تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بەبۆن کەوتن
مست. لا.» نەخۆشبوونی منداڵی ساوا لەبەر ئەوەی بۆنێکی به سەردا چوبێ. تێبــ.ینی: له کوردەواریدا وا دەزانن که منداڵی ساوا لە بەر ئەوەی که زۆر ناسکه، بۆنی توندی سابوون و عە تر و....ئەو جۆره شتانه کاری لێ دەکا و نەخۆشی دەخا.:؛ ئەیەڕۆ کچێ نزیکی منداڵەکە نەکەوی بۆنی لاوانەت لێدێ و منداڵەکەم به بۆن دەکەوێ.
وە باژۆر کەوتن
(مصت. لا.) هەوا و کەلکەلە کردنی کارێ کەوتنە سەری کەسێ: نازانم نەوزاد بۆچی وەباژۆر کەوتووە هەر د ەیەوێ بچێتە شار.ئە م کچە وەباژۆر کەوتووە بۆ مێرد کردن.
ئاوەکی کەوتن
[[ئاوەکی+کەوتن]]
«مستـ. لا.» دوور کەوتنەوە و تەرا بوونی مەڕ و ماڵات لە مێگەل، یا چوونە ناو مێگەلێکی تر.
ئاگر تێ کەوتن
«مستـ. لا.» تمـ: ئاگرتێ بەربوون /١.
ئاگر کەوتنە گیان
«مستـ. لا.» ١- ئاگر دە لەشی کەسێک بەربوون. ٢- «کنـ.» ا» ئاگر گرتن/ ٢. ب» کەوتنە تاڵووکە و جێگە بەخۆ نەگرتن. ئارام لێ هەڵگیران.
ئاگر کەوتنەوە
«مستـ. لا.» تمـ: ئاگر بەربوونەوە.
بن کەوش
[[بن++كه‌وش؟]]
«نت.»، «هل.، کی.» تم: بنکەنگڵ.
به گیر کەوتن
«مست. لا.»، «کعر.» 1- گرفتار بوونی کەسێک به دەستی کەسێکی تر «به هەر شێوەیێک و بۆ هەر مەبەستێ بێ». 2- تووشی ناڕەحەتی و گیر و گرفت بوون. * «کئێر.» وەگیر کەوتن. 3- پەیدا بوونی شتێکی کەسێک پێویستی بێ:: خەیار بەگیر نەکەوت، ترێزووم کڕی. * «کئێر.» وەگیر کەوتن. «کعر.» بە رگیر کەوتن، بەرگیر هاتن.
بە قینا کەوتن
«مست.لا.»، «سیم.» تم: به قین داچوون.
بەدان کەوتن
مست.لا.» 1- نەخۆش کەوتنی ئاژەڵ و پاتاڵ لەبەر زۆر خواردن. «مج.» نەخۆش کەوتنی ئینسان له ئەنجامی زۆر خۆریدا.
بەردڵ کەوتن
«مست، مت.» جسمێک له دەرەوه «بەرد، گولله...» لە دڵی کەسێک بدات. کوللەکە بەردڵی کەوتبوو بۆیە لە جێی خۆی سارد ببۆوه. 2- شتێکی مەعنەوی «شیعر، داستان،گۆرانی، قسه،...» یا «ئاکار، کردەوه، ڕەوشت و خوو،....» ی کەسێک یا خۆ هەر خودی پیاوەکه «له بەر هەرچێکی بێت» جێگایەک لە دڵی کەسێ یا کەسانێکدا بکاتەوه، و پە سەند بکرێ.* چوونه دڵەوه، وەبەر دڵ کەوتن.
بەرودوا کەوتن
«مست. لا.» پاش و پیش بوونی چە ند کارێ یا کەسانێکه بۆ جێ بەجێ بوون یا جێ بەجێ کردنی کار و مەسەلەیە ک به جۆرێکی تایبەت ڕێز بووبن و دەقیان گرتبێ.
بەلادا کەوتن
«مست. لا.» 1- لەسەر لا تەنیشت ڕاکشانی ئادەمیزاد. * پاڵ کەوتن. ڕاکشان. درێژ بوون. «سن.» بە لادا کەفتن. 2- «تم: به لادا هاتن/1» .
