تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



خوێن داکوژان
یەککەوتن بەمەبەستی کۆتایی هێنان بە شەڕ و دوژمنایەتی لەنێوان دوو یان چەن دەوڵەتێک. لەم یەککەوتنەدا بەگشتی کەشوهەوا و ماوەی دەسهەڵگرتن لە شەڕ لەنێوان لایەنەکانی شەڕ دیاری دەکرێت. سازشکردن و کۆک بوون لەسەر خوێنداکوژان ڕەنگە بە شێوەیەکی گشتی و هەمەلایەنە بێت: وەک خوێن داکوژانی فەڕەنسە و ئەڵمانیا، یان کاتی بێت: کە زیاتر بەمەبەستی کۆکردنەوەی کوژراوەکان لە مەیدانی شەڕدا بە ئەنجام دەگات. ئەم جۆرە کردارە بە «هەڵپەساردنی شەڕ»یش ناوبردە کراوە.
لە ڕوانگەی مافی نێونەتەوەییەوە، ئەگەرچی خوێن داکوژابێتەوە و دەست لە شەڕ هەڵگیرابێ بەڵام حاڵەتی شەڕ، هەر بەردەوامە و ماف و ئەرکی لایەنەکانی شەڕ هەر لە ئارادایە. ڕێسێ گشتییەکانی خوێنداکوژان لە کۆنفرانسی ئاشتی لاهای لە ساڵی 1907 دیاری کرا و بەو پێیە لە خوێن داکوژانەوەی بێ سنووردا کاتێک شەڕ و ئاژاوە سەرهەڵدەداتەوە کە بە تەرزێکی جددی و هەمەلایەن ئەم ڕێساگەلە وەلا بنرێت. ئەو کردەوانەی کە ئەبێتە هۆی پێشێلکردنی بڕیارنامەی خوێنداکوژان بریتییە لە: پێشڕەوی ئاشکرا، داگیرکردنی هەر ناوچەیەکی بەدەر لە هێڵی دیاریکراو، و جێبەجێکردنی سپایەک کە لە بارودۆخێکی لاوازدا بووبێت.