تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 4
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
پەیماننامە
بڕیاڕێکی نێونەتەوەییە
کە
لە
چەندین
بابەتی
جۆراوجۆر
لەنێوان دەوڵەتەکاندا
مۆر
دەکرێ:
پەیمانی
یەکگرتن
:
بەڵێن
و قەرارێکە
لە
بەینی
دوو
یا
چەند
دەوڵەت
بۆ
گەیشتن
بە
ئامانجی
سیاسی
لەڕێگەی
سەربازی
یان
هاریکارییەوە.
پەیمانی یەکگرتنی نێونەتەوەیی:
وەک
یەکیەتی
پۆستی.
پەیمانی
یەکگرتن
بۆ
بەرگری
.
پەیمانی
یەکگرتن
بۆ
دەستدرێژی:
وەک
هاوکاری
لەمەڕ
داگیرکردنی وەڵاتێک.
پەیمانی یەکگرتنی
گشتی
.
پەیمانی یەکگرتنی
سەربازی
.
پەیمانی بێلایەنی: (
هەمیشەیی
و
کاتی
)
پەیمانی
وازهێنان
لە
دوژمنایەتی
ڕەها
.
پەیمانی
سیاسی
و
بازرگانی
و
تایبەتی
.
پەیمانی
ئاشتی
.
پەیمانی
هاوکاری
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
پەیماننامەی بەغدا
لە
24ی فێورییە 1955 لەنێوان
دوو
وەڵاتی
تورکیا و عێر��ق ڕێککەوتننامەیەکی دووقۆڵی
بە
ناوی
«پەیمانی
هاوکاری
دوولایەنە
»
لە
بەغدا
مۆر
کرا
کە
بە
پەیماننامەی
بەغدا
ناوی
دەرکرد.
ئامانجی
ئەم
پەیماننامە
بریتی
بووە
لە
زامنکردنی
بەرگری
و
هێمنی
ناوچەی ڕۆژهەڵاتی
ناوەڕاست
کە
دوولایەن
لە
پێناو
داکۆکیکردن
لە
ئاسایش
و
هێمنی
و
بەختەوەری
و بەهرەمەندی نەتەوەکانی
خۆیان
،
هاریکاری
یەکتر
بکەن. بەپێی مادەیەکی
ئەم
پەیماننامە، بەئەندامبوونی وەڵاتانی ناوچەکە
ئازاد
بووە
و
هەر
بۆیە
بەریتانیا
لە
30ی مارسی 1955 و پاکستان
لە
23ی سێپتەمبەر و ئێرانیش
لە
11ی ئۆکتۆبەری
هەمان
ساڵ
هاتنە
ناو
پەیمانەکەوە.
پێکهێنانی پەیمانی
بەغدا
، بەرئەنجامی چالاکانەی
دەوڵەتی
ئەمریکا
بە
تایبەت
«فاستر داڵس»،
وەزیری
دەرەوەی
ئەم
وەڵاتە
بوو
کە
دەیویست ڕێکخراوەیەکی
بەرگری
بەهێز
لە
ڕۆژهەڵاتی
ناوین
پێک
بهێنێت
تاکوو
لە
دزەکردن
و پەرەستاندنی سۆڤیەت
بۆ
ناوچەکە
ڕێگر
بێت.
بەڵام
لە
بەر
گومان
نەکردن
و دەسخەڕۆکردنی سۆڤیەت،
ئەمریکا
خۆی
نەبووە ئەندامی
ئەم
پەیمانە
. دوای کۆدەتای 14ی ژووئیەی 1958
لە
عێراق،
دەوڵەتی
عەبدولکەریم
قاسم
، ڕایگەیاند
کە
بە
هەموو
پەیمان
و
شەرت
و قەرارەکانی وەڵاتەکەی وەفادارە.
بەڵام
بە
کردەوە
لە
هیچ
کام
لە
دانیشتنەکانی
ئەم
پەیماننامانە
بەشداری
نەدەکرد
تا
ئەوەیکە دوای
کۆتایی
هاتنی
پێنج
ساڵەی یەکەمی پەیمانەکە
لە
ساڵی 1960
خۆی
لێکێشاوە.
