«نفا.» ١- ئەو کەسەی کردەوەی وا دەکا خەڵک پێی ڕابوێرن. ۲- فێڵباز، کەسێکی کارەکانی ئاڵۆز بن و خەڵک سەرە و دەری لێ نەکەن.

(نمس.) ڕازی نەبوون بە کارێ یا قسە و کردەوەیەک. ئیعتیڕازم هەیە. هیچ ئیعتیڕازێکی نەبوو. ئیعتیڕازی پێشان نەدا.

(مست. لا.) دەربڕینی ناڕازێتی بەرامبەر کار و قسەی کەسێ یا هەیئەتێ. ئەو هەموو ئیعتیڕازەشی کرد گوییان نەدایە.

(مست. مت.) دەربارەی کار و کردەوە، یا قسە و بڕیار، لە کەسێ یا هەیئەتێ وەدەنگ هاتن. لێ ڕاست بوونەوە و پێشاندانی ناڕازێتی. قبووڵ نەکردنی بڕیار.

(نمس.) ١- جیاوازی نێوان دوو کەس یا دوو شت (بە لای چاکەدا بۆ یەکێکیان)، بە سەردا هەبوون. ئیمتیازی چی بەسەر خدردا هەیە. ئەو ئیمتیازە چییە بۆ شێرکۆ؟. ٢- ئیجازەیەکی دەوڵەت بۆ دامەزراندنی کارگە، دەرهێنانی مەعدەن، بڵاو کردنەوەی ڕۆژنامە و گۆڤار و... دەیدا بە کەسێ یا کەسانێ.

(مست. لا.) لەناو چوون، پووچ بوونەوە، فەوتان، نەمان.

(سفا.)، (سن.) ١- کەسێکی کاری ئەفسوون کردن بێ. ٢-خەڵک خەڵەتێن *جادووباز، سیحرباز،فێڵباز،ئەفسوونگەر.ئەفسوونساز.

(سفا.) تم: ئەفسوونباز.

(نت.)، (کئێر.) بەربێڵایەکە لە خان و کاروانسەرایان دروستی دەکەن، کاروانچی بارەکانیان لەوێ دەخەن، تا بەفر و باران و هەتاو لێیان نەدا. تێبــ.- کەرتی (ئەنداز) لە مەسدەری (هەنداختەن) پەهلەوی وەرگیراوە، کە لە زمانی کوردیدا شکڵی گۆڕاوە، و بە مانا پەهلەوییەکەوە بۆتە (هاویشتن، ئاویشتن) زمانی (فارسی)ش ئەم وشەیەی بە شێوەی (ئەنداختەن) وەرگرتووە. ئەم بڕە وشەیە لە تەرکیبی چەند وشەیەکی دیکەی کوردیشدا وەکوو: تیرەنداز، چاوەنداز، سەرەنداز و...و... دەبیندرێ.

(مست. لا.)، (سیم.) بازد تم: بازد- (نا.)، (مک.) تم: ٢-باز.

«نت.» ١- د نگێ که بۆ گاز کردنی کەسێ لە دوورەوه، بەرز دەکرێتەوه. ٢- تم: بانگ ڕاهێشتن.::بانگەوازێکە لە شاسوار بکەن با بێ چای بخواتەوه. بانگەوازیان کرد، ئیمڕۆ کەس لەماڵی خۆی دەر نەچێ. * جاڕ، قاو، هاوار. «سن،» هەڕاڵه.

(نت.)، (کعر.)، سەرباز، عەسکەر. (هس) : بڵباس(ناوی عەشیرەتێکی کوردە).

ست.»، «کعر.» ئەو کەسەیه خراپە ی خەڵکی دەوێ * «مک.» بەدخوا. «جن.» بەدها.

