(نت.)، (کئێر.) بەربێڵایەکە لە خان و کاروانسەرایان دروستی دەکەن، کاروانچی بارەکانیان لەوێ دەخەن، تا بەفر و باران و هەتاو لێیان نەدا. تێبــ.- کەرتی (ئەنداز) لە مەسدەری (هەنداختەن) پەهلەوی وەرگیراوە، کە لە زمانی کوردیدا شکڵی گۆڕاوە، و بە مانا پەهلەوییەکەوە بۆتە (هاویشتن، ئاویشتن) زمانی (فارسی)ش ئەم وشەیەی بە شێوەی (ئەنداختەن) وەرگرتووە. ئەم بڕە وشەیە لە تەرکیبی چەند وشەیەکی دیکەی کوردیشدا وەکوو: تیرەنداز، چاوەنداز، سەرەنداز و...و... دەبیندرێ.

(ست.)، (مک.) چلۆنایەتی شوێنێکە لە ڕێ و بانان کە بەردێکی گەورە، بەرزایی زەوی، قەدپاڵی کێو یا لقوپۆپی داران لە باری وڵاغ بدات.

(ست.) حاڵی وڵاغێکی هاتبێتە ئەوەی بتوانێ بار هەڵگرێ، بەڵام هێشتا نەهێنرابێتە بەربار. ئێسترە زەرد بارەکی بووە (وەختی ئەوەی هاتووە باری لێ بندرێ).

ڕستەیەکە بە مانای ئافەرینی خوات لێبێ، بۆ هاندان و قەدرزانین بەکاردێت. *بارەقەڵڵا.

(نت.) ١- کۆشک و سەرای پاتشایان. ٢- دیوەخانی پاتشایان و ئەمیران، کە وەزیر و کاربەدەستانی گەورە لەولاولای پاتشا دادەنیشن و هەرکەسێ کاریکی هەبا و پاتشا ئیجازەی دابا، دەهاتە ژوورێ و قسەی خۆی دەکرد. *(کئێر.) دەربار. (کعر.) بیلات (بەلات) ٣- (نت.) جێگای پارتی سیاسی و نەقابە و یەکێتی و تیپی وەرزش و یاری (فوتبۆڵ و...) تێبــ.- ئەم وشەیە بەلای منەوە ئەسڵی فارسییە و (بارگاه)ە و وای بۆ دەچم کە لە ڕێگەی (شانامە) و (ئەسکەندەرنامە) و ئەو جوورە چیرۆکانە هاتبێتە ناو زمانی کوردی و شێوەی کوردی وەرگرتبێ. وشەی (بار) لە تەرکیبی ئەم وشەیەدا فارسی بە مانای (ئیجازە، ئیزن، ڕوخسەت) دەکاری دەکا، بە دووریشی نازانم کە لە ئەسڵی پەهلەوی بە مانای (بەرز، بڵیند)ە وەرگیرابێ، ئەگەر ئەوەیان قبووڵ کەین وشەکە دەبیتە وشەیەکی کە فارسی لە کوردی وەرگرتووە، تەنیا شتێک وام لیدەکا کەمتر بۆ ئەم لایەی داشکێنم ئەویش ئەوەیە کە نەمدیوە زمانی پەهلەوی وشەی (بارگا) یا (بارەگا)ی تێدابێ.

(مست. لا.)، (سیم.) بازد تم: بازد- (نا.)، (مک.) تم: ٢-باز.

