تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بڕنووتی
[[ ممر. تو:بوڕون ئوتی+گییای لووت]]
«نت.» «سنسیە.، مک.» هەندێ داو ود ەرمانی بۆنخۆش تێکەڵ دەکرێن، بە پته وە بەر لووتی هەڵدەدەن، ئینسان و ەپشمین دەخا و بۆره «کەیف» ێکیش لەسەر ساز دەکا. «عا.» انفیه.
بڵحێتی
[[بڵح+ئێتی]]
«حمس.» ئەنجامی کردەوە و ئاکاری کەسێکی بڵح:: ئاخر بڵحێتیش- ئەنداز ەی هەیه !.* بڵحی.
بۆمبای دەستی
«نت.»، «کعر.» تم: نارنجک. بۆمبای هایدڕۆژن: بۆمبای هایدرۆجن- «نت.»، «کعر.» تم: بمب «بمب هیدرۆژنی»
بە ختی بەستراوه
کن.» به کچێک دەگوترێ خوازبێنی کەری نەبێ. «دەچمه سەر سوڵتانی، چلدانەی دەگرمەوه، بەختی خۆم و چاو جوانێ، به تاقی دەکەمەوه» «فولکلۆر» تێبــ.ینی: ئەم وشەیه له (ئاوێستا)دا به شێوەی ناوی مەفعوول «بەخته» بە مانای «بەشدراو. بڕیار دراو» هاتووه و له زمانی سانسکریتیدا بە شکڵ (پهەکعا) بە مانای شتێکی بەخشراو له هەندێ شوێنی ئاوێستاشدا شکڵی «بەغه، به غا» ی به مانای «بەش» وەرگرتووه. «تم: په: په.، یگد،، ج 2، ل-115، و معین، بورهان، ج1، ل-239» 2- «مج.» پەنا، داڵداده، تێبــ.ینی: یە کێک که بیەوێ کەسێکی دی له کارێک یا له ڕووداوێکدا کۆمەگی پێ بکا. یا بەلایەکی لێ وەدەر خا. پەنا دەباته بەر بە ختی ئەو کەسه. «بەختت بم.»، «خۆم خسته بەختی تۆ و تۆش کەیفی خۆته» ڕستەیێکن که لەو جووره کاتانەدا دەگووترێن، جار و باریش پەنا دەبرێته بەر بەختی کەسێکی تر لەلای کابرای مەبەست خۆشەویست بێ. «خۆم خسته بەختی بابت» ئەمه هەمووی لەوەڕا دێت که ئینسان «بەخت» ی وەکوو هێزێکی ئاگادار، بۆ خۆی داناوه که دەتوانێ هەموو شتێکی بە سەر بێنێ، جا بۆ ئەوەی «بەخت» ی خۆی له خۆی نەتۆرێنێ لەسەر خۆی بە پێویست دەزانێ ئەگەر یەکێک خۆی خسته بە ختییەوه، دەبێ ئیشەکەی هەرچی که بێت هەوڵ بدا بۆی جێ به جێ بکات.* ئیقباڵ، تاڵع، تاڵه چاره، شانس، نسیب، نگین. «بک.» سعوود..
بە شەرتی چەقۆ
١- ڕستەیێکه شووتی فرۆش بەکاری دێنن، بەو مانایە که ئامادەیه به چەقۆ لەتی بکا و ئەگەر نەگەیشتبوو کڕیار هەڵی نەگرێ. 2- «مج.» به دوای بڕوبیانوودا گەڕان بۆ ئەوەی ڕێگه له جێبەجێ بوونی کار و مەسەلەیەک ببڕێتەوه. دانانی «شروط تعجیزی» لە پێش کارێک.:: ئەوەی تۆ دەڵە ی دۆستایەتی بە شەرتی چەقۆیه و سەر ناگرێ.
بەختی نوستوه
کن.» هەمیشه تێدەشکێ و دەکاراندا سەر ناکەوێ.
بەختی وەک سەگ دەوەڕێ
کن.» هەر کارێکی دەستی بداتێ سەردەکەوێ.
بەدبەختی
حمس.» ئەنجامی بێ ئیقباڵی.
