نت.»، سیم.، سن.» تم: بۆ مادەران.

«نتـ.»، «گەردی تورکیا، برادۆست» ئامراز و کەلوپەلی سەنعاتێک: ئاماراتی دارتاشی. ئاماراتی خۆ بدە ئاموری پێ چاکەم. هس.: ئامراز، ئامێر.

(سفا)،(کئێر.) ئەو دەولەتەی وڵاتێکی تر داگیر دەکا و نەتەوەکەی دەچەوسێنێتەوە و دارایەت و سامانی بە تاڵان دەبا. دەولەتە ئیستعمارچییەکان لە ٢٥ ساڵاندا ئاگری دوو شەری گەورەیان هەڵگیرساند.

(س.٩ ١- هەر شتێکی پێوەندی بە ئیستیعمارەوە هەبی... سیاسەتی ئیستیعماری، پیلانێکی ئیستیعماری، بیروڕای ئیستیعماری. ٢- هەرکەس یا هەیئەت یا دەوڵەتێکی بە پێی سیاسەت و ڕێ و شوێنی ئیستیعمار بجووڵێتەوە. ئەڵمانیای نازی دەیەویست جێگەی ئەڵمانیای ئیستیعماری پیش شەڕی یەکەم بگریتەوە.

«مستـ. متـ.» دیاری کردنی چەندێتی شتێک، حیساب کردن، گوتنی یەک، دوو، سێ و... و... هەر جارە لادانی پارچەیەک لەو شتەی مەبەست بێ بزانن چەندە.: هێشتا نەت ئەژماردووە دەڵێی ئەوەندەیە، ئەوە سێ جارە دەیئەژمێرم یەکێکی هەر کەمە. «خاڵم ئەژماردن سەت و بیست و نۆ» «هیچ خاڵم نەدی لە گوێن خاڵی تۆ» «فۆلکلۆر» ٭بژاردن/۱، ژماردن، «بکـ.» هەژمارتن، حیساب، حیسێب، حیسێو «کردن»، «جنو.» ژمارە کردن. حەساو کردن.

«نمفـ: ئەژماردن» شتێکی زاندارابێ چەندە، حیساب کراو.: پارەکەی بە ئەژماردە لێ وەرگرن. ٭بژاردە، ژماردە.

«نتـ.» تمـ: ئەژمار. «... بە پێی ئەژمارە بۆ گشت مامرێکی سەرە، پانزە هێلکە لە ڕەشاییەکان ئەسێنێت...» «قزڵجی: پێکەنین_۱۱۸».

خرابوونی شوێنێکی پێستی ئینسان (زیاتر بەری پێ) و ڕەق هەڵاتن و ڕیشاڵ ڕیشاڵ بوونی. ) «سن.» بسمارە. «مک.» مێخەکە.

«مست. لا.» حیسابی کردنی پاره یا هەر شتێکی دیکەی که دە ئەژماردن بێت لەبەر چاوی کەسێکی تر، تا پاشان تەسلیمی بکرێ.

(نا.) سیاسەتی داگیرکەرانی دەوڵەتە سەرمایە دارەکانە بۆ تاڵان کردنی دارایەت و سامانی وڵاتانی دیکە و کەڵک وەرگرتن لە باری ئابووری و ئیستڕاتێژی ئەوان وڵاتانە. ئەم سیاسەتە لە دەورانی ئیمپڕیالیزما دەگاتە دوا پلەی خۆی. (کورتەی قامووسی سیاسیی، مۆسکۆ، ل-١٠٩). دەسەڵاتی وڵاتێکی زۆردارە بە سەریەکی بێ زۆردا، بپ کەڵک وەرگرتن لە سەرچاوە خۆ ڕسکاوەکان و دارایەت و هیزی ئینسانی خەڵکەکەی، بە بەهانەی نابەجیی ئاوەدان کردنەوەی وڵات و پێشخستنی نەتەوەکەی (معین: فەرهەنگ، ج١، ل- ٢٥٣). ڕێ و شوێنێکی ئیمپڕیالیستییە کە بۆ خۆشی ژیانی نەتەوە ئیستیعمارچییەکان نەبی هیچ گوێ ناداتە ئاوەدان کردنەوە (لاڕووس: ١٩٦١، ل- ٢٢٧). تێبــ.- آ)ئەم وشەیە کە دەق بە مەعنای (کۆلۆنیالیزم)ی فەڕەنگییە تا ئەم ساڵانەی دواییش بۆ (کۆلۆنیالیزم) و (ئیمپڕیالیزم) هەردووکیان بەکار دەهێنرا، بەڵام ئێستا فەرقیان دەکرێت. ب) تەحدیدی ورد و عیلمی ئیستیعمار تەنیا لە لایەن مارکسیستەکانەوە و لە نووسینی ئەواندا بەرچاو دەکەوێ و خەڵکی تر موتڵەقی داگیر کردنو چەوساندنەوەی وڵات و نەتەوەیەک لە هەموو دەور و زەمانێکدا- نەک هەر لە قۆناغی سەرمایەداریدا- بە ئیستیعمار داسەنێن، جا داگیرکەر کێ دەبی ببێ و چ ناوێک لە کردەوەی خۆی دەنی و چ بڕ و بیانویەک دێنێتەوە بۆ تاڵان کردنی سامانی نەتەوەکە، کەیفی خۆیەتی.

«نا.» کاری دیاری کردنیی چەندێتی هەر شتێک بە گوتنی: یەک، دوو، سێ.... و....، ئەنجامی ژماردن.: گۆنیەکانی بە ئەژمار تەسلیم کەن، لەشکرێکی هێند زۆرە دە ئەژمار نایە. ٭ژمار، ژمارە/۱، ئەژمارە، هەژمار، حیساب، حیساو، حیسێب.

«نا.»، «کئێر.، کعر.» شیشێکی پۆڵای بچکۆلەیه «نسبا»، سەرێکی تۆزێ پان کراوەتەوه و نووکەکەی تیژ کراوه، تەخته چەرم و ئەو جووره شتانەی پێ لێک قاییم دەکەن، لە دار و دیواریش دادەکوترێ وشتی پێوە هە ڵداوەسن. زۆر جووری هەیه: خڕ. چوار سووچ، سێ سووچ، ورد و درشت.* «سن.» بسمار. «بک.» بسمار، بزمار. «جنو.» میخ. تم: 3- بز/2.

«مست. مت.» 1- «بزمار» لەشتێک داکوتان.:: وەستا گیان یەک دوو بزمارم بۆ لەو کەوشە بده. 2- «کن.» فێل له کەسێ کردن، فریو دان و دەست بە زاخاکردنی یەکێک.

«ست.» حاڵی هەر شتێکی بزماری زۆر لە سەر داکوترابێ.

1- «نت.» هێشووی ترێ که بۆڵەکانی زۆر تێکچڕژابێ.2- «ست.» تم: بزمارڕێژ.

«ست.» ١-حاڵی ئینسانێ که قبووڵ نەکا له لای ئەو کەسێک دەست بۆ کەسێکی تر درێژ بکا یا قسەی سووکی پێ بڵێ. 2- کەسێکی گوێ نەداته هییچ مەترسی و خەتەرێک و سووکایەتی بۆ خۆی و خەڵکی تریش لە هیچ کەس قبووڵ ناکا. 3- «مج.» به شەڕەف، بە نامووس.