تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 3
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
بلانکیزم
ڕێبازی
سیاسی
و بۆچوونەکانی «لۆیی ئاگۆست بلانکی» (81-1805)، بیرمەند و
خەباتکار
و شۆڕشگێری فەرەنسی. بلانکی
لە
شۆڕشەکانی 1830و1848 و
لە
دامەزراندنی «کۆمۆنی پاریس» (1871) بەشداریی کردووە و نیوەی تەمەنی
خۆی
لە
بەندیخانەدا
بووە
. بۆچوونە شۆڕشگێرییەکانی «بلانکی» لەژێر کاریگەری بابۆفیزم* بیچمی
گرت
و دزەی
کردە
نێو
مارکسیزمەوە.
ئەو
هەندێ
زاراوەی مارکسی
وەک
دیکتاتۆری
پرۆلتاری، داهێناوە. بەرهەمی بەناوبانگی «بلانکی»، کتێبی ڕەخنەی
کۆمەڵایەتی
یە
(1869) .
بلانکی،
ماتریالیست
و ڕاسیۆنال (عەقڵخواز)
بووە
و
بڕوای
بە
پێشکەوتنی بێکوتایی
مێژوو
بووە
. بەڕای
ئەو
مێژوو
لە
قۆناخی تاکییەتی ڕەهاوە
کە
هی
سەردەمی
مرۆڤی وەحشییە،
بەرەو
کۆمۆنیزم
ــ کۆمەڵگەی
داهاتوو
کە
تاجی
سەری
شارستانییەتە ــ
لە
جووڵەدایە. بلانکی
بە
سەختی
لەگەڵ
دژبەرە کۆمەڵایەتییەکانی سیستەمی
سەرمایەداری
دەستەو
یەخە
دەبێ
و
بۆ
ڕووخانی
ئەم
سیستەمە
پیلان
و
شێوازی
ئانارشیستی
پێشنیاز
دەکات.
بلانکیزم
، دزەی
کردە
ناو
شۆڕشی وەڵاتانی
دیکە
،
وەکوو
سۆڤیەت و مارکس و لینین، ستایشی خەباتەکەیان کردوە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ڕێکخراوەی پەیمانی ئاتلانتیکی باکووری (ناتۆ)
پەیمانێکی سەربازییە
کە
لە
4/4/ 1949 لەنێوان وەڵاتانی بەلجیکا، کەنەدا، دانیمارک، فرەنسا، بەریتانیا، ئیسلەندا، ئیتالیا، لۆگزامبۆرگ، هۆڵەندا، نەرویج، پورتوگال، وەڵاتە یەکگرتووەکانی
ئەمریکا
، یۆنان و تورکیا (1951)، ئەڵمانیای
ڕۆژاوا
(1955) و ئیسپانیا (1982)، مۆرکرا.
بەپێی مادەی پێنجەمی
ئەم
پەیمانە
،
هەر
چەشنە هێرشێک بۆسەر وەڵاتێکی
ئەندام
بکرێت،
هێرش
بۆ
هەموو
ئەندامانی ناتۆ
لە
قەلەم دەدرێ و ناتۆ
خۆی
بە
بەرپرس
دەزانێ
لەم
وەڵاتە
پشتیوانی
بکات و لەسەری هەڵقڕێ. ناتۆ
لە
بنەڕەتدا بەمەبەستی پاراستنی ئاسایشی ئەورووپای
ڕۆژاوا
لە
بەرانبەر
دەسەڵاتی
سەربازی
سۆڤیەت و بلۆکی
ڕۆژهەڵات
*و
بە
واتایەکی
دیکە
بۆ
بەرگری
لە
پەرەسەندنی
کۆمۆنیزم
دامەزرا. ئەنجومەنی ئاتلانتیکی
باکووری
، باڵاترین پلەی
ئیداری
ناتۆ
لە
ئەژمار
دێت
و ئەرکی
ڕێکخستن
و هاوئاهەنگی لقە بەڕێوەبەرایەتییەکان و کۆمیتەی
سەربازی
بەرعۆدە
گرتووە.
لە
ساڵی 1966 فەرەنسە هێزەکانی
خۆی
لە
ناتۆ کێشاوە و
لە
ئەندامەتی
سەرکردایەتی
سەربازی
هاتە
دەرەوە
.
بەڵام
لە
بەشەکانی پشتگیری
سەربازی
و دابینکردنی بوودجە و دەزگەکانی
هۆشدار
تووشی
نسکۆ
هات
.
