تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بەردهەڵکەن
[ [به‌رد/1+هه‌ڵكه‌ن «هه‌ڵكه‌ندن» ]]
«نفا.» کەسێکه لەو کان و جێگایانەی خڕکه بەرد دەگەڵ گڵ و خۆڵ تێکەڵه، به کرێ بۆ خەڵکی، یا بۆ خۆی هەڵدەکەنێ و دەیفرۆشێ.* بەڕد هەڵقەن.
بڕاده
«نا.»، «کئێر.» ورده و خاکەیێکی که به کوتانەوە و سوونەوه و تاشین و بڕبەندکاری له مەعدەن «فلز» ێک د ەکەوێتەوه:: بڕادەی ئاسن، بڕادەی مس، بڕادەی زێڕ.
بلچەزەرده
[[بلچ+3-ئه/2+زه‌رد+5-ئه/1]]
«نت.»، «سن.» گێوژی سوور.
بڕنده
[[بڕ «بڕین» + ئنده]]
«نفا.» .، سفا.» تم:ببڕ.
بژارده
«نمف.: له بژاردن»، «محر.»، «مک.» تم: ئەژمارده:: نەچی هەروا بیدەیه دەستی، بژارده تەسلیمی که.
بگرەوبەرده
«نت.» هەرا و هۆریا، هەراو بگر، پیشێوی* بگر بگر.
بەرده باز
[[به‌رد/1+3-ئه‌/2 +باز «بازد» ]]
«نت.» بەردێ یا چەند بەردێک که لەناوکه جۆگە و جۆمی تەنکاودا داید ەنین و خەڵک بەسە ریاندا له ئاوەکە دەپەڕنەوه. «سەر بەرد بازی ڕێته، تەن تەختەبەندی جێته + دڵ مەیلی خاکی پێته دڵ ماڵی خۆته بیبه» (مک، نالی، ل، ٣٩٥). *(مک) پردەباز.
بەرده عازەبه
[[به‌رد/1+3- یه/2+عازه‌ب+ 5-ئه/1]]
«نت.» گاشەبەردێکه لە لادێی کوردستان. جحێڵان هێزی خۆیانی پێ تاقی دەکەنەوه. تێبــ.ینی: نیاز لەم تاقی کردنەوه ئەوەیه بزانن باڵق بوون و کاتی ئەوەیان هاتووه ژن بێنن.
بەری بابەرده
(کن.) لە شوێنی خۆت هەڵستە، جێگا چۆڵ کە، وازبێنە. ٣-پێش، لە پێش، «بۆکات» «بەر له مەلا ئەچێته مزگەوت»، «بەر له وەستا دووکان گەرم ئەکا»، بەر لەوەی بگاته بوار دەرپێ دائەکەنێ» «خا، پەند، ل - 112»
بەنده
[[ 2- به‌ند/2 + 5- ئ‌‌ە/1]، [په: به‌نداك ] ]
«نت »، «کئێر.، بک.، سیم.» 1- عەبد، خوڵام، نۆکەر. 2- «کئێر.» نووسەر یا قسەکەر، له نووسین و قسەکردنا بۆ نیشاندانی ئەدەب و تەوازوع و دەربڕینی ڕێز و حورمەتی خۆی بەرامبەر بەو کەسەی قسەی دەگەڵ دەکا، لەباتی زەمیری «من» ئەم وشەیه بەکاردێنێ:: بەنده زۆر زوو عەرزم کردی * «سن. جن.» بەننه.
بەنده ناس هەرخودایه
«کن.» 1-هیچ کە س بەو جۆرەی که پێویسته هەموو شتێکی کەسێکی تر نازانێ. 2- هەر خوا خەڵک دەناسێ و لەڕووی کردەوەی خۆیان - که خەڵکی تر نایزانن - ڕەفتاریان دەگەڵ دەکا.
بەگ زاده
«ت.»، «کع.، کئێر.» 1- هەموو ئەو کەسانەی له بنەماڵەی «بەگ» ێک دەکەونەوه:: بەگزادەی جاف، بەگزاد ی فەیزوڵلابەگی، بەگزادەی هەورامان. 2- «مج.» خاوەن بنەماڵە و نیشان، نەجیب ڕەسەن. «عا.» نەبیل. 3-(بک.) ئەوانەی بە دێهاتی کوردستانەوە دەخولێنەوە و دەهۆڵ و زوڕنا لێدەدەن. (ت،: ژابا،ل- ٥٣و٥٤) تێبــ.- بەلای منەوە دەبێ بە نیشانەی قەدر زانین و حورمەت گرتنی هونەری ئەو کەسانە، ئەو لەقەبەیان درابێتێ.
هەڵبژارده
1- شتێ که لەناو کۆمەلێ هاوجسنی خۆی جیا کرابێتەوه. 2- کەسێکی که بۆ کار و مەبەستێ ئینتخاب کرابێ. «بەڵام ئەی هەڵبژاردەی خۆم + ئەم ڕێگایەم گرتووه و ئەگرم»، «دلێر، ئاگر، ل- 72» .