١- جێگای کڕین و فرۆشتنی کەلوپەل و کاڵای جووراوجوور. تێبــ.- شوێنێکە وەکوو کۆڵان ئەوبەرەوبەرەکەی دووکان و موغازەی زۆری لێ دروست کراوە. ض(ئەگەر سەری داپۆشرابێ پێی دەڵێن قەیسەری) بازرگان و کاسبکار یا وردە سەنعتکاری وەکوو جلدروو، چەخماخساز، ئاسنگەر و... و... هەریەکە لە دووکانێکدا کاڵای خۆیان دادەنێن و دادەنیشن تا خەڵکی بچن لێیان بکڕن یا خەریکی سەنعاتکاری خۆیان دەبن. لە شارانی گەورەدا هەر سنفەی بازاڕی تایبەتی خۆی هەیە. بازاڕی شیرگەران، بازاڕی کەوش فرۆشان، بازاڕی بەزازان. ٢- مەیدان یا هەر جێگایەکی بەرین لە شاران کە لادێی هەموو ڕۆژێ کاڵای لادێییانەی خۆیان وەکوو: دار، خەڵووز، ماست، ڕۆن، سەوزە گیای خواردن، ئاژەڵ و پاتاڵ دێنن و لەوێ دەیفرۆشن. تێبــ.- ئەم جوورە شوێنە زیاتر بە مەیدان ناودەبرێن. مەیدانی ئاردی (لە مەهاباد)، مەیدانی ماست فرۆشان (لە سلەیمانی) و...و....بەڵام وەبەر مەدلوولی بازاڕ دەکەون و لە ڕاستیدا هەر (بازاڕ)ن. ٣- هەموو وردە بازاڕەکانی لە شارێکدا هەبن. بازاڕی بەغدا، بازاڕی تاران، بازاڕی تەورێز. ٤- (مج.) سەودا و موعامەلە، کاری کڕین و فرۆش تن. ئیمڕۆ بازاڕ نییە، خۆڵا بازاڕت بدا. ٥- جێگایەکی لە نێوان چەند گونداندا کە ناوبەناو (هەفتەی جارێ، ١٥ ڕۆژ جارێ...) لادێیی دەوروبەر و کاسبکارانی شارێکی نیزیک، بە خۆیان و کاڵا و کەلوپەلیانەوە لەوێ کۆدەبنەوە و لە بەیانی ڕا هەتا ئێوارێ خەریکی کڕین و فرۆشتن دەبن و ئێوارێ هەرکەسە جوورە بازاڕاندا گۆڕینەوەی کاڵا بە کاڵا (المقایضە)ش شێوەیەکی کڕین و فرۆتنە کە وێڕای کڕین بە پارە، باوە. تێبــ.- آ) دوکتۆر معین دەربارەی وشەی بازاڕ دەڵێ: ((لە پەهلەویدا (ڤاچار)، لە پارسی کۆنا (ئەباجاری)یە کە پێکهاتووە لە (ئەبا) لە سانسکرێتیدا (سەبهە) بە مانای (شوێنی کۆبوونەوە) و کەرتی دووەم مەسدەری (جەڕی)یە بە مانای (لەوەڕان)، (تم: معین، بورهان، ج١، ل-٢١٨، پەراوێز). ب) ئەو چەشنە بازاڕەی لە ژمارە (٥)دا باس کرا، بە لای منەوە ئی ئەو سەردەمانەیە کە هێشتا (شار) دروست نەبوون و ڕەنگە بیری کۆبوونەوەی خەڵکی هەمە ڕەنگی لە جێگایەک و پێکەوەنانی ئاوەدانییەک بە ناوی شار، هەر لەم چەشنە بازاڕەوە پەیدا بووبێ و پاش سازبوونی (شار)انیش، بازاڕەکان هەروا مابنەوە، لە لەهجەی باکووری زمانی کوردیدا (باژێر) بە (شار) دەڵێن. ج) لە مێژوودا هەندێ بازاڕانی ژمارە (٥) ناوبانگیان دەرکردووە؛ سوق عکاظ (لە مەککە)، سوق الاهواز (لە ئەهواز)، بازاڕی مەکارە (لە ڕووسیای قەیسەری). د) لە کوردستان خۆشمان ئەو جوورە بازاڕە هەبوون و تا شەڕی دووەمیش لە دەوروبوری شاری مەهاباد (بازاڕی قەباکەندی) و (بازاڕی محەممەدیار)ی هەر مابوون. ه) ئێستا پێشانگەکەیان (المعارض)- کە هەموو ساڵێ ئەغڵەب دەوڵەتان دایدەنێن و دەوڵەتانی دیکەش هاوبەشی دەکەن و کاڵای خۆیانی تێدا پیشان دەدەن تا ئەندازەیەک جێگای شێوەی سەرەتایی (بازاڕ)یان گرتۆتەوە. پێشانگای دەوڵەتی بەغدا (عێراق). پێشانگای دەوڵەتی دیمەشق (سووریا). پێشانگەی لاپیزیک (ئەڵمانیای دیمۆکرات). * (بک. جنو.) بازاڕ. (هل.) باژێر.