«ست:ڤەرازه»، «نا.»، «نێو، بک.» 1- گیاندارێکی بەهێز و قورسه، لەوانەیه بەچکە ی خۆیان بە شیری مە مکان به خێو دەکەن، سمی هەیە، پێستی ئەستوورە، تووکی کورت و ڕەقه، لمبۆزی هەیه، دوو ددانی لەو لاو لای دەمی هاتوونه دەر «شفره» یان پێدەلێن، بۆ خۆ پاراستن و شەڕ کردن کەڵکیان لێ وەردەگرێ.* «نێو.» خووگ، وەراز. «جن.» و راز. تێبــ.ینی:آ» ئادەمیزاد له زۆر کۆنەوه بەرازی کەوی کردووه و به «ڕەوه» به خێوی کردووه، له دەور و بەری چەمچەماڵ «کوردستانی عێڕاق» دێیەکی کۆن بەناوی «چەرمووگ» له ژێر خاک دەرکەوتووه زانایانی باستانناس لایان وایه یەکێک لەو شوێنانەی که ئادەمیزاد پاش ئەوەی ئەشکەوت نشینی بەلاوه ناوه، ئاوەدانی کردۆتەوه و شتی وای تێدا دۆزراوەتەوه پێشان دەدەن خەڵکی ئەم «دێ» کۆنه بەرازیان بەخێو کردووه پاش بڵاو بوونەوهی ئیسلامەتی له کوردستان و موسڵمان بوونی زۆربەی زۆری کوردان و لە بەر ئەوەی که خواردنی گۆشتی بەراز له ئیسلامەتیدا ڕەوا نییه، تۆوی «بەرازی کەوی» له کوردستانا بڕاوەتەوه و «فەله» ی کورد کەم تا بێشێک له ماڵانا بەخێوی دەکەن، بەڵام بەرازی کێوی له گەلێ شوێنی کوردستانا هەیه. ب «بەرازی کێوی زیاتر له ناو زۆنگ و مێشه و دارستاندا دەژی و شەوانه دەردەکەوێ و زەوی دەکێڵێ و زیان به باغ و کشتوکاڵ دەگەیێنێ. ج) «بەراز گیاندارێکی قەڵەو و گۆشت و خەزو بەزێکی زۆری هەیه، دەست و قاچی له چاو گەورەیی جە ستەی کورتن، ملی ئەوەنده نییه که بتوانێ سەری بەم لاو لای خۆیدا بچەرخێنێ. د» بەراز نێر یا گۆڵە بەراز «بڕەک» و «یەکانە» ی پێدەڵێن و دێڵەکەشی «مالۆس» ی ناوه. مالۆس هەر عومری گەیشته نۆ مانگ توانایی ئەوەی دەبێ یەکانه هەڵبگرێ و ساڵێ دوو جار، له سەرەتای بەهار و پاییزا دە تر ەکێ و هەرجاره 6- 12 بەچکەی دەبێ که پێی دەڵێن «کوودەڵه» یا «بزەڵه». بەراز تا پازده ساڵان دەژی. 2- «مج.» پیاوی قەڵە وی کورتەبنه.

«نت.» بەردێ یا چەند بەردێک که لەناوکه جۆگە و جۆمی تەنکاودا داید ەنین و خەڵک بەسە ریاندا له ئاوەکە دەپەڕنەوه. «سەر بەرد بازی ڕێته، تەن تەختەبەندی جێته + دڵ مەیلی خاکی پێته دڵ ماڵی خۆته بیبه» (مک، نالی، ل، ٣٩٥). *(مک) پردەباز.

«نت.» تم: بەردەباز.

«ست.»، «کئێر.» تم: بازرگان/ 1.

سفا. نفا.» ئەو کەسەی ئاڵوودەی جووت بوون دەگەڵ منداڵی بێ تووک بێ. * منداڵ باز، هەتیو باز.

«نا.» دەفتەرێکی شیعری به شێوەیەکی هەڕەمه و ناڕێک و پێک تێیدا نووسرابێتەوه * کەشکۆڵ /3 هس.: «لو.» بەیاز: جێگای چۆڵ.

(نا.) تم: ئەندازە. لە ئەنداز بەدەرە.