تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 1672
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
ئاوگەردان
آب
گردان
. (
توی
کاسە
مثلأ.)
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
ئاوگەردان
کەوجێز
. [کەوجز]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
ئاوگەردان
معرفة.
وێنە
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ئاوگەردان
آبگردان
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ئاوگەردان
دەفرێکی مەعدەنی دەسکدارە
ئاوی
پێ
لە
مەنجەڵ
هەڵدێنجن
سەرچاوە:
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
ئاوگەردان
[[ئاو+گەردان]]
«نتـ.» کەوچکێکی
مسی
«
یا
هەر
مەعندەنێکی
تر
» گەورەیە،
بە
ئەندازەی جامێک، دەسکێکی
درێژی
هەیە
.
ئاو
یا
شتی
تری
پێ
لە
مەنجەڵی گەورەوە هەڵدێنجن.
بۆ
شیو
و
کوڵ
چێشت
لێنانی
زۆر
بە
کەڵک
دێت
. ٭ «سنـ.»
کەوجێز
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئاوگەردان
پابێکی مسینی
کلک
درێژە
لە
کاتی
جل
شووشتن
و ئیدیدا
ئاوی
پێ
لە
مەنجەڵ
هەڵدێنجرێ
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
ئاوگەرم
آب
گرم
. (
آب
معدن
)
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
ئاوگەرم
آب
گرم
.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
ئاوگەرم
گەڕاو
، بڵاغ. [گڕاو (چاوگەی
ئاوی
گەرم
و سوێر.)]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
ئاوگەرم
[ئاوی داخ]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
ئاوگەرم
حمة.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
ئاوگەرم
حمیم
،
سخین
،
ماء
ساخن
،
ممهد
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئاوگەرم
گەڕاو
، پڵاح،
ئاوی
کانان،
ئاوی
گەرم
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ئاژاوەگەرێتی
فەرمانڕەوایی
ڕووتە
و پووتە و بۆرەپیاوانی
سەرکێش
و
لاسار
.
ئاژاوەگەرێتی
(مۆبۆکراسی) بریتییە
لە
حکوومەتی کەسانێکی
نەزان
و
نەفام
کە
لە
کاتی
قەیران
و
شۆڕش
و کۆدەتا*و گۆڕانکارییەکاندا
بە
شێوەیەکی
کاتی
دەسەڵاتی وەڵاتێک
بەدەستەوە
بگرن.
لەم
حکوومەتەدا
دەسەڵات
دەکەوێتە
دەست
خەڵکانێکی
بێ
پرەنسیپ و ئاژاوەگێڕ، خەڵکێک
کە
بە
ڕێگەی عەقڵیاندا ناڕۆن
بەڵکوو
ملکەچی
هەستیان
بن
و
بۆ
گەیشتن
بە
ئامانجەکانیان
دەست
ئەکەن
بە
شەڕنانەوە
و
ئاژاوەگێڕی
.
ئاژاوەگەرێتی
ڕووکارە گەندەڵەکەی
دیموکراسی
لەئەژمار
دێت
.
لەم
بارەوە «هێرۆدۆت»، مێژوونووسی بەناوبانگی یۆنانی دەڵێ:
هەرچەندە
دیموکراسی
هەموو
کەس
لە
بەرانبەر
یاسادا
بە
یەکسان
دەزانێ
بەڵام
عەیبەکەشی
ئەوەیە
کە
بە
ئاسانی
دەبێتە مۆبۆکراسی
یا
حکومەتی کەسانی
نەفام
و
نەزان
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ئاژاوەگەرێتی
غوغاسالاری
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ئاژاوەگەرێتی
Mobocracy
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ئاگرگەرم
ڕشتبوون
لەسەر
کارێک، سووربوون
لەسەر
کارێک.
بۆ
ژن
یا
پیاوێکی
هەوەس
پەرستیش
بەکار
دەبرێ
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ئاگەربەر
آمادە برای
سوختن
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ئیستبداد- ڕەهاگەرایی
سیستەمێکی سیاسییە
کە
ئەم
تایبەتمەندییانەی لەخۆ گرتبێت:
١) دەسەڵاتێکی
دەوڵەتی
کە
هیچ
سنووڕێکی
یاسایی
یان
نەریتی
بۆ
حکوومەتکردن نەبێت.
٢) فرەوانبوونی بەستێنی حاکمییەتی ملهوڕانە (
هەڵبەت
ئەم
دۆخە
پێویستی
بە
دامودەزگەیەکی ناوەندگەرا
هەیە
.)
ئیستبداد،
ئۆتۆکراسی
و دێسپۆتیزم*
سێ
چەمکی هاوواتان
بەڵام
بە
تەواوەتی
یەک
ناگرنەوە،
وەکو
چۆن
توتالیتاریزم جۆڕێکە
لە
ئیستبداد
بەڵام
هەموو
ئیستبدادێک تۆتالیتار
نییە
.
حکوومەتی شارستانییەتە کۆنەکانی ئاشوور و بابل و
میسر
و
ئێران
و…
سەرجەم
ئیستبدادی
بوون
.
تەنیا
یۆنان و
ڕۆم
نەبێت
کە
دیکتاتۆری
کاتییان هەبووە. (بڕوانە
دیکتاتۆری
)
لە
سەدەی 16 بەدواوە ئیستبداد
لە
ئەورووپا ڕووکارێکی تازەی لەخۆگرت. ئەویش
لە
کاتێکدا
بوو
کە
دەوڵەتە نەتەوەییەکان و پادشاکان
لە
بەرانبەر
دەسەڵاتی
پاپا
قوت
بوونەوە
و ئیستبدادی پاتشایی (
لەسەر
بنیاتێکی ڕەهای
دەسەڵات
بۆ
پاشا
)
وەکوو
ئاواتێکی
سیاسی
لێهات و
ئەم
دەوڵەتانەی
بە
شێوەیەکی
نوێ
ڕێکخست.
بۆ
وێنە
ئەم
گوزارەی «لۆیی
چواردەهەم
»
کە
گوتی: «
من
دەوڵەتم» نموونەیەکە
لە
ئیستبدادی
پاشایی
کلاسیک
.
ئیستبداد
لە
سەدەکانی 17و18
لە
باری
تیۆرییەوە،
لەسەر
بنیاتی
دەسەڵاتی بێسنووری
پاشا
، گەشەی کردووە و
هیچ
شتێک
تەنانەت
«مافی
سروشتی
» * خەڵکیش
ئەم
سنوورەی نەبەزاندووە.
لە
سەدەی هەژدەیەم، شۆڕشەکانی
ئەمریکا
و فەڕەنسە
بە
دژی
ئیستبداد
ڕاپەڕین
و
ئەم
خەباتە
لە
ماوەی سەدەکانی 19و20
بوو
بەهۆی سەرهەڵدانی
چەن
دەوڵەتێکی
یاسایی
لەسەرانسەری جیهاندا.
هەمان
کات
(سەدەی
بیستەم
) جۆرە ئیستبدادێکی
تازە
سەری
هەڵدا
کە
پێی دەگوترێ، توتالیتاریزم. سیستەمە ئیستبدادییەکان
لە
وەڵاتانی
ڕۆژهەڵات
،
لە
چەشنی
حکوومەتێکی
لاسار
بووە
. (بڕوانە دێسپۆتیزم)
38
39
40
41
42
43
44