پاشان
ناوەندی
پەیمانەکە
لە
بەغداوە
بۆ
ئەنقەرە گواسترایەوە و ناوەکەشی
لە
مانگی
ئاگۆستی 1959
بە
ڕێکخراوەی پەیمانی
ناوەندی
(سێنتۆ) گۆڕدرا.
ئەم
ناوەش
ئاوێتەیەک
بوو
لە
دوو
پەیمانی (ناتۆ) و (سیتۆ)
کە
تورکیە و پاکستان
هەرکام
تێیدا
ئەندام
بوون
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
پەیماننامەی سەعدئاباد
ئەم
پەیماننامە
لە
ساڵی 1937 لەنێوان
چوار
وەڵاتی
ئێران
،
ئەفغانستان
، تورکیا و عێراق
لە
کۆشکی سەعدئابادی
تاران
بەمەبەستی
دۆستایەتی
و دەستدرێژ
نەکردن
بۆ
خاکی
یەکتر
مۆر
کرا
. ناوەڕۆکی
ئەم
ڕێکەوتنە، هاوڕایەتی و
یەکدەنگی
ئەم
چوار
وەڵاتە
بوو
لە
هەڵوێستە سیاسییەکان و یەکگرتنیان
لە
کاتی
مەترسی
و شەڕدا.
ئەم
دەوڵەتانە بەڵێنیان
دابوو
کە
لە
دەستێوەردان
لە
کاروباری ناوخۆیی
یەکتر
خۆ
بپارێزن و سنوورەکانی
یەکتر
نەبەزێنن.
یەکتر
دەستدرێژی
نەکەنە
سەر
یەکتر
لە
پێکهێنانی
ئەنجومەن
و
گرووپی
بەرهەڵستکار
کە
ئامانجیان لەناوبردنی
ئاشتی
و
ئارامی
یەکێک
لەم
وەڵاتانە بێت،
خۆ
بپارێزن.
لە
کاتی
ڕووداوەکانی ساڵی 1941 (داگیرکردنی
ئێران
لە
شەڕی جیهانی دووهەم)، دەرکەوت
کە
ئەم
پەیماننامە، سەنگێکی
نییە
و شتێکی بێقیمەتە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
پەیماننامەی نێودەوڵەتی مافە مەدەنی و سیاسییەکان (1966)
یەکێکە
لەو
دوو
پەیماننامە
گرنگە
نێودەوڵەتییە
کە
ئەو
مافانەی
لە
جاڕنامەی گەردوونی مافەکانی مرۆڤدا
باسی
لێکراوە، لەباری یاساییەوە زەمانەتیان دەکات
تاکوو
جێبەجێ
بکرێن (بڕوانە مافی مرۆڤ). پەیماننامەکە پێکهاتووە
لە
کۆمەڵێک مافی مەدەنی و
سیاسی
هاوبەش
بۆ
هەموو
مرۆڤێک
کە
دەوڵەتەکان
پابەند
دەکات
بە
پیادەکردن
و بەرزڕاگرتنیان.
ئەم
پەیماننامە 53
مادە
لەخۆ دەگرێ و گرنگترین مافەکانی بریتین
لە
: مافی
ژیان
و
ئاسایش
،
ئازادی
بزووتنەوە
،
ئازادی
ڕێکخستنی
کۆبوونەوە
و خۆپیشاندان،
ئازادی
بیروڕا و
ئایین
و
ئەندێشە
و سڕینەوەی کۆیلایەتی، مافی چارەی خۆنووسینی نەتەوەکان و قەدەخەکردنی
ئەشکەنجە
. ڕەشنووسی
ئەم
پەیماننامە،
سەرەتا
لە
ساڵی 1954
لە
کۆمیسیۆنی مافەکانی مرۆڤی ڕێکخراوەی
نەتەوە
یەکگرتووەکان
پێشنیاز
کرا
و
لە
ساڵی 1966
لە
لایەن
کۆمەڵی
گشتی
پەسند
کرا
.
ئەم
پەیمانە
لە
ساڵی 1976
بە
کۆی 35
دەنگ
تەوزیم
کرا
و
وەک
یاسایەک بڕاوەتەوە.