تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 2
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ناوەندگەرێتی
ناوەندگەرێتی
(سەنترالیزم)
لە
وشەی لاتینی
centrum
بە
واتای
ناوەند
وەرگیراوە.
لە
زاراوەی سیاسیدا
بە
سیستەمێکی دەسەڵاتداری دەگوترێ
کە
هەموو
کاروبارە
ئابووری
و
سیاسی
و ئیدارییەکان
لە
ناوەندی
وەڵاتدا کۆدەبێتەوە و
هەموو
دامودەزگە ناوچەیی و پارێزگاکان
دەبێ
ملکەچی
دەسەڵات
و بڕیارەکانی
ناوەند
بن
. ڕژێمی هیتلەر نموونەیەکی تۆخی
ئەم
سیستەمەیە
بە
چەشنێک
کە
لەم
حکوومەتەدا
پلە
و
پایە
ناوچەییەکان
تاکوو
ئاستی
دەزگە
نزمەکانی حکوومەتی
ناوەندی
داکشابوون.
لە
بەرانبەر
ناوەندگەرێتیدا سیستەمی نامەرکەزی (دیسەنترالیزم)
لە
ئارادایە.
لەم
جۆرە حکوومەتانەدا
بە
پێچەوانەوە،
هەموو
دەسەڵاتەکان
لە
ناوەند
چەق
نابەستێ
بەڵکوو
دەڤەرە
ئۆتۆنۆمی
یا
فیدراڵیەکان
لە
سەرانسەری وەڵاتدا ئەرکەکانی
خۆیان
جێبەجێ
دەکەن و
لە
چوارچێوەی
هەندێک
یاسای دیاریکراو
لە
کاروباری ناوخۆییدا سەربەخۆییان
پێ
دەدرێت. نموونەی بەرچاوی
ئەم
جۆرە حکوومەتە، سیستەمی فیدراڵیزمە. (بڕوانە
چەقبەستن
و فیدراڵیزم)
نوخبە سرآمد/ نخبه
elite
کەسێک
کە
لە
کۆمەڵگەدا
بە
هۆی
چەند
تایبەتمەندیەک (
واقیعی
یان
خەیاڵی
) خاوەنی پێگەیەکی
بەرجەستە
و
شیاو
بێت.
کەواتە
هەرکەسێک لێهاتووتر و شایستەتر بێت، نوخبە
لە
قەڵەم
دەدرێت.
ئەم
زاراوە
لە
لایەن
ویلفیرد پارتۆ کۆمەڵناسی ئیتاڵی،
بۆ
شرۆڤەی
کۆمەڵایەتی
لەسەر
دوو
توێژی
کۆمەڵگە
هاتە
ئاراوە: 1) توێژی
بن
دەست
یان
ڕەشەگەل. 2) توێژی
باڵا
یان
نوخبە. توێژی
باڵا
دوو
جۆرە:
یەکەم
، نوخبەی
فەرمانڕەوا
،
دووهەم
، نوخبەی
سەرکەش
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
چینی میانە+ چینی مامناوەندی
چینی
بورژوا
،
لە
باری
مێژووییەوە
بە
چینی
میانە
ناوی
دەرکردووە.
لە
سیستەمی سەرمایەداریدا
نێوان
چینی
سەرمایەدار
و
کرێکار
،
دوو
گرووپی
بەرفرەوانی
کۆمەڵایەتی
سەری
هەڵداوە:
گرووپی
یەکەم
بریتییە
لە
، خەڵکانی
بازرگان
، مامەڵەچی،
دوکاندار
،
خاوەن
دەزگەی
بچووکی
ئابووری
و بەرهەمهێنی
سەربەخۆ
.
گرووپی
دووهەم
بریتییە
لە
: خەڵکانی
خوێندەوار
،
ئەندازیار
،
پزیشک
، مافپەروەر، مامۆستای
زانکۆ
،
فێرکار
، خوێندکار، کارمەند و
مووچەخۆر
.
ئەم
دوو
گرووپە
بە
چینی
میانە
یان
چینی
وردە
بورژوا
پێناسە
کراون. (بڕوانە
وردە
بورژوازی
)
مارکسییەکان
ئەم
گرووپانە
لە
باری
عیلاقاتی سیاسییەوە
بە
دوو
گرووپی
دیکە
دابەش
دەکەن:
یەکەم
، توێژی باڵای
چینی
میانە
کە
لە
ژیانێکی
خۆش
بەهرەمەندە و
لە
بەریانی خەباتی چینایەتیدا دەچێتە بەرەی
سەرمایەدار
و تاقمی دەسەڵاتدارەوە.
دووهەم
، توێژی خوارووی
چینی
میانە
کە
بەهۆی لەدەستدانی ئیمتیازەکانی،
خۆی
دەخاتە
پاڵ
چینی
پڕۆڵتاریا.
کەواتە
توێژی باڵای
چینی
میانە
،
لە
ماهییەتی سیاسیدا
کۆنەپەرست
لە
ئەژمار
دێ
و توێژی
خواروو
، شۆڕشگێر.