(مست. لا.) ١- کەوتنەوە خوارەوەی بار لەسەر پشتی وڵاغ. ۲- (مج.) تووشی ناڕەحەتی (ماددی و مەعنەوی) و بەڵابوون و لە ئەنجاما لەناو کۆمەڵدا بێ قەدر بوون.

(سمف.) کەسێک باری کەوتبێ (تم: بارکەوتن) *بارکەوتە.

(سمف.) تم: بارکەوتوو.

(ست.) ١- حاڵی بارەبەرێکی باری قورس بێ. ٢- (مج.) آ) ئادەمیزادی تەمبەڵ. ب) ژنی زگ پڕ.

(حمس.) ئەو ئەنجامەی بارێکی گران (ماددی و مەعنەوی) لە ئینسان یا گیانلەبەرێکدا بەدی دێنێ.

(نمس.) ١- کەلوپەلی زۆر دەگەڵ خۆ بردن بۆ سەفەر و.... کوڕە جا بۆ دوو ڕۆژ ئەم هەموو بارگرانیەی بۆچییە؟ ٢- کاری ئەرک و تەکلیفی زۆر خستنە سەر کەسێ. ئەگەر بۆتان نابێتە بارگرانی ئەم جانتایەم بۆ دەگەڵ خۆت ببە بۆ فەرامەرز.

(نت.)، تم: بارگین.

(نت.)، (مک. سن.، کعر.) ١- ئەسپێکی یەختە کرابێ و بۆ بارهەڵگرتن کەڵکی لێ وەربگیرێ. ٢- ئەسپ. ٣- (مج.) جنێوێکە بە مانای: بێ ئەقڵ و حەیوان، پەخمە و بێکارە و ئەگەر بە توڕەیی نەگوترێ لە دڵان زۆر گران نابێت. ئەم کابرایە هەر دەڵەی بارگینە کوڕە بڕۆ بارگین. *(بک.) بەرگیر. بارگیر (تم: ژابا-٣٤). (جنو.) یابوو.

(نت.) کەلوپەکی سەفەر، شەڕ و... و.... چەشنی ئازووقە، نوێن، جلوبەرگ، تفاقی چێشت لێنان و... و.... کە جاران دەخرایە ناو خورجینێکی گەورەی تایبەتی وبازرگان و پیاوی دەست ڕۆییو و میرەکانی کوردستان،دەگەڵ خۆیان دەیانبرد.

(مست. مت.) سازکردن و پێچانەوەی ئەو کەلوپەل و شتومەکانەی دەگەڵ زۆ دەبرێن بۆ سەفەر. ((کە بارگەت بۆ هەوار تێکنا عەزیزم + شکا ئەستوندەکەی تاوڵی مرادم))

(نت.)،(مک.) هەموو کەلوپەلی پێویست بۆ سەفەرێکی کاتی هێندێک دوورودرێژ، کە کەسێ یا کەسانێ دەگەڵ خۆیان دەیبەن. ((بابم حاکم بوو لە ئیسفەهانێ ئەمنیشیان تەڵەب دەکرد حوکم دەهاتەوە سەرە، تەدارەکم دەگرت بارگەوبنە، چەندم ڕەنگین دەکردنەوە نۆکەرە))، (تحفە: ج٢، ل-٢٨٠).

(نت.) کەسێکی کاری ئەوەبێ بارگە سازکا و بیپێچێتەوە و کە گەیشتنە مەنزڵ کەلوپەلی پێویست دەربێنێ، خاوەنی بارگە هەرچی لازم بووو لەوی داواکا و مشووری ئەو شتانەش دەخوا کە دەبڕێنەوە. تێبــ.- لە دیوەخانی دەربەگ و میرەکانی کوردستان، یەکێک بە تایبەتی بۆ ئەم کارە تەرخان دەکرا، کاربەدەستان و گەورە پیاوانی دیوان و پیاوانی دەوڵەمەند و دەست ڕۆیشتوویش بارگەچیان هەبووە، ئاشکرایە ئێستا ئەم کارە بەلاوە نراوە.

(نت.)، (مک.) ئەو (متە)یە کە لە هێندێ یاری منداڵانەدا بۆ کەسێکی دادەکەن کە هەموو (مایە)ی دۆڕاندبێ و تەنیا دە سکە لای مابێ. تێبــ.- لە هەندێ یاری کوردەواریدا وەکوو (مووشێن)، (ماتێن)، (جەغزێن) و... و... کە هەر یاریکەرێ (دەسکەللا) و (مایە)ی خۆی هەیە، ئەگەر هات و یەکیکیان هەموو (مایە)کەی دۆڕاند و بیەوێ هەر یاری بکا، بە یەکێ لە یاریکەرەکان دەڵێ (باری کەللا)م بۆ داکە و دەبێ بۆی داکا، ئەگەر ئەم جارەش دۆڕاندی (کەللا)کەی لەباتی (قەرز)ەکە هەڵدەگرن و لە یاری وەلا دەکەوێ، خۆ ئەگەر بردیشیەوە ئەوا دەکەوێتە (مایە) قەرزەکەی دەداتەوە.

(مس. لا.) ١- هاتنەخوارەوەی باران، بەفر و تەرزە لە هەوران ڕا بۆ سەر زەوی. ٢- (مج.) هاتنە خوارەوەی هەر شتێک لە بڵیندایەکی نیسبی ڕا بۆ سەر شوێنێ یا کەسێ. گوللە وەک تەرزە بە سەرماندا دەباری *(بک.) بارین. تێبــ.- لە زمانی ئاوێستاییدا (ڤارێنگتی) بە مانای (دەبارێ) هاتووە (تم: ژابا- ٣٤).

(ست.) ١- حاڵی هەر شتێکی پانایی کەم و درێژایی زۆربێ// پان. ((پردی سیڕاتێ لە موو باریکتر و لە ئەڵماس تیژترە)). ٢- حاڵی هەر جیسمێکی قوتر(قطر)ی بچووک بێ// ئەستوور. ((کووچەی فەیزاوا تەنگ و تاریکە + ماتیشقەی ڕووسی ناوقەد باریکە)) (فۆلکلۆر).

(نت.)، (کعر.) ١- لاوازێکی لەبەر نەخۆشی تووشی کەسێک دەبێ و ڕۆژبەڕۆژ کزتر و زەبوونتری دەکا. خدر لێی پیسی کردووە و داوێتە باریک و بنێسی. ٢- تم: ١- ئازار (ئازاری سیل) *(مک.) بنێسی. سەبنێسی. (جنو.) باریکۆ.

(نت.) بەنێکی بە دانستە و باریک ڕێسرابێ. باریکان دەڕێسێ- بە تەشی خوری دەکاتە بەنێکی باریک. ب) (کن.) قسەکانی زۆر درێژ دەکاتەوە، هەر لێی بابڕیتەوە، زۆر ڕینگەڕینگ دەکا.

(نت.) ئەو شوێنەی کە لە جێگاکانی تری کەمتر ئەستوور بێت. دارەکە لە باریکاییەکەی ڕا ببڕنەوە.

(نت.) موتڵەقی باریکایی. (تم: ئەستووری- تێبــ.).

(نت.) ١- دروومانی پەراوێزی جلوبەرگ. ٢- (مج.) خۆشاردنەوە، خۆدزینەوە، پێدزکێ. باریکەی دایە و بۆی دەرچوو. ٣- ناوی دێیەکە لە دەوروبەری شاری سلەیمانی.