«نا.»، «هو.، سن.»، بەری دارێکه له لێڕەوارەکانی کوردستان زۆره، دارەکەی زۆر گەوره نییه، تۆزێ دڕواویه، گوڵی سپی و بۆ نخۆش دەکا. بەرەکەی دەخورێ و هێندێک مزره، سوور و زەردی هەیه، پاییزان پێدەگا. * «کعر.» گۆییژ. «مک.» گێوژ.

«نت.»، «سن.» گوێژی سوور.

«نت.»، «سن.» گێوژی سوور.

«نا.»، «مک.» هەڵتۆقینی شوێنێکی لەشی گیانداره «ئاد ەمیزادو....» که ل ە ئەنجامی سووتان یا لەبەر ڕێ ڕۆیشتنی زۆر، پەیدادەبێ و زنچکاوێکی زەردەباوی ڕوونی تێدا کۆدەبێتەوه.* تلۆق. «سن.» گۆزاوڵه.

«نا.» 1- کۆمەلێ دەوڵەت که له یەکیێتیەکدا کۆ بوونەوە و یەک ڕێبازی سیاسیان هەبێ.::بلۆکی ڕۆژاوا، بلۆکی ڕۆژهەڵات، بلۆکی کۆمەنوێڵس 2- «کعر.» خشتی چیمەنتۆ.

«نا.»، «کعر.» تم: بڵیت. تێبــ.- ئەم وشەیه له ڕێگای زمانی ئینگلیسێدا هاتۆته کوردستانی عێڕاق و پەڕیوەته ناو زمانی کوردی.

«نا.، س.» 1- «سیه.، کعر.» پیاوی زۆر بەکار و لێهاتوو، ئادەمیزادی کارزان و زۆر زان. «عا.» نابغه، داهیه. 2- منداڵێکی لەچاو تەمەنی تێگەیشتن و فامینی زۆر بێ.*«مک.» سۆدره، سەرەسۆدره «تەنیا بۆ کچۆڵان». 3- «سن.» هەر شتێکی سە یر و عاجباتی «تم: مردۆخ، ب1، ل-181». تێبــ.- من وا تێدەگەم که ئەسڵی ئەم وشەیه «بو الهمة» ی عەڕەبییه و به ماناکەیەوه جەڕاوه.

«کن.» قسەی دوور و درێژ. «گوێ بگره برا ئەم غەزەلەم نسحەت و پەنده + وا تێ مەگه بەیتی بلەیە، مەیکه به خەنده» «مەلا مارف» .

«نت.» «سیە.» گوڵی گیایەکی دڕکاوییه «گۆیا - کەڵەوی - یه»، پاییزان له گیایەکه دەبێتەوه و به شکڵی «گۆ» یەکی پچووک که هەمووی هەودا هەودای باریکە و لە ناوکێکی ڕەقی وەکوو ئاڵقە هەڵچەقیون بە دەشت و چۆڵاندا بڵاو د بێتەوه *«مک.» پشیله پاییزه، پەپووله پاییزه. «سیه.» باویلکه، باویلێ. «هل.» پشیلۆکه، گەورەگله. «سن.» شەلەمین کەره.

(نا.) ١- شەیتان. ٢- (مج.) آ) ئەو کەسەی بە فێڵ و درۆ و دەلەسە خەڵکی هەڵخەڵەتێنێ. ب) پیاوی زیرەک و زۆرزان کە زیرەکی خۆی زیاتر بۆ خراپە دەکاردەکا.

«سـ.» ئەقڵ سووک، بێ ئەقڵ، تێنەگەیشتوو. ٭حۆل، دەبەنگ، گێژ، نەزان، نەفام. «مەنعی سووتانم دەکا ئەبلە لە عەشقی تەلعەتت» «چۆن نەسووتێم ئەو بە ئاگر، من بە بارێ نەوتەوە» «ئەدەب: بەشیر مشیر_١٠٦»

«ستـ.» «مکـ.» کەسێکی پووڵی خۆی بە بێ جێ خەرج دەکا، دەست بڵاو: ئەوەندەی ئەبلە خەرجی کرد تا وا ڕووت و ڕەجاڵ بوو. تێبــ.ینی: هەر دوو کەرتی ئەم وشەیە عەڕەبین، بەڵام شێوەی تەرکیب، جێگەی بەکار هێنان و مەعنای کوردییە و لە عەڕەبیدا هیچ مانایەک نابەخشێ.

«ستـ.» حاڵی کەسێکی لەبەر تێ نەگەیشتوویی زەحمەتی بە خۆڕایی دەڕوا٭ڕەنج بە خەسار.

نت.»، «سن.» تم: بەبه

«نا.»، «کعر.» تم: بولبول.