تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئیقتیسادی
[[عا. کو.]]
(س.) هەر شتێک یا کارێکی پێوەندی بە ئیقتیسادەوە هەبێ. ٢- (مج.) هەر کارێ یا شتێکی لە کردن یا بەکارهێنانی قازانجی ماددی چاوەڕوان بکرێ. ئوتۆمبیلێکی فۆلکس واگن بکڕە زۆر ئیقتیسادییە هەر بەنزین سەرف ناکا.
ئیقدام
[[=عا.: ئیقدام]]
(نمس.) ١- ئازایەتی، دلێری. ٢- نەترسان، وێران (فع.) پیاوێکی بە ئیقدامە، چ کەسی هێندە بێ ئیقدامم نەدیوە.
ئیقدام کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١- دەست بە کارێ کردن، پر بە کارێکدا کردن. ٢- ئازایەتی و دلێری نواندن. ئەو ئیقدامەی... کردی بە کەس ناکرێ.
ئیقرار
[[=عا.: ئیقرار]]
(نمس.) تم: ئیعتیڕاف. بە ئیقراری خۆی هیچی لای شێرکۆ نەماوە.
ئیقرار پێکردن
[[عا. کو.]]
١- (مست. لا.) تم: ئیعتیڕاف کردن. ٢- (مست. مت.) تم: ئیعتیڕاف پیکردن.
ئیقرار کردن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ئیعتیڕاف کردن.
ئیقلیم
[[یۆنانی: کلیما]]
(نا.) ١- بەشێک لە زەوی کە لە باری ئاووهەوا و چلۆنایەتی تەبیعی دەگەڵ بەشەکانی تر جیاوا هەبێ و ناوێکی تایبەتیشی هەبێ. جوغرافی زانانی کۆن هەموو ڕۆژێ زەویان بە حەوت ئیقلیم داناوە. ٢- وڵات. ٣- مەڵبەند. ئیقلیمی ڕۆم، ئیقلیمی شام، ئیقلیمی کوردستان، ئیقلیمی چوارەم.
ئیقناع بوون
[[عا.: ئیقناع + کو: بوون]]
(مست. لا.) ١- قبووڵ کردنی بیروڕایەک دەربارەی مەسەلەیەک، پاش ئەوەی لە لایەن کەسێکی ترەوە شی دەکرێتەوە، یان ئینسان خۆی بە بیری خۆیدا دەچێتەوە. ٢- ڕازی بوون بە کردن یا نەکردنی کارێک. ئەوەندەی کردی و کراندی هەر ئیقناع نەبوو. من چۆن بەو قسانە ئیقناع دەبم. بەڵکوو تۆش هەوڵێکی دەگەڵ بدەی بە من ئیقناع نابێ.
ئیقناع کردن
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) ١- ڕازی کردنی کەسێ بە قسە و بیروڕای خۆ. ٢- پێ قبووڵ کردن. توانستێکی سەیری هەیە لە ئیقناع کردنا. ئیقناعم کردەوە واز لە سەفەرەکەی بێنێ. بۆی ئیقناع نەکرا.
ئیلاقە کردن
[[ئیلاقە= عا.: عەلاقە + کردن]، [عا. کو.]]
(مست. مت.) ١- دەست درێژی کردن، خۆ تیگەیاندن. ٢- (مج.) ئازاردان. (نابێ ئیلاقەی فەرخی بکەن ئەمەگم دەچێ بەزایە)) (تحفە: ج٢- ١٢١). ٣- (مج.) پێکهاتنی کاری جنسی نێوان ژن و پیاو. ((چوار ساڵ بوو شەمێی هێنابوو، ئیلاقەی نەدەکرد. کوتی: بۆچی ئیلاقەی من ناکەی؟ کوتی: هەتا بە دەستی خۆت دۆخینم نەکەیەوە...)) (تحفە: ج١-٣٣٤).