(نت) بازاڕێکە سەودا و مامەڵەی زۆری تێدا بکرێ، بازاڕی گەرم.

(نت) بازاڕێکی سەودا و مامەڵەی ئەوەندە کەم بێ، وەک نەبوون وابێ.

(نت) ١-تم: بازاڕێ خۆش. ٢-هاتووچۆی زۆری خەڵک بۆ شوێنێ. تێبــ. - ئەم مانایە تەوس و تانوتی تێدایە مە بەستی (سەلبی) بەکار دێت. حەمە شەل ئیمڕۆ بازارەکە ی گەرمە.

(نت.) تم: بازبازێن.

(مست.، لا.) ١- گوڕبەستنەوە و خۆ کۆکردنەوە و خۆهەلاویشتن و بە تاو خۆ فڕێدانە شوێنێکی دوورتر. ٢- لە بەرزایی ڕا خۆ هەڵداشتنە شوێنێکی نزم. ٣- (بک.) هەڵاتن و ڕاکردن(زیاتر لەدەسی کەسێ یا لە ترسان)

(نت.)، (مک.) بازبازێن.

(نت.)، (مک.) تم: بازبازێن.

(مست.، لا.)، (مک.) بازدان.

(نت) ١- (سیم.، کعر.) کووتاڵ فرۆش، ئەو کەسەی قوماش دەفرۆشێ *کئێر. بەزاز. ٢- (کئێر.) تاجر. تێبــ.-آ) ئەم وشەیە شێوەی داتاشین و داڕشتنی بە لای فارسیدایە،ئەگەر کوردی با، بە لای منەوە دەبوو پاشبەندەکەی کە بۆ (نسبە و اتصاف)ە دەبوو (وان) بێ و بە (٣-ئە) بە (بازاڕ)ەوە لکابا، ئەوسا وشەکە دەبوو بە (بازاڕەوان) هەر وەکوو دەڵێن (دەشتەوان) یا (تووتنەوان). ب)فەرهەنگستانی ئێران چەند ساڵێ پێش شەڕی دووەم ئەم وشەیەی لە جیاتی (تاجر) بووژاندەوە و لەوساوە خۆی و لکوپۆپی لە کوردستانی ئێران وەبەر کەوتنوون.

(فر.، کۆ)، (نمس.) ١- (کئێر.) کاری کڕین و فرۆشتنی کاڵای جۆراوجۆر. (عا.) التجارە. ٢- (سیم.، کعر.) کووتاڵ فرۆشی، قوماش فرۆشی. * (کئێر.) بەزازی.

(مست.، لا.) ١- (مک.) خۆدزینەوەی کەروێشک لەناو تەماڵ بێ ئەوەی ڕاوکەر پێ بزانێ. ٢- (سن.) هەڵبەزینەوەی شتێ (گو للە،بەرد،...) لە ئەرزی و لە شوێنی دیکە وەزەوی کەوتنی. *کەوانەکردن. (سیم.) بازرەقەبەستن.

(نت.)، (سیم.) تم: بازرەقە بەستن.

(مست.، لا.)، (سیم.) ١- تم: بازرە کردن. ٢- دەرپەڕینی شتێک یا کەسێ بە خێرایی و لە نەکاو. مارەکە بازرەقەی بەست. ٣- فیچقە کردنی خوێن و ئەو جۆرە شتانە. (عا،) فوران.