تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 25
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
١- ئەوە
[[ئەو+ئە]]
(ز.) ١-زەمیری ئیشاڕەی
دیارە
(معرفە)
بۆ
مفڕەدی
گیاندار
و چتی
دووری
غایب
.
ئەوکێ
بوو
تەقەی
کرد
. ((...ئەوەشم پێ
سەیر
بوو
!!
چونکی
ڕێبواریش
بەم
جۆرە
شەوانە
...)) (مەم: چیرۆکەکانی-٨٧) ((
من
عادەت
و مادەت
نازانم
هەر
ئەوەیە
پێم
گوتی
...)) (قزڵجی: پێکەنین-٣١). ٢- (مک.) تم: ١-
ئەمە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
٢- ئەوە
(پبف.) ١-
بە
دوایی
هەندێ
مەسدەرانەوە دەنووسێ و مەسدەرێکی
تازە
دروست
دەکا
،
کە
پێچچەوانەی کارێکی
پێشوو
،
یا
دووپاتە
کردنی کارێک
پیشان
دەدا
.
گەڕانەوە
(پێچەوانەی ڕۆیشتن)،
ناردنەوە
(
هاتن
و هێنانی
لە
پێشدا بووە)،
نووسینەوە
(
نووسین
لەبەر
شتێکی نووسراو). ٢-
بە
دوای
هەندێ
مەسدەرانەوە دەبیندرێ،
وەکوو
بەشێکی مەسدەرەکە
وایە
و
ئەگەر
لێی
بکرێتەوە
یا
مەعنای دەگۆڕێ
یا
هەر
هیچ
مەعنایەک نادات.
پاڕانەوە
،
لاڵانەوە
،
شەکانەوە
،
خواردنەوە
،
چەماندنەوە
،
شکاندنەوە
. تێبــ.- آ)
ئەم
پاشبەندە
لە
لەهجەی
باکووری
و بن لەهجەی (مەنگوڕی)دا
بە
شکڵی (
ڤە
،
وە
)
لە
پێشەوەی
فیعل
دێت
.
ڤەخۆ
، وەگەڕێ،
وەی
بەستە
،
وەی
خوێنە
. ب)
من
وای
دەبینم
کە
ئەم
پاشبەندە
لە
(ئەپاچ)ی
پەهلەوی
بە
مانای:
دیسان
،
دووبارە
،
پاش
، کەوتۆتەوە
کە
لە
فارسیدا
بۆتە
(باز).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
٣- ئەوە
(ئم.) کەەرتی
تەواو
کەری
ئامرازە. ١-
دەگەڵ
(
بە
،
دە
،
لە
) بەکاردێت و
ناوی
مەبەست
دەکەوێتە نێوانی
هەردوو
کەرتی (
بە
... ئەوە) ئامرازەکە ((مەمکت سێوە
بە
دارەوە،
خودا
داویە
مەیشارەوە)) ((ڕاوەستاوە
بە
پێوە
، پاڵی داوە
بە
جێوە)، ((
ڕێوی
خۆی
دە
کونێوە نەدەچوو قانگەلاشکی وەدوو
خۆی
دەدا))، ((
لەو
ڕۆژەوە ڕۆیشتووە تۆراوە دڵی من)). ٢-
دەگەڵ
(
پێ
،
تێ
،
لێ
) بەکاردێت. آ)
ئەگەر
مەفعوول
دیار
بێ
، دەکەوێتە
پێشەوە
هەردوو
کەرتی ئامرازەکە
تێک
دەبنەوە و شکڵی (
پێوە
،
تێوە
،
لێوە
) وەردەگرن.
کونی
دەرزێکە بچووکە دەزووی
پێوە
ناچێ
،
لە
لادێ
کە
سەمەنی
دەکەن
هەر
ماڵەی
چەنگە
ئاردی
خۆی
تێوەدەدا،
کوا
هەرچی
تەماشا
دەکەم هیچم
لێوە
دیار
نییە
. ب)
ئەگەر
مەفعوول
دیار
نەبێ
زەمیرێکی شەخسی دەچێتە
نێوان
دوو
کەرتی ئامرازەکە. پێیەوە
دیار
نییە
، تێمەوە ڕاما و قسەی نەکرد، لێتانەوە دوورە. تێبــ.- آ)
لە
بن لەهجەی سلەیمانیدا
هەندێ
جار
[١- ئانی]شی
وەک
تەواو
کەرێکی دوووەم
بە
دوادا
دێت
.
لە
ماڵەوانی
بووم
،
بە
دەستەوانێیە بچین. ب)
بە
پێویستی
دەزانم
کە
ڕوونی
کەمەوە:
پێ
،
تێ
،
لێ
یەک
بە
دوای
یەکا
تەرکیبێکن
لە
(
بە
+ی) و (
دە
+ ی) و (
لە
+ی)
کە
(ی) زەمیری سییەم
کەسی
مفڕەدە.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەتا
[[ئەوە+تا]]
(شر.) تم:
ئەمەتا
. ((...
ئەوەتا
گێژێکی
گەورە
دە
بەحریدا بووو
وەها
کە
گەمێ
لە
شەپۆلان دادەپۆشرا...)) (ئینجیل: مەتی-٢٠). ((...
