تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئاڵ و واڵا
[[ئاڵا + و + واڵا]]
«ستـ.»، تمـ: ئاڵایی.
ئاسنەواڵە
[[ ئاسن + ە ــ ئە/ ١ + واڵە ؟ ]]
«نتـ.» تەل و بزمار و لەت و پەتی مەکینە شکاو، هەر شتێکی تریش کە لە مەعدەن دروست کرابێ و بێ کەڵک بووبێ: ئەم هەموو ئاسنە واڵەیە چیە لێرە کۆت کردۆتەوە. «عا.»
ئاواڵایەتی
[ئاواڵ + ئایه‌تی]
«حمسـ.»، «مکـ.» تمـ: ئاواڵەتی.
ئاواڵە
[[؟]]
«سمفـ.»، «مکـ.» 1- کراوەوه، لە سەرپشت، دانەخراو «دەرگا». 2- برینێ کە سەری قرتماغەی نەگرتبێ، کوانێکی دەر بووبێ و پێستی لەسەر لاچووبێ. هس.: «بک.» واڵا «=بەتاڵ»
ئاواڵە بوون
[[مست. لا.] ]
1_لەسەر پشت بوون «دەرگا و پەنجەرە». ۲_دەرخۆنە لەسەر نەبوون «دەیزە و مەنجەڵ و...». ۳_لێک نەنران «دەمی ئادەمیزاد» .: لێی گەڕێ با دەرکەکە ئاواڵە بێ. با سەری مەنجەڵەکە ئاواڵە بێ تا سارد دەبێتەوە. «کابرا لەبەر هەتاو دادەنیشیت و دەمی ئاواڵە بوو مێش بە ناو دەمیدا هاتووچۆیان دەکرد». «بیرەوەریی خۆم».
ئاواڵە کردن
[مستـ. متـ. ]
۱-خستنە سەر پشتیی دەرگا و پەنجەرە و.... ۲- لابردنی سەری مەنجەڵ و دیزە و دەفری تر. ۳- داپچڕینی دەم.
ئاواڵەتی
[ئاواڵ+ئەتی]
«حمسـ.»، «مکـ.» ئەو خۆیەتی و ئاشنایەتییەی، کە بە هۆی: پێکەوە کارکردن، یەکێتی بیر و باوەڕی کۆمەڵایەتی و سیاسی لە نێوان دوو یان چەند کەس ساز دەبێ.: ئیتر نابێ ئاواڵەتی وسوو بکەی. *ئاواڵایەتی. «بکـ.» هەڤاڵبەندی «کفـ_۳۱۵»، هەڤاڵتی، هەڤاڵی.
ئەحواڵپرسی
[[عا. کو.]]
«حمسـ.» ۱- پرسیار لە ساغ و سڵامەتی و نەخۆشیی کەسێک. ۲- پرسیار دەربارەی چۆنیەتی ژیان و کار و گوزەرانی یەکێک. «... شێخ کە ئەحواڵپرسی و خۆش هاتنی مەلە جەلالی کرد...» «قزڵجی: پێکەنین_٦۲».
ئاواڵ
[[٢- ئاو + ئاڵ = ئالی]]
«نت، »، «مکـ.» ١- دۆست و رەفیق، دەستە برا «بۆ کار و باری کومەڵایەتی و سیاسی و خوێندن و...» : ئاواڵ دەرس. ئاواڵ زاوا. ئاواڵ کلاس. ٢- هاوتا، هاوچەشن، شێوە.: ئاواڵ کراس. جا تۆ خۆت دەکەیە ئاواڵی خدر؟. تۆ ئاواڵی ئەم مناڵەی لێی دەدەی؟ قەڵەمەکەی تۆش ئاوالی ئەوەکەی منە. * ئاوەڵ، هەواڵ. هاواڵ. «بکـ.» هەڤال.
ئاواڵ دەرس
«کو. عا.»، «ستـ.»، «مکـ.» ١- پێوەندی دوو، یا چەند قوتابی کە لە پۆلێکدا، دەخوێنن. ٢- پێوەندی دوو یا چەند فەقێ کە لە حوجرەیێک پێکەوە «ماددە» یێک دەخوێنن.
ئاواڵ زاوا
«ستـ.»، «مکـ.» پێوەندی خزمایەتی نێوان دوو پیاوان کە ژنەکانیان خوشک بن. * ئاوەڵ زاوا، هاوزاوا. «بکـ.» هاڤ لینگ.
ئاواڵ منداڵ
«نتـ.»، «مکـ.» پەردەیەکه، لە منداڵدانی ئافرەتا، بۆ ماوەیەک مناڵەکەی لەناودا دەبێ و پاش ئەوەی لە دایکی جیادەبێتەوه، ئەویش فڕی دەدا. * «سیمـ.» ئاوەڵ / 2.
ئاواڵ کراس
«نتـ.» دەرپێی ژنانە. تێبــ. ـ ڕەنگە ناوهێنانی دەرپێ «ئەویش ژنانە» بە شوورەیی داندرابێ، بۆیە ئەم ناوەیان لێناوە. * ئاوەڵ کراس، ئاوەڵ دامان، دەرپێ. «بکـ.» هەڤال کراس «تمـ: کف، ل ـ ٣١٥».
ئەحواڵ
[[=: احوال]]
«نا.» ۱- چلۆنایەتی کەسێک لە باری نەخۆشی و ساغییەوە.: ئەحواڵتان چۆنە، دیارە شوکور چاتری. ۲- چلۆنایەتی باری گوزەران و ژیان.: ئەحواڵی زۆر باشە، ئەوساڵ دەغڵەکەی باشی هێنابوو. «پرسیویە زاهیرا لە ڕەفیقانی یەک جیهەت» «ئەحواڵی ئەهلی شار و ڕەفیقانی سەربە سەر» «سالم: گمـ_٦٧»