ست.» پیاوی ئازا و نەترس:: کابرایەکی به جەرگه له پەنجا سواران ناگەڕێتەوه

حمس.» ئازایەتی، چاو نەترسی

(نت.) 1- هەر شتێکی ماددی که جەرگ و دڵی مرۆڤ دەگەڵ لەشی پێکەوه دەبەستێتەوه. 2- «کن.» خۆشەویستی زۆر. تێبــ.ینی: آ» مەبەست لە مانای یەکەم ئەوەیه ژیانی مرۆڤ بەنده به دوو ئەندامه، واش زانراوه که ئەوانه بەهۆی هەودایەکەیەوه بە لەشەوه بەندکراون. ب» ئاشکرایه ژیان خۆشەویسته و هەر شتێکیش مایەی ژیان بێ خۆشە ویست دەبێ، جا بەندی جەرگ و دڵ کە به مایەی ژیان ناسراوه مانای دووەمی بە کینایەی خۆشەویستی زۆر دایکان بە منداڵی خۆیانی دە ڵێن.

«نت.»، «سیم.» تم: بەرەجێژنان.

(نا.) بەهانە، بیانوو، پەڵپ. ((ئەگەر پیاو پیاوی بکوژێ، ئەفەر چووە ماڵێی نابێ دەگەڵی بە ئینجەت بێ)) (تحفە: ج٢-١٢٦). * ئەنجەت، حەنجەت، هەنجەت.

«نا.» وەعدەی مردن، ئەو دەمەی ژیانی کەسێک تێیدا تەواو دەبێ. «بزن ئەجەلی هات تیشووی شوانی دەخوا.» ئەجەلی خۆ_ مردنی تەبیعی، مردن بە بێ هۆیەکی لە لاوە: نەوەڵڵا! هەر بە ئەجەلی خۆی مرد. ئەجەلی هاتووە_ «کنـ.» کاری وا دەکا دەبێ ببێتە هۆی مردنی٭ئەنجەل، عەنجەل.

«نتـ.»، «کئێر.» شەربەتێکی مزرە لە سرکە و هەنگوین سازدەکرێ. تێبــ.ینی: آ» ئەم وشەیە لە پێشدا «سکەنگەبین» بووە و کراوە بە عەڕەبی، چونکوو لە زمانی عەڕەبیدا «ابتدا ساکن» نابێ کردوویانەتە «اسکنجبین» و سەرلە نوێ گەڕاوەتەوە ناو زمانی کوردی و فارسی، لە فارسیدا «ا» یەکەیان دیسان لێ فڕێ داوە بەڵام لە کوردیدا هەر وەک فارسی دەنگی «گ» بۆتە «ج» و «ا» کەش هەر ماوەتەوە. ب» ژابا «۲۴۰و۲۴۴» و معین «فەرهەنگ: جـ۲- ۱۹۰۰» وشەی «سک» یان بە «سرکە» مەعنا لێداوەتەوە. ج» حەوت بەش هەنگوین «ئێستا قەند و شەکریش» دەگەڵ چوار بەش سرکە تێکەڵاو دەکەن و دەیکوڵێنن، ناوبەناو تۆزێکی دەخەنە نێوان دوو پەنجەرە و نەختێک دەیسوونەوە ئەگەر هەودا هەودا بوو «کێشی هات» ئەوا دایدەگرن و پاش سارد بوونەوە دەیکەنە شووشە یا هەر دەفرێکی ترەوە و هەڵی دەگرن، وەختی خواردنەوە بە دڵخواز ئاوی تێ دەکەن، لەگەڵ «کاهوو» ش دەخورێ. ٭ئەسکەنجەمین.

«نتـ.»، «مکـ.» تمـ: ئەسکەنجەبین.

«مستـ. متـ.» تمـ: ئەشکەنجە کردن.

«مستـ. متـ.» ۱- ئازاردانی کەسێک بە ئامارازی تایبەتی. ۲- ناڕەحەت کردنی کەسێ بە قسە و توانج. ٭ئەشکەنجە دان.

(نا.)، (مک.) تم: ئینجەت.

(نا.) تم: ئەجەل.

(نت.)، (سن.) تم: باجگر.

«نا.» «سن.» دیمەن، چاوەنداز «تم: مردۆخ، ب1، ل-139»، تێبــ.ینی: مردۆخ ئەم وشەیەی بەم جۆره مانا لێداوەتەوه که نووسراوه، بەڵام من وادەزانم که دەگە ڵ «بەرجەوەند و بەرژەوەند» ا یەک بن.

«نا.» «مکـ.» شوێنی پێکەوە نووسانی ئێسقانی ڕانی ئادەمیزاد دەگەڵ بەشی سەرەوەی لەشی «سیمـ.» ئەشکنج.

«مستـ. لا.» تووشی ئازار و ناڕەحەتی بوون.

(نا.)، (سن.) پێویستی، پێداویستی، ئیحتیاج، حەوجێ.

(نت.) چەپکە مووی سەری ئافرەتانە کە بە لاجانگیاندا شۆڕ دەبێتەوە و لە حاستی کوڵمە هەوداکانی بە مقەست هەڵدەپاچن تا بە قەدەر یەکیان لێبێ. ((گوارە کەوتۆتە ژێر ئەگریجەی خاو)) ((هەڵاوەسراوە لە خوێندا گیراو)) (پیرەمێرد-١٥٦) تێبــ.- (ئیگری) ئامرازێکی مۆسیقایە کە (ژێ) ی زۆرە (تم: معین. فەرهەنگ، ج١-٣٣٤)، جا لەوانەیە (ئەگریجە) دەگەڵ ئەم وشەیە پێوەندێکی هەبێ، فارس (ئەگریجە) بەکارناهێنن و لە هیچ قامووسێکی فارسیدا نەنووسراوە و (ئیگری)ش بەکارناهێندرێ و تەنیا وشەی ناو قامووسە.

(مست. مت.) ١-بڕینی ئەگریجەی ئافرەتێک، وەکوو سزایەک بەرامبەر تاوانێکی کردبێتی. ٢- (کن.) شوورەیی بەسەرهێنان، ڕیسواکردن (هەر بۆ ژنان). هس.: سەرتاشین.

(مست. لا.) جوداکردنەوەی هێندێک لە پرچی ئافرەت و کورت کردنەوەی و بەردانەوەی بە لاجانگدا (کردنی بە ئەگریجە).

«نا.» ۱- ئازار و ناڕەحەتیی ماددی و مەعنەوی. «لە ئەشکنجەی شکنجی زولفی ئەو بێ وەعدە موڕغی دڵ» «دەناڵێنێ وەکوو بولبول لە سوبحی کازیبی شەودا» «نالی» ۲- تمـ: ئەشکەڵە/۳.