çerxa karê lûlekî,

zû yan dereng.

tora beyavî : rêzkirina gerdîleyan di nav belûrî de.

panka ranî ya navîn.

هەڵاوسان (یان ڕێژەی هەڵاوسان). ڕێژەی هەڵاوسان بریتییە لە ڕێژەی سەدیی بەرزبوونەوەی ساڵانەی ئاستی گشتیی نرخ. هەڵاوسانی هەرە بەرز (یان دەرئاسا) (hyperinflation) ئەو هەڵاوسانەیە كە ئێجگار زۆر بەرز دەبێتەوە (بۆ نموونە، 1000، 1 میلیۆن و تەنانەت بە ڕێژەی 1 میلیارد لە ساڵدا). هەڵاوسانی زۆر بەرز (Galloping inflation) بریتییە لە ڕێژەی سەدیی 50 یان 100 یان 200 لە ساڵدا. هەڵاوسانی لەسەرخۆ (یان نەرمەهەڵاوسان) (Moderate inflation) واتە بەرزبوونەوەی ئاستی نرخ نابێتە هۆی لەڕێدەركەوتنی زۆری نرخ و داهاتی ڕێژەیی.

اطلبوا العلم ولو كان فى الصين

فى 14تموز جرى تغيير الدستور فى العراق وانظمته

حاءوا من الغربه وحلموا فى الوطن

حل شتاء وطننا الشمالي

ماهذا الكلام الفارغ الذي تقوله

تەرجەمەناسیی کردەنی، تۆژینەوە لە بواری کردەکیی تەرجەمەدا.

کاپیتۆلاسیۆن

ڕێژەی هەڵاوسانی بنەكی (كرۆك). ئەو هەڵاوسانەیە كە لە پاش لابردنی كاریگەریی ڕەگەزە ناجێگیرەكانی وەك نرخی خۆراك و وزە دەمێنێتەوە. ئەم چەمكە زیاتر لە لایەن بانكیی ناوەندییەوە لە كاتی بەئامانجكردنی هەڵاوساندا بە كار دەهێنرێت.

لێكبەستراوەیی (پێوەندی). بریتییە لە ڕادەی لێكگرێدراوی (یان پێوەندی) سیستەماتیكی دوو گۆڕاو.

هەڵاوسانی تێچوون (هەڵاوسانی زەختەتێچوون): سەیری هەڵاوسانی ڕاتەكانی (شۆكی) خستنەڕوو بكەن.

دامساندنەوەی (داتای ئابووری). واتە پڕۆسەی گۆڕینی گۆڕاوی ''ڕواڵەتی'' یان گۆڕاوی پارەی ئێستا بۆ چەمكی ''ڕاستەقینە''. ئەمەش بەم شێوەیە ئەنجام دەدرێت: دابەشكردنی گۆڕاوێكە بەپێی پارەی ئێستا لەسەر پێنوێنی نرخ.

دامسان. واتە كەمبوونەوەی ئاستی گشتیی نرخ.

هەڵاوسانی خواست (یان هەڵاوسانی زەختەخواست). ئەو هەڵاوسانەی نرخە كە بە گشتی بە هۆی خواستی زیادە لەسەر شمەك ڕوو دەدات، بۆ نموونە، بە هۆی زۆربونێکی بەرچاو لە خواستی گشتیدا. زۆر جار پێچەوانەی هەڵاوسانی ڕاتەكانی خستنەڕووە (Supply-shock inflation).

تەرجەمەناسیی ڕاڤەکار

هەڵاوسانڕەوێنی. واتە پڕۆسەی كەمكردنەوەی ڕێژەی بەرزی هەڵاوسان. بۆ نموونە، داكشانی قووڵی ماوەی 1980-1983 بووە هۆی هەڵاوسانڕەوێنییەكی (كەمكردنەوەی زۆری هەڵاوسان) زۆر.

ڕێوشوێنی ئابووری. سەیری ڕێوشوێن بكەن.

هەڵاوسانی چاوەڕێكراو، چەسپاو. پڕۆسەی بەردەوامی هەڵاوسانە و ئەو كاتە ڕوو دەدات كە پێشبینی بكرێ هەڵاوسان بەردەوام دەبێ و گرێبەست و لێكدانەوەكانی خەڵك (پێشبینییەكانی خەڵك) بەپێی ئەم ڕێژەی هەڵاوسانە بێت.

تەرجەمەناسیی ڕاڤەکاری کارکرد-بین

دیاریكەری GDP. واتە ''نرخی'' GDP، بۆ نموونە، پێنوێنی نرخ كە نێونجی نرخی پێكهێنەرەكانی GDP لە بەرامبەر ساڵی بنەڕەتدا هەژمار دەكات.