بەژەک کەوتن
«مست. لا.». «مک.» نه خۆش کە وتنی منداڵی ساوا له چەند ڕۆژی هەو ەڵی هاتنه دنیایدا. تێبــ.ینی: له کوردەواریدا نەخۆشی چەند ڕۆژێکی سەرەتای عومری منداڵ له زۆر خواردنی «ژەک» دەزانن.
بەگیان کەوتن
«مست.لا.» 1- به چاکی و خێرایی هەزم بوونی خواردەمەنیەک:: هێندەت پەله کرد نەتهێشت نانەکەمان به گیانی بکەوێ. 2- خواردەمەنییەک له لایەن کەسێکەوه: ترخێنەم به گیان ناکەوێ.* بە دڵەوه نووسان.
ئەشکەوت
[[؟]]
«نا.» ۱- هڵۆڵایی سروشتی شاخ و چیا کە لە ئەنجامی گۆڕانەکانی «جێۆڵۆجی» لە زۆر کۆنەوە هەن و ئادەمیزاد پێش ئەوەی فێری، خانوو دروست کردن بێ، تێیاندا ژیاوە.: ئەشکەوتی شانەدەری بە ناوبانگە، ئەشکەوتی کەرەفتوو لە کوردستانی ئێرانە. ۲- ئەو شوێنانەی ئادەمیزاد، لە ڕەوەز و زەرد و ماهان وەکوو وەتاغ دروستی کردوون: ئەشکەوتی «فەقرەقا» لە نیزیکی مەهاباد دەستکردی «ماد» ەکانە، ئەشکەوتی قیسقەپان لە دێی «زەرزی» نیزیکی «چەمی ڕەزان» ە. ٭ئەشکەفت، «بکـ.» شکەفت، غار، «هو» مەڕ.
ئەشکەولەت
[[؟] ]
«نتـ.» بنەگۆزە و دیزی شکاو کە هێشتا ئەوەندەی پێوە مابێ ئاو یا شتی تری تێ بکرێ بۆ هەر مەبەستێک بێ. هس.: سواڵەت.
بارکەوتن
(مست. لا.) ١- کەوتنەوە خوارەوەی بار لەسەر پشتی وڵاغ. ۲- (مج.) تووشی ناڕەحەتی (ماددی و مەعنەوی) و بەڵابوون و لە ئەنجاما لەناو کۆمەڵدا بێ قەدر بوون.
بارکەوتوو
[[بار + کەوت (کەوتن) + ئو]]
(سمف.) کەسێک باری کەوتبێ (تم: بارکەوتن) *بارکەوتە.
بارکەوتە
[[بار + کەوت (کەوتن) + ئە]]
(سمف.) تم: بارکەوتوو.
به تەقەکەوتن
مست. لا.»، «کعر.» به شەرم دا کەوتن و دەست هەڵگرتن له کارێ. به خۆدا شکانەوه لەشتێ یا له کارێ، واز هێنان.
بەرکەوتن
[[1- به‌ر+كه‌وتن]]
«مست.، لا.» 1- هەڵەنگووتنی جسمێک د ە جسمێکی دیکه:: بەردێکی بەرکە وت سە ری شکا، گوللە ی بەرکەوت * پێکەوتن. «مک.». وێکەوتن. 2- بوون بە ژێر شتێکە وه:: دیوارەکە ڕووخا دوو کە سی بەرکەوت، بەر ترۆمۆبیل کەوت و مرد. 3- بەش پێ بڕان، به نەسیب بوون:: هەر سەری کیلۆیەک شەکری بەردەکەوێ کوڕ ه داینێ ئەوەند ەت بەرناکەوێ. هەر ئەوەندەم بەر کە وت. * «مک.». وەبەرکەوتن.
بەرگیرکەوتن
«مست. لا.»، «سیم.» تم: بەگیرکەوتن /3
بەقین داکەوتن
«مست. لا.»، «مک.» تم: بەقین دا چوون.
وەبەرکەوتن
«مست.، لا.»، «مک.» تم: بەرکەوتن /3