تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



زیاد لە ئەندازە
تم: لە ئەندازە بەدەر. ئەم پاڵتۆیە زیاد لە ئەندازە گەورە و دەڵبە دەڵەی بۆ تۆ نەکراوە.
ئازیز
[[ = عا.: عزیز] ]
«سـ.» خۆشەویست، لەبەردڵانئازیز دیارەن وادەی لوامەن ئەلوەدای ئاخر ئەوەنامامەن «مەولەوی: مکبـ ــ ٥» * ئەزیز، عازیز، عەزیز.
ئازیزە
[[ ئازیز + ە ئە/ ١ ]]
«نتـ.» ناوی مەقامێکی کلاسیکی کوردییە.
ئازیەت
[[ = عا.: عزاء ]]
«نا.» سەرەخۆشی، تازیە. □ شیرینی قامەت قیامەت نەوەرد سەڵای فەرز بەرگ ئازیەتی ئاوەرد «مەولەوی: مکبـ ــ ١١١» * پرسە، «بکـ.» بەهی.
ئازیەت بار
«ستـ.» کەسێکی مردووی لێ مردبێ. تازیەدار.
ئازیەت باری
«حمسـ.» لە حاڵی تازیەدابوون.
ئازیەتی
[[ ئازیەت + ٣- ئی] ]
«ستـ.» هەرچی پێوەندی بە تازیەوە هەبێ. □ ئەویچ تا مانگێ شەڕاب نەنۆشا بەرگ سەودای ئازیەتی پۆشا «خانا ــ ٤٢٥»
ئاوزینگ
[[؟]]
«نتـ.» تمـ: ئاویلکە.
ئاووزیاگ
«سفا.»، «سنـ.» ۱-پێگەییشتوو «لە باری لەش و ئەندامەوە» : مناڵەکە ئاووزیاگە. ۲-تێگەییشتوو «عەقڵی بە شت دەشکێ» ۳-بە توانست «توانای کردنی کارێکی هەیە». تێبــ.ینی: ئەم وشەیە تەنیا مردۆخ نووسیویە و هەرچەند لە شکڵی «نمفـ.» دایە وکوو: هەڵگیریاک، کریاگ، ئاووسیاگ... بەڵام ئەو مەعنایانەی مردۆخ بۆی داناوە «تمـ: جـ۱_۳۱/۳۰» وای لێکردم بە «سفا.» بزانم.
ئاوەزینگ
[[ئاو+ئەزینگ «زیندوو؟» ] ]
«نتـ.» تمـ: ئاویلکە.
ئەزیز
«سـ.» تمـ: ئازیز. «یاڕەب گوزەران کا بە سەفا وەختی ئەزیزت» «پەیوەستە لە دەوری چەمەن و گەردشی باغا» «ڕەزا- ۳»
ئەزیەت
[[=عا.: اذیە]]
«نا.» ڕەنج، ئازار، زەحمەت. ٭ئەزێت، عەزێت.
ئەزیەت خواردن
[[عا. کو.]]
«مستـ. لا.» تمـ: ئەزیەت کێشان.
ئەزیەت دان
[ [عا. کو.] ]
«مستـ. متـ.» ۱- ئێشاندنی لەشی کەسێک یا گیاندارێک بە لێدان و دارکاری و ئەوجۆرە شتانە. ۲- ماندوو کردنی ئینسان یا هەر گیاندارێک، بە کار پێکردن و هات و چۆ پێکردن. ۳- چەوساندنەوەی کەسێک بە هەرجۆرێک بێ. «جارێک من پێم وت خۆتم نیشان دە» «فەرمووی نامبینی خۆت ئەزیەت مەدە» «پیرە مێرد- ۴۲۱» ٭ئەزێت دان، ئەزیەت کردن، عەزێت دان.
ئەزیەت کردن
[ [عا. کو.] ]
«مستـ. متـ.» تمـ: ئەزیەت دان. «وە یادت مەیۆ شەوەکەی لێو جۆ» «ئەزیەت کردن من، مەکە و لاوەی توو» «فۆلکلۆر»
ئەزیەت کێشان
[[عا. کو.]]
«مستـ. متـ.» قبووڵ کردنی ڕەنج و ئازار، ماندوو بوون، خۆ ماندوو کردن بە کارێکەوە یا کەسێکەوە.: تۆ خوا ئەزیەت مەکێشە بگەڕێوە ٭ئەزیەت خواردن، ئەزێت کێشان، عەزێت کێشان.
بازیبەند
[[بازی = بازوو +بەند]]
(نت)، (مک) تم: بازووبەند. «...ماڵ ماڵ دە کوتی کاکە ناسر، بە خودای چاک دەڵێن، ئەوان لەمە بە غیرەت ترن، بازیبەندیان لەقۆڵی خۆیان دەرهێنا...» (تحفە،ب٢ -ل- ه).
بەخۆ نازین
مست. لا.» به خۆ نازین، لەخۆبایی بوون.
بەرزیلان
«نت.»، «سن.» تم: ئەسکەمله.
بەرزین
«ست.» حاڵی نۆمایەکی وەختی ئەوەی هاتبێ بگیرێ و زینی بخرێته سەر پشت، جوانوێکی هاتبێته ئەوەی سوار هەڵبگرێ.
بەزیادکردن
«مست. مت.» هەڵگرتنی سفره و نان و خوان لەبەردەمی خەڵکی ماڵ و... پاش ئەوەی تێردەخۆن:: ئافرەت وە ره به زیادی که. تێبــ.ینی: ئەم مەسدەره لەوەڕا پەیدا بووه که به پێی ڕێ و شوێنی ئیسلامەتی دەبێ پاش نان خواردن سوپاسی بکرێ، له کورده واریدا به ڕستەی: «خوایه زۆر شوکر لێت بەزیادبێ» یا ڕستەی لەم بابەته ئەنجام دەدرێت.