تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئیقتیساد
[[=عا.: ئیقتیساد]]
(نا.) زانستێکی کۆمەڵایەتییە دەربارەی هەموو ئەو چالاکییانە دەدوێ کە پێوەندیان بە داهات و خەرجی ئەفرادەوە هەیە و باسی چۆنێتی پێوەندی ماڵی ئەوان دەکا کە لەناو کۆمەڵدا دەگەڵ یەکتری هەیانە، هەروەها ئەو قانوونانە دەخاتە بەر چاو کە خۆیان بەسەر چالاکییەکانی ماڵی ناو کۆمەڵدا دەسەپێنن و ئەو ڕێگایانەش پێشان دەدا کە پێیدا ڕۆیشتنیان دەبێتە هۆی بەختییاری، پێشکەوتن و خۆشی ژیانی میللەت. لە دنیای ئیمڕۆدا ئەم زانستە دوو لکی گەورەی هەیە: ئیقتیسادی سۆسیالیستی و ئیقتیسادی سەرمایەداری. پێڕەوی کردنی هەریەکی لەم دوانە لە کاروباری شێوەیەکی تایبەتی دەدا بە کۆمەڵ کە دەگەڵ ئەویتریان بە تەواوی جیاوازە.
ئیقتیساد کردن
[[عا. کو.]]
ئیقتیسادی
[[عا. کو.]]
(س.) هەر شتێک یا کارێکی پێوەندی بە ئیقتیسادەوە هەبێ. ٢- (مج.) هەر کارێ یا شتێکی لە کردن یا بەکارهێنانی قازانجی ماددی چاوەڕوان بکرێ. ئوتۆمبیلێکی فۆلکس واگن بکڕە زۆر ئیقتیسادییە هەر بەنزین سەرف ناکا.
ئیلتیفات
[[=ءا: ئیلتیفات]]
(نا.)،(کئێر.) ڕوخۆشی، ئاوڕی لوتف و مەرحەمەت، میهرەبانی. ئیلتیفاتیان زیاد بێ. زۆر ئیلتیفاتی دەگەڵ کرد. قوربان بێ ئیلتیفاتی مەفەرموو. دەگەڵ بێ ئیلتیفاتیمان نەکردووە. ((دەڵێن: قوربان بە سایەی ئیلتیفاتی تۆوە هاتین بەکارە)) (تحفە؛ ج ٢- ١٢).
ئیمتیحان
[[=عا.: ئیمتیحان]]
ئیمتیحان دان
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١- لێبوونەوەی قوتابیان لە وەڵام دانەوەی هەموو ئەو پرسیارانەی بە نیازی تاقی کردنەوەی ڕادەی فێربوون و تێگەیشتنی دەرسەکانیان لێیان دەکرێ. ٢- تم: ئیمتیحان ( لە ئیمتیحان دەرچوون) ئیمتیحانی خۆی داوە پێویست بەم قسانە ناکا.
ئیمتیحان کردن
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) ١- پرسیار کردن لە قوتابیان، ساڵێ چەند جارێک بە نیازی ئەوەی بزانن ئەوەی خوێندوویانە بە چاکی فێری بوون یان نا. ٢- تاقی کردنەوەی کەسێک بۆ هەر نیازێک و بە هەر شێوەیەک بێ.
ئیمتییاز
[[=عا.: ئیمتییاز]]
(نمس.) ١- جیاوازی نێوان دوو کەس یا دوو شت (بە لای چاکەدا بۆ یەکێکیان)، بە سەردا هەبوون. ئیمتیازی چی بەسەر خدردا هەیە. ئەو ئیمتیازە چییە بۆ شێرکۆ؟. ٢- ئیجازەیەکی دەوڵەت بۆ دامەزراندنی کارگە، دەرهێنانی مەعدەن، بڵاو کردنەوەی ڕۆژنامە و گۆڤار و... دەیدا بە کەسێ یا کەسانێ.
ئینتیحار کردن
[[=عا.: ئینتیحار + کو: کردن]]
(مست. لا.) خۆ کوشتن بە دەستی خۆ بە هەر جۆرێ بێ.
ئینتیخاب کردن
[[عا.: ئینتیخاب + کو: کردن]]
(مست. مت.) ١- هەڵبژاردن و پەسند کردنی شتێ لە ناو کۆمەڵێ هاوچەشنی خۆی. ٢- دیار کردنی کەسێ بۆ جێبەجێ کردنی کارێ لە لایەن کەسێ یا هەیئەتێکەوە. ٣- هەڵبژاردنی کەسانێ بۆ نوێنەری لە پەڕلەمان و کۆمیتەکانی پاڕتە سیاسییەکان و...
ئینتیزار
[[=عا.: ئینتیزار]]
(نمس.) ١- چاولەڕێیی. ٢- چاولەدوویی.
ئینتیشار
[[=عا.: ئینتیشار]]
(نمس.) پەڕش و بڵاوی.
ئینتیشاردان
[[عا. کو.]]
(مست. مت.)،(کئێر.) بڵاوکردەنەی کتێبــ.، ڕۆژنامە، قسە،...
ئینتیقام
[[=عا.: ئینتیقام]]
١- (نمس.) تۆڵە ئەستاندن، تۆڵە ئەستێنی. ٢- )نا.) تۆڵە.
ئینتیقام ئەستاندن
[[عا. کو.]]
ئینتیقام کێشان
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) تم: ئینیئقام ئەستاندن.
ئینتیهازی
[[=عا.: ئینتیهازی]]
(س.)،(کعر.) کەسێکی لە فرسەت بگەڕێ و چۆنی بۆی هەڵسووڕێ ئامانجی خۆی وەدی بێنێ. کەسێکی مەبەستی هەر جێبەجێ بوونی کاری خۆی بێ بە هەر وەسیلەیەک بێ. * ئۆپۆڕتۆنیست. هەل پەرست، هەڵمەتەکاسە.
ئینتیهازێتی
[[عا. کو.]]
(حمس.)،(کعر.) کارێکی ئینسانی هەڵمەتەکاسە و فرسەت تەڵەب دەیکا. * (کئێر.) ئۆپۆرتونیسم.
ئیهتیمام پێدان
[[عا.: ئیهتیمام + کو: پێدان]]
(مست. لا.) بە تەنگەوە بوون، بە توند گرتن، بە هێند گرتن خۆ پێوە ماندووکردن، دەخەمدا بوون (بە شتێ، بە کەسێ، بە کارێ...).
ئیڕتیجاع
[[عا.]]
(نا.)، (کئێر.) ١- بۆ دواوە گەڕانەوەی شتێک، وەکوو پێشوو لێهاتنەوەی. تێبــ.- لە فیزیا و کیمیادا باسی هەندێ ئامراز و ماددە هەیە کە ئەگەر لەبەر یەکیان بکێشینەوە (سپرینگ، لاستیک...) یا ڕێکیان بگوشین (ئیسفەنج...) هەر کە دەستیان لێ بەردرا دەگەڕێنەوە دۆخی پێشوویان. جا ئەم وەکوو خۆ لێهاتنەوەیە پێی دەڵێن ئیرتیجاع. ٢- (مج.)، (تت.) بەربەرەکانی شۆڕشی کۆمەڵایەتی و پێشکەوتنی کۆمەڵ و هەوڵ و تەقەلا بۆ ئەوەیی ڕێژیمی سیاسی و سیستمی ئابووری کۆن لە جێی خۆیان بمێنن. *(کعر.) ڕجعیەت، کۆنەپەرستی.