تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بەرات خۆر
«ست.» ئەو کەسەیه که «1- بەرات /1» وەردەگرێ و ئیشێک دەکا.
بەرتیل خۆر
«نت.»، «سفا.» » کەسێکی ئاماده بێ بەرتیل وەربگرێ، حاڵی ئەو کار به دەستەی کاری خەڵک ڕاناپەڕێنێ، یا گرێ و گۆڵی تێدەخا و هەتا پارەیەک شتێکی نەدەنێ جێبەجێی ناکا.:؛ بەرتیل خۆرێکی عەجایبه. کوڕه بەرتیل خۆرت نەدیوه، ئەمه کەی بەرتیل خۆره.
ئاگر خۆرە
[[ئاگر + خۆر «خواردن» + ە ــ ئە/١]]
«نتـ.»، «سنـ.» تمـ ؛ قەقنەس. «تمـ: مخـ: جـ ١- ١٧».
بەڕووله خۆره
[[ به ڕووڵه /2+ خۆر «خواردن» + 5-ئه/1]]
«نت.»، «مک.» کونی شیلەپه که «بەرووله /2» ی تێدەخرێ بۆ ئەوەی له باسکیشی توندکا.
ئاخۆران بخوران
«نتـ.، متـ.»، «سیمـ.» ١- چلۆنایەتێ ئیشی کەسێ، وڵاتێ یا ئیدارە و ڕێکخراوێک کە هیچی بەسەر هیچەوە نەبێ. ٢- پشێوی و بەربەشۆیی ٣- کەس ئاگا لە کەس نەبوون. ٤- هەر کەسە بۆ خۆ بوون * «مکـ.» ئاخوران زاخوران.
ئاخۆران زاخۆران
«نتـ.، ستـ.» «مکـ.» تمـ: ئاخۆران بخۆران. تێبــ. ـ زاخورانی عەشیرەتێکی کوردن لە مەڵبەندی هەوشاری کوردستانی ئیران.
ئاوخۆری
[[ئاو+خۆر «خواردن» +ئی]]
«نـتـ.»، «کئێر.» ۱_دەفرێکی بلوور یا گڵێنە یا هەر شتێکی ترە کە ئاوی پێ بخورێتەوە. ٭پەرداغ، شەربە/۲، گلاس، لیوان. ۲_ «سنـ.» تمـ: ئاوە خۆرە.
ئاوەخۆرە
[[ئاو+ئە+خۆر «خواردن» +ئە]]
«نتـ.» ۱-مەغزی دار و درەخت، کە لە ناوەڕاستیدایە و پاش توێکڵ و بەشە سەختەکەی دێت، هەر لە جسنی دارە بەڵام تۆزێ فشەڵە، ئیشی ئەوەیە ئاوێکی ڕەگ و ڕیشەی درەخت لە زەوی وەری دەگرن ئەویش هەڵی دەمژێ و لق و پۆپی دارەکەی پێ تێراو دەکا. ۲-ئەو لوولە قەفقەفەیە کە خواردن و خواردنەوەی لە ناو دەمڕا پێدا دەچێتە ناو ورگی گیاندارانەوە. ٭سوورێچکە، سوورێنە، قوڕگ. گەروو. ۳-جۆرێک ڕاوەکەوە، ڕاوکەو لەو کاتەدا کە بۆ ئاوخواردنەوە دێتە سەرکانی. «هو.» ئاوە وەرە. ڕاوە سەر کانی.
بەفرخۆرکه
«نت.» پرووشە بەفرێکه له ئاخر و ئۆخری زستانا و پاش ئەوەی تە شقی زەوی دەشکێ، لە هەورێکی ئەستووری چڵکن دەبارێ و پاش ئەوه گەلێ شوێنی پێدەشتان بەفریان لێ دەچێتەوە و دەبنە ڕەشانگ.
ئارەقخۆر
[ [٢- ئارەق ١ + خۆر «خواردن» ] ]
«سفا.»، ئەو کەسەی هەمیشە ئارەق دەخواتەوە.
ئاوخۆر
«نفا.» ئەو کەسەی لە حاڵی ئاوخواردنەوەدایە یا تینووی بێ و بیهەوێ ئاو بخواتەوە. «ڕەحمەت لە ئاوخۆر» لە شوێنێکی خەڵکی زۆر لێ کۆ بووبێتەوە «وەک مزگەوت» یەکێک ئاو دەگێڕێ و ئەم ڕستەیە دەڵێ، تا هەرکەس تینووی بێ داوای ئاوی لێ بکا.
بخۆر
[[٢-ب/٢+خۆر «خواردن» ] ]
«سفا.» ١- حاڵی کەسێکی زۆر بخوا *خۆرا. زۆر خۆر ٢- «مج.» حاڵی کەسێکی زۆر حەز له خواردن بکا. * نەوسن. «مک.» چڵێس.
بەرازخۆر
«نت.، ست.» 1-کەسێکی گۆشتی بەراز بخوا. 2- لەقەبی عەشیرەتی قەڵخانییە که له مەڵبەندی کرمانشا دادەنیشن و تا ئێستاش گۆشتی بەراز دەخۆن.