«حمسـ.» ١- پەرستن، عیبادەت کردنی ئاگر و بە خودا زانینی. ٢- دینی زەڕدوشتی * ئاتەشپەرستی.

«نتـ.» ئاگری پچووک، ئاگرێکی مناڵان بە پووش و پەڵاش و چڕوچیلکە دەیکەنەوە. * ئاگرۆکە، ئاورۆچکە.

«نتـ.»، «کنـ.» کەسێکی لە سەرەوە خۆی پیاو چاک نیشان بدا و لە ژێرەوەش نێوانی خەڵک تێک بدا یا خراپە بکا. کەسێکی شەڕ و هەرا سازکا و ئاژاوە بنێتەوە: لاچۆ لەبەرچاومان مەمێنە هەی ئاگری بن کا، چۆن ئەم کابرایە لەم خەڵکە بۆتە ئاگری بن کا. * ئاگری ژێر کا. ئاوری بن کا.

«نتـ.»، «کنـ.» بەڵا و چەرمەسەرێکی چارەکردنی گران بێ یا هەر نەکرێ. □ «ڕەببی ئاگری بێ ئامانیان تێ بەربی».

«نتـ.»، «کنـ.» ١- قەزا و قەدەر، بەڵای لابەلا: ئاگری قودرەتێیان تێ بەربێ. ٢- ئادەمیزادی بزۆر و نەسرەوت بە تایبەتی منداڵ: ئەوە بۆ دانامەزرێی، هەی ئاگری قودرەتێ. ٣- پیاوی کار لە دەست هاتوو، ئازا و شەڕکەر.: دەڵەی ئاگری قودرەتێیە هیچی لەبەر دەستی عاسێ نابێ، وەک ئاگری قودرەتێ وایە، غەنیمی پەنجا سوارانە. * ئاوری قودرەت.

«کن.» زۆر ڕووت و ڕەجاڵ و نەداره.

«نتـ.»، «کنـ.» تمـ: ئاگری بن کا.

«ستـ.» هەرشتێ وەکوو ئاگر، لە بارێکەوە پیاو گەرم دابێنێ.: ڕەووشت و خووی ئاگرین «تووڕەیی و تۆسنی». فرمێسکی ئاگرین «فرمێسکی گریانی بە کوڵ». شیعری ئاگرین «شیعرێ کە پیاو هان بدا و بیهێنێنە جوش».

«نتـ.» ١- نەخۆشێکی تایبەتی پێستە، زیاتر مناڵ تووش دەبن، لە پێشدا لالغاوە و چەناگە دادەگرێ و پاشان دەپەڕێتە جێگای تر. ئەو شوێنانەی کە تووش دەبن زیپکەی ورد دەر دەکەن و زنچکاوێکی زەردیان لێدێت* ئاگرەکە، ئاورە. تێبــ. ــ پێش بڵاو بوونەوەی دوکتور و دەرمانی تازە، لە کوردەواری ئەم نەخۆشییەیان بەم جۆرە چارەدەکرد: ا» ترشاوێکی خەستی سماقیان دەگرتەوە و ڕۆیان دەکردە سەر ئەرز، دەستی دەکرد بە کەف و کوڵ، کەفەکەیان لە برینەکان دەدا ویشکی دەکردن. ب» شوانێکی حەوت ساڵ شوانی کردبێ، بە ئەستێ و بەرد چەند پڕیشکێک ئاگری لەسەر برینەکان دەکردەوە، لایان وابوو چاک دەبێتەوە، رەنگە ئێستاش لە گەلێ شوێنی کوردستان هەر بام جۆرە چارەی بکەن. ٢- تمـ: ئاتەشەک «تمـ: هبێد: ل- ١، مخـ: جـ ١، ل ــ ١٨».

«نتـ»، «هلـ.» تمـ: ئاگرە/١.

«نتـ.» ئاگرێکە بە سووتەمەنێکی وەکوو «گوێنی» کرابێتەوە، کە هەر گڕی هەبێ و سکڵ نەخاتەوە. تێبــ. ــ مناڵان کاتێ ئاگرێکی وا دەکەنەوە بە دەوریدا هەڵدەسووڕێن و چەپڵە لێدەدەن و ئەم گۆرانییە دەڵێن: «... ئاگرە گڕەی خۆمانە...» * ئاورەگڕە.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئاڵووهەڵدانەوە.

(مست. مت.) ١- عەیب لە کارێک دەرخستن، لە کار و کردەوە و قسەی کەسێک ڕەخنە گرتن. ٢- بە ڕاست زانینی کار یا قسەیەک. ئیرادی لێ مەگرە هەر ئەوەندەی ئاقڵ پێدەشکێ، دەتوانی سەت ئیرادی لێبگری، سەعاتێکە قسە دەکا شتێکی وای نەگوت ئیرادی لێبگیرێ.

(مست. لا.) عەیب و عار دەرخستن، ڕەخنە گرتن، ئیعتیڕاز کردن. ئەوە چییە هەر لە خۆڕا ئیرادان دەگرن.

(مست. مت.)، (کعر.) پرسیار کردن و قسە دەرکێشانی یەکێکی ڕەسمی (محقق) لە کابرایەک دەربارەی مەسەلەیەک. * (کئێر.) ئیستینتاق کردن، بازجۆیی.

(مست. مت.) بە تەئسیری کەسێ یا شتێ کارێ کردن. کردنی کەسێ یا شتێ بە سەرچاوەی بیر کردنەوە و مەبەست لێ ئەستاندن. نالی لە حەبیبەی ماڵیاوا ئیلهامی وەردەگرت، خانی بۆ (مەم و زین)ەکەی لە بەیتی (مەمی ئالان) ئیلهامی وەرگرتووە.

(نت.)، (کعر.) سەنگێکە بۆ کێشانی شت، بەشێکە لە شازدە بەشی حۆقەیەک، بە حۆقەی سلەیمانی دەکاتە ٢٢٠ گرام.

(نت.) چەپکە مووی سەری ئافرەتانە کە بە لاجانگیاندا شۆڕ دەبێتەوە و لە حاستی کوڵمە هەوداکانی بە مقەست هەڵدەپاچن تا بە قەدەر یەکیان لێبێ. ((گوارە کەوتۆتە ژێر ئەگریجەی خاو)) ((هەڵاوەسراوە لە خوێندا گیراو)) (پیرەمێرد-١٥٦) تێبــ.- (ئیگری) ئامرازێکی مۆسیقایە کە (ژێ) ی زۆرە (تم: معین. فەرهەنگ، ج١-٣٣٤)، جا لەوانەیە (ئەگریجە) دەگەڵ ئەم وشەیە پێوەندێکی هەبێ، فارس (ئەگریجە) بەکارناهێنن و لە هیچ قامووسێکی فارسیدا نەنووسراوە و (ئیگری)ش بەکارناهێندرێ و تەنیا وشەی ناو قامووسە.

(مست. مت.) ١-بڕینی ئەگریجەی ئافرەتێک، وەکوو سزایەک بەرامبەر تاوانێکی کردبێتی. ٢- (کن.) شوورەیی بەسەرهێنان، ڕیسواکردن (هەر بۆ ژنان). هس.: سەرتاشین.

(مست. لا.) جوداکردنەوەی هێندێک لە پرچی ئافرەت و کورت کردنەوەی و بەردانەوەی بە لاجانگدا (کردنی بە ئەگریجە).