« «نت.» «مک.» چێشتێکی هەندێ مەڵبەندی کوردستانه یا گۆشتی بەرخ لەسەر ساج به ڕۆنی کوردی سوور دەکەنەوە و ماستی مە ڕانی بۆ خاو دەکەنەوە و بە سەریدا دەکەن. * «کی.» قوڕاو.

«نت.»، «مک.» پەنا دیوار یا هەر با پەنایەکی دیکه که زستانان هەتاوی تێ بکا. جا خەڵکی لێ کۆ دەبێتەوە و خۆیان لەبەر تاو گەرم دەکەنەوه، یا منداڵان یاری لێدەکەن. تێبــ.ینی: کەرتی «ڕۆچ» له زمانی پەهلەویدا بە «ڕۆژ» و تراوه و و هەروەکوو خۆی ماوەتەوه.

«نت.» 1- دووعا و نووشتەیەکی بەشکڵی چوارگۆشە ده بەرگ دەگیرێ و ڕاست و چەپ دە مل دەکرێ و بەلاتەنیشتە وه شۆڕ د ەبێتەوه. «عا.» حەمایەڵ. 2- خشڵێکی ژنانەی کوردەوارییه به شکڵی حەمایڵ له ئاڵتوون و.... دروست دەکرێ.

«مست. مت.»، «مک.» خاوێن کردنەوەی «بەرگەده» له «تووکە بەر» بە گوێزان وچەقۆ یا هەر شتێکی تر. «داشتە مر» ی ژنیان دەهێنا، «هەمزاوا» یی «بەر» یان دەتاشی. تێبــ.ینی: آ» ئەم کاره زیاتر به دەرمانێک که پێی دەلێن «داڕوو» ئەنجام د ەدرێ، لەو حاڵەتەدا مە سدەری «داڕوو گرتن» بەکاردێت. ب» داشتەمر و هەمزاوا دوو «دێ» ن لە ڕۆژاوای شاری مەهاباد.

«نت.»، «مک.» هەر جێگایەکی خۆر تێکردبێ.:؛ منداڵینه بڕۆنه بەر تاوەکە بۆ خۆتان گەپێ بدەن.* بەرخۆر، بەرڕۆژ، بەر هەتاو.

«نا.» پووڵ یا هەر شتێکی دیکه که بۆ بەدەست هێنانی قازانجێکی ناڕەوا «ماددی و مەعنەوی» یا ڕاپەڕاندنی کار و مەسەلەیەک له داییرەکانی حکوومەت «جاران مەحکەمەی قازیش» یەکێک دەیدا به کاربەدەستێک.* ڕیشوەت. «سن.» بەرتێڵ، ڕیشڤەت. «بک.» بەرتیل، ڕوشەت، ڕوشڤەت.

«مست. مت.» تم: بەرتیل وەرگرتن.

«نت.»، «سفا.» » کەسێکی ئاماده بێ بەرتیل وەربگرێ، حاڵی ئەو کار به دەستەی کاری خەڵک ڕاناپەڕێنێ، یا گرێ و گۆڵی تێدەخا و هەتا پارەیەک شتێکی نەدەنێ جێبەجێی ناکا.:؛ بەرتیل خۆرێکی عەجایبه. کوڕه بەرتیل خۆرت نەدیوه، ئەمه کەی بەرتیل خۆره.

«مست. لا.» دانی پاره یا هەر شتێک به کاربەدەستێکی دەوڵەت له لایەن کەسێکەوه، بۆ ئەوەی ئیشێکی بۆ جێ بەجێ کات.

«مست. لا.» قبووڵ کردنی دیاری و پاره و پووڵ له لایەن کاربەدەستێکی میری یەوه بۆ ڕاپەراندن یا ڕەواندنەوەی گیر و گرفت له کاری کەسێکدا.* بەرتیل خواردن.

«نت.» «سن.» دیاری و کەلوپەلێکی لە ماڵی زاواوه بۆ ماڵی بووکێی ڕەوانە دەکەن. // «سن.» ناو تێلانه = جیاز. تێبــ.ینی: ئەم وشەیەم له «مردۆخ، ب1، ل-139» وەرگرتووه، هەرچەنده «مردۆخ» خۆی وشەکەی به فارسی ئاوا مانا لێداوەتەوه که له سەرەوه نووسرا، بەڵام به عەڕەبی و شەەی «برطیل» ی نووسیوه که وا دەگەیێنێ لای وابووبێ ئەم وشەیه له «بەرتیل» داتاشرابێ، سرنجی له وشەەی «ناو تێلانه» ی بن لەهجەی سنەیی بۆمان دەردەخا که وشەی «بەرتێلانه» دەبێ له[ 1- بهر/3+ تێلانه] دروست بووبێ و «تێلانە» ش له [ تێل + ئانه/ 2یا3] پێکهاتبێ. «تێل» هەر لەبن لەهجەی سنەییدا به «خێل» دەڵێن و له موکریانیشدا «تیلایی چاو» هەیه که ڕەنگە پێوەندێکی یان به «تێلانه» وه هەبێ و ئەگەر لەم بۆچوونەمدا به هەڵە نەچووبم مانای وشەی «بەرتێلانه» دەبێته «پێش چاو پێکەوتن»، پێش ئەوەی زاوا چاوی بە بووک بکەوێ.

«نا.» «سن.» دیمەن، چاوەنداز «تم: مردۆخ، ب1، ل-139»، تێبــ.ینی: مردۆخ ئەم وشەیەی بەم جۆره مانا لێداوەتەوه که نووسراوه، بەڵام من وادەزانم که دەگە ڵ «بەرجەوەند و بەرژەوەند» ا یەک بن.

«مست. لا.» تم: بەر فڕێدان.

«سفا.» ئەو کەسەی کەڵکی له کار و زەحمەتی خۆی نەتیجەی باشی دەست کەوتبێ «بەری لێ خواردبێ».

ڕستەیەکه بۆ چاکه خواستن و دڵ ڕاگرتن به یەکێک دەگوترێ، جاروبارەش بە پێی جێگا و شێوەی قسه کردن دەگۆڕێ و بۆنێکی تووڕەیی و ناڕەزایی لێدێ.

«نت.» 1- بەرخێ کە هێشتا ساوا بێ. 2- «مج.» دایک بۆ خۆشەویستی منداڵی خۆی پێ دەلاوێنێتەوه. «ئۆخەی بەرخۆڵەی شیرینم، یاخوا مەرگت نەبینم» .

«نت.» 1- تم: بەرخەنێر.2- «کن.» منداڵی نێرینه.

«کن.» پیاو بۆ ئەوەی که لە پێناو شتێکا خۆی بەخت کات. تێبــ.ینی: ئەوە ئاشکرایه که مەڕداران «بەرخی مێ» سەر نابڕن.

«نت.» بەچکه نێرینەی مەڕ. «قەومە کان بەو زاته وا حوکمی لەسەر بەحر و بەڕە + بەرخە نێری گەر نەنێرێ هەرکەسێ خاوەن مەڕه» «ڕ ەزا- 150» .

«نت.»، «مک.» بەرغەبەبه.