ئاخری
مانگێ
ئەفەندی
گوتی:
کوا
دەفتەری مالەوە؟ -
ئەوەتا
.)) (قزڵجی: پێکەنین-٣٦). * ئەوەیانێ،
ئەوەسا
،
ئەوەسە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەتانێ
[[ئەوەتا+ئانێ]]
(شر.) تم؛
ئەوەتا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەتی
(شر.) تم:
ئەوەتەی
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەتەی
[[ئەوەتە+ ی (ز.)]]
(شر.)
لەو
کاتەوە
کە
... (ڕستەی
دوایی
کاتەکە
دیاری
دەکا).
ئەوەتەی
لە
بەندیخانە
هاتۆتە
دەر
کەم
دوێ
بووە
.
ئەوەتەی
هەیە
وای
بە
خۆیەوە نەدیوە. تێبــ. - آ)
گەلێ
جاران
(
لە
)ی
لە
پێشەوە
دێ
. ب)
لە
زمانی ئاوێستاییدا (ئەڤەتە، ئەڤەتهە)
بە
مانای: (
ئەوەندە
،
هێندە
زۆر
و
ئاوا
،
ئەو
جوورە،
بەو
چەشنەی) هاتووە. تم: (ئەوڕەنگ: بەهرام-١٨٧).
هەروەها
(یەوەت) مانای (تاوەختێکی،
هەرچەند
)
دەدا
. تم: (پد: یگد، ج٢-٢١٧) *ئەوەتی،
لەوەتی
، لەوەتەی،
لەوەتا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەجە
[[=عا.: حوج]]
(نا.)، (سن.)
پێویستی
،
پێداویستی
،
ئیحتیاج
، حەوجێ.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەر
(پب.)
بە
دوای ناوانەوە دەلکێ و دەیانکا
بە
ناوێکی
تازە
یا
سفەت
و مانای (خاوەن)یان
لێ
زیاد
دەکا
.
بەختەوەر
(بەخت)،
پەلەوەر
(
پەل
، پەڕ)،
جانەوەر
(جان)،
چەنەوەر
(چەنە)،
دەمەوەر
(دەم).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەسا
[[ئەوە+سا]]
(شر.٩ تم:
ئەوەتا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەسە
[[ئەوە+سە (سا)]]
(شر.) تم:
ئەوەتا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەندووسکە
[[ئەوەند+ ئووسکە]]
(بنت.)، (مک.) تم:
ئەمەندووچکە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەندووکە
[[ئەوەند+ ئووکە]]
(بنت.)، (مک.) تم:
ئەمەندووکە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەندەی بڵەی یەک و دوو
(کن.) خیرایی
زۆر
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەندەی مست لە چاوان دەی
(کن.)
خێرایی
، توندوتۆڵی.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەها
(بنت.)، (ست.) تم:
ئاوا
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەکە
[[ئەو+ئەکە]]
(ز.) زەمیری ئیشاڕەیە
بۆ
شتێکی
وا
کە
ئەوانەی
باسی
دەکەن
لە
نێو
خۆیاندا دەزانن
چییە
یا
پێشووتر
ناویان هێناوە. ئەوەکەی
تۆ
هێنابووت
زۆر
خراپ
بوو
، (جم.) ئەوەکان.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەڵ
[[=عا.: اول]]
(نا.) ١- سەرەتای
هەموو
شتێک. ئەوەڵی
پاییز
،
هێشتا
ئەوەڵی
کارە
. ((
ئەوەڵ
شام
و
ئاخر
شام
)). ٢-
یەکەم
،
لە
پێش
هەموو
شتێکدا.
ئەوەڵ
جار
نییە
کە
جوامێر
شتی
وا
دەکا
،
جاری
ئەوەڵێ
پێم
گوت
وازی
لێ
بێنە
.
هەر
ئەوەڵێ نەدەبوو
دۆستایەتی
بکەی. *هەوەڵ (بک.) عەوەل.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەی
[[ئەوە+ی] (ز.)]]
(نا.)
ناوی
ئیشاڕەیە
بۆ
شتێک
یا
کارێک. ((
ئەوەی
لی
مێشک
ببێ
هەمبانە
دەبڕێ)) (فۆلکلۆر)، ((...
بەڵام
پێش
ئەوەی
من
دەم
هەڵبێنمەوە، زابتێکی
لاوی
کەڵەگەت
لە
ژوورەکەی تەنیشتمەوە هاتەدەرێ...)) (بلە؛ ژان-١٢٨).
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئەوەیان
(نت.( تم:
ئەویانە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
١- ئەوەند
(بنت.) تم: ١-
ئەوەندە
.
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
١- ئەوەندە
[[ئەو+هەند+ئە]]
(بنت.)، (مک.)، (سیم.) تم:
ئەمەندە
. ((...
دەسا
من
ئەوەندە
لە
واقیع بێزارم
وەختە
سوێم بێتەوە
بۆ
خەوێکی
خوش
...)) (بلە: ژان-٩٧)، ((...
حەز
لە
کچێک دەکەم
بەلام
ئەوەندەی
دەکەم و دەکرێنم جوابم ناداتەوە...)) (قزڵجی؛ پێکەنین-١٠٧)
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
٢- ئەوەند
(نت. بنت.)، (مک.) تم: ٢-
ئەوەندە
.
1
2