تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



کاسترۆئیزم
کاسترۆئیزم، ئاوێتەیەکە لە ڕێبازی شۆڕشگێڕانەی ئەمریکای لاتین و ئایدیۆلۆجیای کۆمۆنیزم کە لە ساڵی 1959 لە لایەن فیدل کاسترۆ ڕێبەری کووبا هاتۆتە ئاراوە. کاسترۆ لەو ساڵەدا پاش سەرکەوتن بەسەر ڕژێمی دیکتاتۆری باتیستا، توانی شۆڕشی کووبا بگەیەنێتە ئەنجام. بزاوتی شۆڕشگێڕانەی کووبا کە لە ساڵی 1953 دەستی پێکرد، لە سەرەتاوە هیچ ئایدیۆلۆژیا و ڕێبازێکی ڕوون و ئاشکرای نەبوو. لە ساڵی 1961، کاسترۆ ڕووی کردە مارکسیزم ـــ لینینیزم و بزاڤی چەکداریی لەگەڵ کۆمۆنیزمدا تێکەڵ کرد و ئەوەش بوو بە ئایدیۆلۆژیای ڕەسمی کووبا بەڵام کاسترۆ هەندێ لایەنی شۆڕشی کووبای بە زیندوویی ڕاگرت و بەم جۆرە ڕواڵەتێکی تایبەتی بە کاسترۆئیزم بەخشی.
دوابەدوای شۆڕشی کووبا، کاسترۆ پێوەندیەکی گەرمی دیپلۆماسی لەگەڵ یەکیەتی سۆڤیەت کردەوە و کووبا لە باری ئابوورییەوە کەوتە دوای وەڵاتانی کۆمۆنیستییەوە. لە ساڵی 1961، دەوڵەتی ئایزنهاور (سەرکۆماری ئەمریکا)، گەمارۆی ئابووری بەسەر ئەم وەڵاتە داسەپاند و پێوەندی سیاسی و ئابووری لێ قەدەغە کرد. کاسترۆ پاش سەرکەوتنی شۆڕشی کووبا هەزاران کەس لە نەیارانی خۆی خستە بەندیخانە و لە سێدارەی دان. ئینجا حکوومەتێکی سۆشیالیستی تاکحیزبی پاوەجێ کرد. کاسترۆ لە نێوان بزاوتە سەربەخۆکانی ئەفریقیا و ئەمریکای لاتین، کەسایەتییەکی تەنیا و گۆشەگیرە. ئەگەرچی ئەو هەوڵی زۆری دا تاکوو بزاوتە کۆمۆنیستیەکەی بکێشێتە ناو نەتەوەکانی دیکەی ئەمریکای لاتین بەڵام دەوڵەتی کەنەدی ئەم هەوڵانەی لەبار برد. لە ساڵی 1963، چواردە وەڵاتی ئەمریکای لاتین پێوەندی دیپلۆماسی خۆیان لەگەڵ کووبادا پچڕاند و ڕژێمی کاسترۆ پتر گۆشەگیر بوو. دوای ڕووخانی یەکیەتی سۆڤیەت لە ساڵی 1989، پێوەندی دیپلۆماسی ڕژێمی کاسترۆ لەگەڵ ئەم وەڵاتە کۆتایی پێهات و ئەمەش بووە هۆی زیانێکی زۆر بە ئابووری کووبا.