بەدرڕەووشتی
ست.» تم: بەدخوویی
بەدمەستی
«حمس.» ئەو کارانەی پیاوی بەدمەبەست دەیانکا.
بەردەستی
«حمس» 1- کارێکی کە سێ لەژێر چاو دێری کەسێکی دیکەدا دە یکا.:: تۆ بەردەستی بکە با زوو تەواو بێ. 2- مل کەچ بوونی کەسێک یا کۆمەڵێک خەڵک یا مللەتێک بۆ کەسێ یا کۆمەڵ و میللەتێکی دیکه:: ئیتر جووتیاری کورد له بەردەستی ڕزگاری بووه. *ژێر دەستەیی. «سن.» بەردەستی.
بەرزێتی
«نت.» تم: بەرزایی:: پایەی کەم شاعیری کورد دەگاته بەرزی نالی. تێبــ.ینی: هس.: «هەرابێرێزەئیتی» که لەزمانی ئاوێستاییدا به «چیای ئەلبورز» له باکووری تاران گوتراوه، «هەرا» بەمانی چیا و «بێرێزەییتی» بە مانی «بەرزێتی» یه.
بەرهەڵستی
«حمس» ئەنجامی کارێکی «بەرهەڵست» دەیکا، پێشگرتن بە جێ بەجێ بوون و ڕاپەراندنی کار و کێشه و مەسەلەیەک.
بەرەتی
«نت.»، «سن.» تم: بریتی.
بەندە یەتی
[[2- به‌ند/1+ ئه‌تی]]
«حمس.» تم: بەندەیی.
بەهەشتی
«ست.» 1- کەسێکی دانیشتووی بەهەشت. 2- پیاو چاک، پیاو خوایی. تێبــ.ینی: زیاتر ئەم وشەیه لە باسی کەسێکی مردوودا دەکاردەکرێ، به نیشانەی ئەوە ی که پیاوێکی چاک بووه و خوا بردوویەتی بەهەشت و بۆ پێ خۆش بوونی خزم و کەس و کارێ.
بەهەشتی نێرەکەر
«کن.» دنیا به نیسبەت ئەو کەسانەی گوێ نادەنە هیچ و خەمی هیچ شتێکیان لەبەر نییه. «دنیا بەهەشتی کەرانه» «تم: خا، پە ند، ل- 218» *«مک» بەحەشت. جەننەت «عا.» .
بەهەشتی ڕووی زەمین
1- «کن» تم: بە هەشت /2. 2- هێندێ جێگای د ەستکردی ئادەمیزاد کە خۆیان ناوی بەهەشتیان لێناوه تێبــ.ینی: دەسا ڵاتدارانی پێشوو باسی بەهەشتیان بیستووه، هێندێکیان که لافی خودایەتییان لێداوه بۆ بەربەرەکانی دەگەڵ بەهەشتی خوا و هێندێکیشیان بۆ کەیف و ڕابواردنی خۆیان ئیلهامیان لەو قسه وەرگرتوەه و لاسایان کردۆتەوه و جێگایەکی خۆش و ڕازاوەیان دروست کردووه و ناویان ناوه بەهەشت::بەهەشتی شەدداد.
بەڕاستی
«بنت.» تم: له واقیعدا، واقعا، حقیقیا:: بەڕاستی دنیایەکی سەیره ! تێبــ. - ئەم وشەیه ئەگەر بە شێوەی پرسیار بگوترێ بۆ ئەوەیه ئەو قسەی بیستراوه جەخت بکرێتەوه:: جا هەر بەڕاستی سەرتان شکاند ؟ * بەڕاست؟
بەیتی بلە
[[وا دیاره به‌یتێك بوه دوور و درێژ و خه‌ڵكی وه‌پێكه‌ین خستووه، به‌ڵام ئێستا به‌یتێك به‌م ناوه له‌ناو ]
«کن.» قسەی دوور و درێژ. «گوێ بگره برا ئەم غەزەلەم نسحەت و پەنده + وا تێ مەگه بەیتی بلەیە، مەیکه به خەنده» «مەلا مارف» .