وشەدان

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بە لایە کداخستن

«مست. مت.»، «مک.» تم: بە بارێکا خستن.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەرودواخستن

«مست. مت.» جێگوڕکێ کردن بەچەند کار یا چەند کە س و... که تەرتیبێکی تایبە تیان وەرگرتبێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەقوونداخستن

[[به/12+قوون+دا خستن]]

«مست. مت.»، «مک.» وەدواخستن. وەدرەنگی خستن. کەم تەرخەمی کردن لە جێ بە جێ کردنی کاران .

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەیاخدار

«نت.»، «سیم.» 1- ئەو کەسەی له ناو لەشکر و مەیدانی شەڕا ئاڵای هەڵدەگرت. 2- «کن.» «ئافرەتی بێ شەرمی شیڕەت» «تم: خا ب1 1، ل- 179» .

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

تێ ئاخنین

«مستـ. متـ.» ١- ئاخنین لە سەرڕا بۆ خوار. ٢- «مجـ.» لە ڕووی گاڵتە یا دڵگرانییەوە بۆ زۆر خواردن.: ئەرێ حەمە ئەوە بۆ هێندەی تێ داخنی دەڵەی تێرەنەخۆرت گەیوەتێ. ● «دەڵێی عیسا گرتوویە و مووسا تێی ئاخنیوە» «کنـ.» بۆ پیاوی زۆر قەڵەو. // هەڵاخنین.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

هەڵاخنین

[[ هەڵ + ئاخنین] ]

«مستـ. متـ.» ١- کەڵەکە کردنی شت بەسەر یەکا، قەڵا پەچن کردن «هبید.» ٢- پڕ کردنی دەفر یا هەر چێکی وەکوو دەفر بێ لە ژێرڕا بۆ سەرەوە. // تێ ئاخنین.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

١- ئاخر

[ [عا.: آخر.] ]

«نا.» ١- ئەنجام و دوایی کارێ یا شتێک: با بزانین ئەم کارە ئاخری بەچی دەگا. ئاخری ئەم مانگە دەچێتە بەغدا. □ «سەت ساڵ بکەی بێگانە پەرەستی، ئاخرییەکەی دینی نشوستی». شۆڕەژن من لە هەوەڵ پێم نەکوتی ئاخری حەزرەتی شێخ تێت ئەکوتی «مەلا: گمـ.» ٢- دوایی، دواڕۆژ، عاقیبەت: ئاخرشەڕ. ئاخرت خێر بێ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

١- ئاخری

[[ ئاخر + ٣- ئی]، [عا. کو. ]]

«ستـ.» دووامین شت، ئی دوایی: کتێبــ.ەکەی هەرە ئاخری.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

٢- ئاخر

[[ عا. ]]

«ئمـ.» بۆ سەرکۆنەکردن، لۆمە یا داوای نەکردنی کارێک. □ «کوڕە ئاخر وازی لێ بێنە»، «ئاخر لە سەر چیم هەیە غەیانی». «تحفە: ج٢- ٢١٥» : ئاخر ئەمە کاری کردنێیە؟ ئاخر نەچی باشترە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

٢- ئاخری

[[ ئاخر + ١- ئی/ ٢]، [عا. کو.] ]

(ئم.) بۆ لۆمە و سەرکۆنە کردنە لە سەر کردنی کارێک کە لە پێشدا داوای نەکردنی کرابێ: ئاخری هەر چووی، ئاخری شکاندت، ئاخری وای لێدەکەی بە کەڵکی هیچ نەیەت.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

٣- ئاخر

[[ عا. ]]

«سـ.» هەر شتێکی لە چاو هاوچەشنەکانی خۆی لە دوای هەموانەوە بێت: ئاخر شەوی پاییز، ئاخر ڕۆژی جەژن، نەریمان ئاخر کەس بوو هات. // هەوەڵ، یەکەم.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاخ هەڵکێشان

[ [١- ئاخ + هەڵ + کێشان ]]

«مستـ. لا.» هەناسە هەڵکێشانی تێکەڵ بە کڕووزانەوە و ناڕەحەتی. بە وشەی «ئاخ» دەست پێ دەکا و بە ڕستەیێ کە هۆی ناڕەحتییەکە پێشان دەدا، دەبڕێتەوە: ئاخ لە دەست مناڵی ئەم زەمانە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاخ و داخ

«نتـ.» ئاهـ و ناڵەی تێکەڵ بە نیمچە گریان و کڕووزانەوە و زیاتریش لە جارێک.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئاڵچاخ/غ

[[ = تو: ئاڵچاق: نزم ]]

«سـ.»، «سیمـ.» پیاوی بێ قیمەت، سووک و چرووک، کەسێکی لە ناو کۆمەڵدا حورمەتی نەگیرێ: ئەگەر ئاڵچاخ نابەیە تەماحی دە ماڵی هەتیوان نەدەکرد. کەسێ ئاڵچاخ نەبێ خراپەی قەومی خۆی ناکا.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئێلاخ

[[محر. تو: یایلیق، یایلاق]]

(نا.) هاوینە هەواری عێل و عەشیرەتی مەڕدار کە گەرمێن و کوێستانێ دەکەن. دەست کردی شیرین لەیلی ئێلاخان)) ((چیخی پشت پۆڕک پەردەی دیواخان)) (سەلام-٩١) *لێلاخ، کوێستان (مج.)، هەوار، (بک.) زۆزان (مج.).

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

ئەسپەناخ

«نا.»، «کعر.» تمـ: ئەسپەناغ.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

باخ

(نا.)، (کعر.)، (سن.) ١- تم: باغ. ٢- تم: باخچە.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەرزاخ

[[به‌رد/4+زاخ]]

«نت.». «سن.» تم: بەرکاو.

سەرچاوە: قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی

بەرزەوڵاخ