینەوە توانی دەربڕینی بیری خۆی هەیە و تەنیا گیاندارێکیشە دەستی شت دەگرێ و لە سەر دوو پێ دەڕوا. * ئادەمی، ئادەمیزاد، بنیادەم بەشەر. ٢- (مج.) کەسێکی خاوەنی ڕەوشت و خۆی باش بێ، کەسێکی بەرامبەر خەڵکی تر پیاوەتی و چاکە بکا. ئینسانی وا لە کوێ دەست دەکەوێ، ئینسانی وات هەر نەدیوە، زۆر ئینسانە.
ئینسانەتی
[[ئینسان + ئەتی]، [عا. کو.]]
(حمس.) ١- ڕەوشت و خووی چاک کە ئادەمیزاد لە گیاندارانی تر هەڵداوێرێ (ممیزاتی ئادەمیزاد) ٢- (مج.) پیاوەتی، چاکە. ئینسانەتی دەگەڵ زۆر کەس کردووە.
ئینشا
[[=عا.: ئینشا]]
(نمس.) ١- بەرپا کردن، دامەزراندن. ٢- ڕێکخستن و ڕازاندنەوەی قسە بە نووسین. ٣- نامەی ئەدیبانە و میرزایانە. میرزا ڕەشیدی قازی ئینشای باش بوو، خۆی بە میرزا دەزانی و ئینشاشی ئینشای منداڵانە. ٤- (نا.)،(کئێر.) کتێبــ.ێکە نموونەی نامەی نووسراوی تێدا کۆ کراوەتەوە و قوتابیان فێری نامە نووسین دەکا.
ئینشابەند
[[ئینشا + بەند]،[عا. کو.]]
(نافا. سفا.) ١- ئەو کەسەی نامە و مەقالە و... بە ڕێکوپێکی دەنووسێ. ٢- کەسێکی بە کەسێ یا شتێ هەڵدەڵێ. ((ئینشابەند شەرح شیرین ئەرمەن)) ((بەی تەور کەرد ئینشای حاڵات کۆکەن)) (خانا-٣٥١).
ئینشیعاب
[[=عا.: ئینشیعاب]]
(نمس.)، (کئێر.) ١- لق و پۆپ لێبوونەوە، پارچەپارچە بوون. ٢- کەرت بوونی پارتێکی سیاسی *ئینشیقاق.
ئینشیقاق
[[=عا.: ئینشیقاق]]
(نمس.)،(کعر.) ١- قەڵەشان، درز بردن. ٢- تم: ئینشیعاب.