ئیلتیفات
[[=ءا: ئیلتیفات]]
(نا.)،(کئێر.) ڕوخۆشی، ئاوڕی لوتف و مەرحەمەت، میهرەبانی. ئیلتیفاتیان زیاد بێ. زۆر ئیلتیفاتی دەگەڵ کرد. قوربان بێ ئیلتیفاتی مەفەرموو. دەگەڵ بێ ئیلتیفاتیمان نەکردووە. ((دەڵێن: قوربان بە سایەی ئیلتیفاتی تۆوە هاتین بەکارە)) (تحفە؛ ج ٢- ١٢).
ئیلجاڕی
[[ئێل + جاڕ + ئی]]
(نمس.) ١- دەنگدانی هەموو عەشیرەتەکان بۆ بەرامبەری دوژمن یا بۆ هەر کار و فەرمانێکی تر کە پەیوەندی بە عەشیرەتەکەوە هەبێ. * عێلجاڕی. ٢- کۆکردنەوەی خەڵکی زۆر دژی کەسێک یا هەیئەتێکی کۆمەڵایەتی یاخود دژی کردەوەیەکیان. * ئیجماع لێکردن، گەلە کۆمەگی.
ئیلحاح کردن
[[عا.: ئیلحاح + کو: کردن]]
(مست. لا.) زۆر لەسەر (شتێ، کارێ) ڕۆیشتن.
ئیلزام دان
[[عا.: ئیلزام + کو: دان]]
(مست. مت.) بێ دەلیل کردنی کەسێ لە گفتوگۆیەکدا، ڕێگا لێ بڕینەوە. تێبــ.- زیاتر بۆ مجادەلەی عیلمی، مەلا و فەقێ بەکاری دێنن.
ئیللان و بیللان
[[عا.: ئیللا و بیللا]]
(کن.) هیچ مومکین نییە، هەروا دەبێ، غەیری ئەوە نا. دەبەریدا شل و کوت بوون کوتی ئیللان و بیللان هەر دەڕۆم.
ئیلهام
[[=ءعا.: ئیلهام]]
(نمس.) کارێکی چاک یا مەبەستێ خستنە دڵی کەسێکەوە، فێر کردن بە (هۆ)یەکی بە چاو نابیندرێ. نازانم ئیلهام بوو چی بوو دوو دەقیقەی نەکێشا ئەو مەسەلە گرانەی حەل کرد.
ئیلهام بۆ هاتن
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) کارێک یا مەبەستێک کەوتنە دڵی کەسێکەوە.
ئیلهام وەرگرتن
[[عا. کو.]]
(مست. مت.) بە تەئسیری کەسێ یا شتێ کارێ کردن. کردنی کەسێ یا شتێ بە سەرچاوەی بیر کردنەوە و مەبەست لێ ئەستاندن. نالی لە حەبیبەی ماڵیاوا ئیلهامی وەردەگرت، خانی بۆ (مەم و زین)ەکەی لە بەیتی (مەمی ئالان) ئیلهامی وەرگرتووە.
ئیم
[[ست: ئیم]]
(نا.) شێوەی کۆنی (ئەم)ە و لە چەند وشەیەکدا ماوە و لە هەندێ ناوچەی کوردستان دەکوترێ. ئیمڕۆ، ئیمساڵ، ئیمشەو.
ئیمام
[[=عا.: ئیمام]]
(نا.) ١- پێشەوا و ڕابەری دینی. بە مەزەبی ئیمامی حەنەفی مارەی کەن. ٢- ئەو کەسەی پێش نوێژی، نوێژی جەماعەت دەکا. ئیمامی مزگەوتی هەباساغای. ٣- هەر بەکر. ئیمامی عومبەر، ئیمامی جەحفەری (شیعە) کە یەکەمیان (ئیمامی عەلی) و ئاخریان (مەهدی)یە. ب) هەریەک لەو چوار کەسەی کە پاش پێغەمبەر (ن.خ.) خەلیفەیی ئیسلامیان کرد. ئیمامی ئەبووبەکر. ئیمامی عومبەر ئیمامی عوسمان. ئیمامی عەلی. ٤- تم: ئیمامە.