تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئاڵۆسکان
[[ = ئاڵۆزکان]]
«مسـ. لا.» تمـ: ئاڵۆز بوون.
ئاڵۆسکاو
«نمفـ.، سمفـ.» تمـ: ئاڵۆزاو.
ئیحتیاتکار
[[عا. کو.]]
(ست.) ١- دوورەندیش، ئەو کەسەی بە پارێز کاران دەکا، ئەوەی بیر لە پاشەڕۆژی کاران دەکاتەوە. ٢- (مج.) ترسەنۆک (چونکوو زیاد لە پێویست لێکی دەداتەوە و لە ترسی دواڕۆژ و ئەنجامی کارەکە، دەستی ناچێتێ و لەبەری ڕاناپەڕێ.)
ئیرووکانە
[[ئێرە + ئووکە + ئان + ئە]]
(نت. بنت.) تم: ئێرەکانە. تێبــ.- لە ڕاستیدا ئەم وشەیە شوێنێکی بچووکتر و نیزیکتریش پیشان دەدا.
ئیستینکاف کردن
[[عا.: ئیستینکاف + کو: کردن]]
(مست. لا.) ١- بە عەیب زانینی کارێ. ٢- سەرکێشی کردن، نەکردنی کارێک. هەر ئیستینکاف دەکا قسەشی دەگەڵ بکا، کەوایە ئیستینکاف دەکەی؟
ئیستیکان
[[ لە رووسی: ستەکان]]
(نا.) دەفرێکی بچووکە لە شووشە دروست دەکرێ و چای پێ دەخورێتەوە.. * (کعر.) پیاڵە.
ئیسکارپین
[[ئیتالی]]
(نا.)، (سیم.) جۆرە کەوشێکی ژنانەیە لە دار دروست دەکرێ و تیزماڵکە چەرمێکی لێدەدرێ کە سەر پەنجەی دەچێتە ناو. *پانی بەرز. تێبــ.- ئەم وشەیە لە (سکارپینا)ی ئیتالی وەرگیراوە بە مانای کەوشی بچووک یا جوانکیلە، لە کاتی دەسەڵاتی عوسمانیدا لە ڕێگای زمانی تورکی ڕا هاتۆتە ناو زمانی کوردی. ((باڵابەرز و بچکۆڵە پێ و ئیسکارپین)) (( گۆرەوی و پووز سفت و سپی و ئاوریشمین)) (گۆران).
ئیشتیڕاکات
[[=عا. جمی: ئیشتیڕاک]]
هەموو ئەو پارەیەی ئیدارەی ڕۆژنامەیەک لە کڕیارانەکانی، یا ڕێکخراوێکی سیاسی و کۆمەڵایەتی، لە خەڵکی سەربەخۆی وەری دەگرێ.
ئیشکارۆ
[[ئیشک + ئارۆ (؟)]]
(نت.)، (مک.) مەڵبەندی بێ ئاو و گییا. تێبــ.: بۆ کەرتی دووەمی ئەم وشەیە (ئارۆ) بۆ کەرتی دووەمی ئەم وشەیە (ئارۆ) هس.: ئاران.
ئیشکال
[[=عا.:ئیشکال]]
(نمس.)، (کئێر.) دواڕۆژی، ئاڵۆزی، ناڕەحەتی. زۆری ئیشکال تێدایە، ئیشکالێکی گەورەیە، ئیشکالی تێخستووە. * (کعر.) موشکیلە.
ئیشکال تراش
[[ئیشکال + تراش]، [عا. کو.]]
(نفا.)،(کئێر.) ئەو کەسەی کاران وەگران دەخا، ئەوەی کۆسپ دێنێتە بەر کاران. ئیشکالتراشی وەک خدری هەر نابێتەوە.
ئیشکال تراشی
[[ئیشکال تراش + ئی]. [عا. کو.]]
(حمس.)،(کئێر.) کۆسپ هێنانە سەر ڕێی جێبەجێ بوونی کاران، تەگەرە تێخستن. ئەوەندەی ئیشکال تراشی کرد یەکجاری وازم لە کارەکە هێنا.
ئیشکانی
[[ئیشک + ئانی]]
(نت.) ١- هەر شوێنێکی ئیشک کە دەوروبەری قوڕوچڵپاو بێ. ڕۆڵە بە ئیشکانییەکەدا بڕۆ با کەوشەکانت قوڕاوی نەبن. * ئیشکایی. ٢- جێگا وشکەکانی سەر زەوی// دەریا. پاش حەوت ڕۆژان ئیشکانی دەرکەوت. ٣- [ئیشک +ئانی]. (س.) ئەو حاڵەی پاش تەواو بوونی تەڕوقوڕی زستان بە سەر زەویدا دێ. لە باران بڕانەوە ئیتر ئیشکانی دەست پێدەکا.
ئیشکاو
[[ئیشک + ئاو]]
(نت.)،(مج.) دوایی کاران یا شتێ.
ئیشکاوهاتن
(مست. لا.) ١- بڕانەوە و جاری نەبوونی ئاو بە جۆگەدا. ٢- (مج.) دوایی هاتن، بڕانەوە و تەواوبوونی هەر شتێکی تر. (( وەکوو کەو لە فرە چوو، دارم، لە گونجی)) ((قسەی ڕاکرد و هات ئیشکاوی دەنگی)) (هەژار).
ئیشکاووز
[[ئیشک + ئاو + وەز]]
(ست.)، (هل.) دەغلێکی پیش بارانی پەڵە چاندرابی. تێبــ.- کەرتی سێیەمی ئەم وشەیە بە لای منەوە (وەرز)ە کە یەکێک لە مەعناکانی بە زمانی پەهلەوی (چاندن)ە (تم: فرە، پفا-٤٥٤) و هەر وشەی (وەرز)ی ئێستایی خۆمانە کە بە مانای (حول)ی عەڕەبی بەکاردێت.
ئیشکایی
[[ئیشک + ئایی]]
(نت.) تم: ئیشکانی.
ئیمکان
[[=عا.: ئیمکان]]
(نمس.) ١- ڕێ تێچوون. ٢- توانایی و زۆر بە سەر کارێکدا هەبوون، قەوەت بە ئیشێک شکان. ئیمکانی هەیە وابێ کە ئێوە دەفەرموون. ئیمکانی دە دیناری نییە خانوو بە چی دەکا.
ئینجارەکانێ
[[ئینجار + ئە + کە (ئم: تەعریف) + ئان +ئێ]]
(بنت.) تم: ئەمجار. ئەوجا.
ئینکار
[[=عا.: ئینکار (حاشا کردن)]]
(س.) کەللەڕەق، کەسێکی قسەی کەسی بە گوێدا نەچێ و لە سەر قسەی خۆی سوور بێ. ئەرێ قالە! خۆ تۆ جاران هێندە ئینکار نەبووی ئەوە بۆ واتلێهاتووە. تێبــ.- ئەو وشەیە سفەتێکی سەلبییە و تەنیا بۆ باری خراپی بەکاردێت، هیچ کاتێ بە کەسێکی لەسەر ئیشێکی چاک پێ دادەگیرێ ناڵێن: پیاوێکی ئینکارە.