جوورە تفەنگێکە

(باک.): مارگل

(باک.): جوورە مارێکە

گیایەکە هێندەی بەژنێکی بڵندو گەڵای وەکوو ئی مێوێ دێنی بە کوڵاوی بە خۆیوە دەخورێ لە نێو شیرێژیشی دەکەن

هەزار پێ

(فە.):سستەر

(باک.): ماسییەوان٬ ڕاوکەری ماسییان

جۆرە ماسیەکی زەرد باوە

کەسێکە شارەزای ڕاوەماسی بێ

ڕاوکەری ماسییان٬ (باک.): ماسییڤان. –ی: کاری ماسی گرتن

جۆرە ماسییەکی پانکەڵەی گۆشتنە

جوورە ماسییەکی پانە. –زەردە: ماسیێ زەرە٬ جوورە ماسییەکی زەردە٬ زەردە ماسی.-گووڵە (موک.):جوورە ماسییەکە

(باک.باد.): باشووکە

حقوق طبیعی

natural rights

ئەم چەمکە لە ئەندێشەی ئەورووپا، پێشونەیەکی دێرینی هەیە بەڵام زێدەتر لە سەدەکانی 17 و 18 بڕەوی پەیدا کرد. مافە سرووشتییەکان بریتین لەو مافانەی کە بەپێی «یاسای سرووشتی» دراوە بە تاکی مرۆڤ و شتێکی نەگۆڕ و حاشاهەڵنەگرە و بۆ هەموو کەسێک یەکسانە. بیرمەندانی سیاسی ئەورووپا ئەم مافانە بە مافێک ئەزانن کە مرۆڤ لە پێش بەدیهاتنی دەوڵەت، بە شێوەێکی خۆڕسک و سرووشتی لێی بەهرەوەر بووە. سەرەکی دیکەین مافە سرووشتییەکانی مرۆڤ بریتین لە: مافی ژیان، مافی ئازادی و مافی یەکسانی.
هەندێ لە بیرمەندانی سیاسی دوو زاراوەی «مافی یاسایی» لەگەڵ «مافی سرووشتی» جیا دەکەنەوە و زیاتر لە سەر مافی یاسایی لەنگەر دەگرن. ئەم جیاوازییە تاکوو سەرەتاکانی سەدەی بیستەم دەوامەی بوو، لەمەودوا «مافی یەکسانی بێ فەرق و جیاوازی بۆ هەموو ئەندامانی بنەچەی مرۆڤ» ڕاگەیاندرا و ئەم دەستەواژە لە جاڕنامەی گەردوونی مافی مرۆڤ (بڕوانە مافەکانی مرۆڤ) کە لە کۆمەڵەی گشتی نەتەوەیەکگرتووەکان (1948) لە پاریس پەسند کرا هاتە ئاراوە.
ناوەرۆکی بوێرانەی بیرۆکەی مافە سرووشتییەکان کە لە سەدەی 17 سەری هەڵدا، ئەم بنەمایە بوو کە حکوومەت دەبێ لەسەر خواست و ڕەزایەتی خەڵک دابمەزرێت. لایەنگرانی ئەم تیۆرییە بەم قەناعەتە گەیشتن کە «کۆمەڵگەی سیاسی» خۆی بەرهەمی پەیمانێکی کۆمەڵایەتییە. لەم ڕووەوە خواستی خەڵک، تەنیا یەکسانی و عەدالەت بووە و یەکسانیش دەرکەوتێک بووە بۆ ئەو پەیمانە کۆمەڵایەتییە.

مامییرانی٬ گیایەکی تاڵە بنەکەی بە ووشکی دەیکەنە تۆز و دەخورێ٬ بۆ زگ ئێشە و مایەسیری زۆر باشە

(کە.):مریشکەچیینی

(باک.): مامێتی

مامییرانی. زەردەچێوەیەکە گڕە و پێوە دەنووسێ