بەم
بۆنەوە بارەگەی نێونەتەوەیی ناتۆ
لە
فەرەنسەوە
بۆ
بەلجیکا گواسترایەوە.
دوابەدوای ڕووخانی دیواری بەرلین*و یەکگرتنەوەی
دوو
پارچەکەی ئەڵمانیا و هەڵوەشانەوەی
یەکیەتی
سۆڤیەت، پەیمانی ناتۆ
تووشی
گۆڕانکاری
هات
.
هەندێ
پێیان
وایە
بە
کۆتایی
هاتنی شەڕی سارد*
ئیتر
،
بوونی
ناتۆ کەڵکی نامێنێ،
بەڵام
هەندێکیش
لەسەر
ئەم
بڕوایەن
کە
بە
هەڵوەشانەوەی
یەکیەتی
سۆڤیەت، ئەرکی ناتۆ
کۆتایی
پێ
نەهاتووە و خایلەی سۆڤیەت
تاکوو
ئێستە
هەر
لە
دڵی دەسەڵاتدارانی ڕۆژئاواییدا ماوەتەوە. بەپێی
ئەم
بۆچوونە ناتۆ ئەرکێکی باڵاتر
لە
ئەرکی
سەربازی
هەیە
و لەگوێن دەسپێکێکی
سیاسی
، شانبەشانی
هاوکاری
سەربازی
و دیپلۆماتیک، زامنکەری
هاوکاری
ئابووری
و کۆمەڵایەتیشە.
بۆ
ئەم
مەبەستە
و بەپێی بەرنامەی نوێی ناتۆ
لە
قەوارەی «هاوبەشێتی
لە
ئاشتی»دا
زنجیرە
دانیشتنێک
لە
ژێر
سەردێڕی«1+16»
بە
ئامادەبوونی ناتۆ و وەزیرانی بەرگریی و دەرەوەی سۆڤیەت پێکهات و
سەرەنجام
لە
مانگی
مەی
1997،
ئەم
وەڵاتە
بە
مۆرکردنی ڕێککەوتنێک
لە
پاریس،
بە
شێوەیەکی
ڕەسمی
ئامادەیی
خۆی
بۆ
هاوکاریکردن
لەگەڵ
ناتۆدا ڕاگەیاند.
لە
درێژەی بەئەندامبوونی وەڵاتانی ئەورووپای
ڕۆژهەڵات
لە
12 ی مارسی 1999
کۆماری
چێک، مەجارستان و پۆڵەندا چوونە
ناو
ڕیزی وەڵاتانی ئەندامەوە.
لەم
ساڵانەی دواییشدا
هەندێ
لە
ئەندامانی پێشووی پەیمانی وارشەو* هەوڵیانداوە ببنە ئەندامی ناتۆ،
هەر
بۆیە
لە
کۆبوونەوەی
ڕۆژی
21/11/2002 ئەندامانی ناتۆ
لە
پڕاگ
داوا
لە
حەوت
وەڵاتی
بولگاریا، ڕۆمانیا، لیتۆنی، ئیستۆنی، لیتوانیا، سلۆڤاکیا و سلۆڤانیا
کرا
بۆ
ساڵی 2004 ببنە ئەندامی ناتۆ. دواتریش
بە
ئەندامبوونی وەڵاتانی دیکەی ئەورووپای
ڕۆژهەڵات
بەردەوام
بوو
.
ئێستە
ئەم
ڕێکخراوە 26 ئەندامی
هەیە
. ناتۆ
لە
شەڕی
دژە
تیرۆر
لە
ئەفغانستان
وەکوو
هێزێکی
شەڕکەر
لەگەڵ
تاڵیبان
دەوری
چالاک
دەبینێ.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
پیلان - کەتن
کردەیەکی
پەنامەکی
و شاراوەیە
کە
لە
لایەن
گرووپێکی
شۆڕشگێڕ
یان
سیاسی
بۆ
ڕووخانی
ناوەندی
ڕێبەرایەتی
سیاسی
وەڵاتێک
بە
ئەنجام
دەگات.
بۆ
وێنە:
پیلان
بە
دژی
هیتلەر (1944)
هەروەها
بەدژی
نووری
سەعید و مەلیک فەیسەڵ (1958) و عەبدولکەریم
قاسم
(1963)
لە
عێراق.