(نت.)، (مک.) باڵندەیەکی ڕاوەکەری بچکۆلەیە کە درێژایی دەوری سی سانتیمیتر دەبێ، چاوی زەردن، پشتی کەوەڕەنگ و بەر زگی سپییە پەڵەپەڵەی زەردی تاریکی تێدایە، لەحەوا باڵندەی تر دەگرێ و جار و باریش هێلکەی پەلەوەران دەخوا، لە کوردستانی خۆمان هەیە، *(کعر.، سن.، جنو.) واشە. تێبــ. -1) بۆ کەرتی یەکەمی ئەم وشەیە (باش) تم: ١- باز، تێبــ. - ج. ب) ئەگەر چی لە بەرگی یەکەمدا ( ئۆ) بە ئامرازێک دانراوە کە دەگەڵ ڕییشەی هێندێ مەسدەران سفەتی مەفعوولی دروست دە کا، بەڵام لەبەرچاو ڕاگرتنی (تێبــ.، ج) ی وشەی (باز) وامان لێدەکا بڵەین ئەم ئامرازە سفەتی فاعلیش پێک دێنێ.

(نت.)، (سیم.) «باڵەندەیەکی دەنووک کەوانەییە، لە واشە بچوکترە، ڕاوە چۆلەکەی پێدەکرێ.» (خا. ب1، ل- 1.1).

(شی.) بۆ قبووڵ کردن با بەڕاست زانینی قسەی کەسێک بەکار دێت: ئێوارێ بچۆ لای دوکتۆر (-باشە). لە بیرت نەچێ نامەیەک بنووسە بۆ عەزیز (- باشە). ٢-وەڵامی پرسیارە د ە ربارەی کەسێ یا شتێ: نەخۆشەکەتان ئیمڕۆ چۆنە؟ (- باشە). دەگەل شێرکۆ نێوانتان چۆنە؟ (- باشە). *چاکە، خاسە، قنجە، (جنو) خووە.

(مست. لا،)، تم:ڵ باراندن.

تم: باڕە باڕ /1.

(نا)، (مک.) پارچە ئەزرێکە داری میوەی لێ نێژرابێ (جمی) باغات. *(بک.)، باغ (جنو، کعر.) باخ

(ست)، (کعر.)، تم: بادیهەوا.

(کعر.) تم: بایی بوون.

(نت).(مک.) ئەو کەسەی سەرپەرشتی باغێ دەکا *(کعر.. سن.) باخەوان.

(حمس) کارو پیشەی ئەو کەسەی ئاگای لە باغ دەبێ و سەرپەرشتی دەکا: ئەوساڵ بێتەوە ئیدی من بێ و باغەوانی ناکەم. سەرپەرشتی کردنی باغ، نیگاداری کردن و ئاگا لە باغ بوون.

(نا.) تیسماڵکێکە پانایی سانتیمترێک یا زیاتر، لە ئاوڕیشم یا دەزوو چندراوە، بۆ (کۆبە)ی هەندێ شوێنی جل و بەرگ د کار دەکرێ و نایەلێ قوماشەکە هەڵوەشێ یا ڕیشاڵی لێ هەڵبێ. تێبــ. - (ا) گەلێ جار لە باتی ئەمە هەر لە قوماشەکە خۆی یا قوماشێکی تر بۆئەم مەبەستە کەڵک وەردەگرن. ب) ئەم وشە یە سیغەی مەفعولی مە سدەری فارسی (بافتەن) ه بە مانای (تەنین) و (چنین) و(هۆنینەوە) ی کوردی.

(نا.) (قەڵا سێوەکە) 1-تم: ئاوشار. 2-ناوە بۆ نێرینە: بافڵەکەی چە می ڕەزان سەیرانگەیەکی خۆشە.

ئەنجامی خۆڕانان و گۆڕەگۆڕێکی بێ کرد و یی پێوە دیاربێ.. تێبــ. - بۆ مانای کەرتی دووەمی ئەم وشەیە هس.: فیشاڵ، فیز.

(مست. لا.) جۆ، خۆهەڵکێشانی درۆزنە، خۆڕانانی بێ جێ.

(مست. لا.) تم: باڕاندن

(س،) (مک.) حاڵی حاجەتی لە مس دروست کراو کە (قەڵایی) لێ بووبێتەوە و ڕەنگی سووری (مس) ەکەی دیاری دابێ.

(مست، لا)، (مک.) لێ بوونەوەی قەڵایی لە قاپ و قاچاغی مس، دەرکەوتنی ڕە نگی سووری (مس) لە و جۆرە دەفرانەدا.

«کو. عا.»، «بنتـ.» بەوجۆرەی کە ڕێی تێدەچێ، بە شێوەیێکی ئەقڵ لێکی دەداتەوه، وەکوو خەیاڵی لێدەکرێ، وادیاره، وا دەردەکەوێ: باقل ئیمشەویش هەر دەبارێ، باقل ئەوساڵ زۆر گەرم دەبێ. باقل سبەینی وەرێ دەکەون.

(نا.)، (کئێر) ١-گیایەکە ساڵەو ساڵ دەچێندرێ،هاوچەشنی (لۆبیا) یە، جار هەیە گەزێک بەرز دەبێتەوە، خواردنی بەری ئەم گیایە ئینسانی پێ تێردەبێ، هە ر بۆیەشە مێژووی دەستچێنێ دەچێتەوە چاخەکانی بەر لە مێژوو (تم: لاڕۆس، چاپی عادی 1960، ل- 431) ٢-بەری ئەم گیایە، کە هەرچەند دەنگی دە (کەلوو) ێک دایە. (*(کعر) پاقلە (سن.، جوو.) باقلە.(بک) باقلا.

(نت.) ١-جۆرێک خواردنی کوردەوارییە. ٢-جۆرێک شیرنیاتە لە ئارد و شەکر و ڕۆن و نادام یا پستە یا گرێزی کوتراو دروست دە کرێ. تێبــ. - من وای بۆ دەچم کە ئەم وشەیە لە [باقل/ +3- ئە/2+وا] پێکهاتبێ، کەرتی دوایی (وا + با) یە کە لە وشەی (دۆغەوا) و (شۆروا= شۆربا) وناوی هێندێ چێشتی ترا دەبینرێ.