زبان مار
نیش

دریشووکەی مار
چزوی دوپشک و مۆ زو

پیری و کهنسالی
خامی
بی دندان

زورهانی
کاڵی، نەگەیشتوی
بێددان

فکر

تەسویر

ئنتباع

(ئاکالیفا - akaiîfa)

گوڵێکە لە ئاران و گەرمەسێران دەڕوێ، پەڕەکەی درشت و هێلکەیی و نوک تێژە، تەختەکەی سورێکی ئاچوخە، خاڵی وردی تۆخی تێدایە.

(ئەکالیل - ekalîl)

تاج، ئەفسەر، تاجە گوڵینە، دواخ.

(ئوکالیپتوس - ukalîptus)

درەختی کالیپتوس.

(تەکالیف - tekalîf)

ئەرک و ناخۆشی، کاری قورس، مەشەقەت و رەنج.

زیندەوارێکە وەکوو پند وایە بەڵان گەورەترە، کە بەلەش هەڵبگەڕێ خارشتی پەیدا دەکا وە نیسکی دەچێ بەڵان ڕەشترو تەنکترە

ئەرک، عیبادەت.

ئەی نەفسی مورائیی چ گران باری، تەکالیف
بۆ خەلقی دەکێشی.. دە هەڕۆ ڕیش و جەدەو بە

تەکلیفات، باری قورس لە ئەستۆ گرتن.

بە ڕیا باری تەکالیفی ڕوسوومیی بۆ خەڵق
چ دەکێشیی؟ ئەمە حومقێکە عەلاوەی کەرییە

(سه‌کالا - sekala)

جەرگ سووتاوان, رۆڵه مردوان (دایکان دەگرێتەوه).

(هەغول ڤیکالە - hexul vikale)

پارەیەک کە دەدرێ بە پارێزەر، پارێزەرانە.

(سه بزکاله ک - kalek sebz)

زرک، میوه ی سه وزو کاڵ، میوه ی نه گه ییو.

سندیکالیسم

Syndicalism

سەندیکالیزم لە وشەی لاتینی syndicus بە واتای یەکێتی وەرگیراوە بەڵام لە زاراوەی سیاسیدا بزاڤێکی کرێکاری بوو کە لە 1890 لە فرەنسی سەری هەڵدا بە مەبەستی ڕادەستکردنی کۆنترۆڵ و خاوەندارییەتی کەرەستەی بەرهەمهێنان لە دەوڵەتەوە بۆ یەکێتیە پیشەییەکان. سەندیکالیزم، سیاسەت وەلادەنێت و بۆ خەباتی چینایەتیش وەک «کردەوەیەکی پیشەسازییانە» دەڕوانێ و بە شتێکی کارامەی دەزانێ. سەندیکالیستەکان بە چاوی گومانەوە دەیانڕوانییە ڕۆشنبیرانی سۆسیالیست و یەکگرتنی کرێکارانیان بە مەرجی سەرەکی سەرکەوتن لە هەر چالاکییەکی پیشەیی دەزانی.
سەندیکالیزم لە 1907 لە بەریتانیا بڕەوی پەیدا کرد. بزاڤی کرێکاری توندڕەوی بەریتانیا، بەم دروشمە دەیهەویست خاوەنداریەتی ئامرازی بەرهەمهێنان و دابەشکردن لە چنگی خاوەنداران دەرکێشێ و ڕادەستی یەکێتییەکانی بکات.
سەندیکالیزم بزاڤێکە بە دژی سەرمایەداری کە داواکاری خودموختارییە بۆ گروپە کرێکارییەکان و لە هەر چالاکییەکی ڕاستەوخۆی پیشەسازی بۆ ڕووخانی سیستەمی سەرمایەداری پشتگیری دەکات. کەواتە سەندیکالیستەکان لەگەڵ سۆسیالیستەکان کە دەیانهەوێت لە ڕێی پەرلەمان یا شۆڕش دەست بگرن بە سەر حکوومەتدا جیاوازییان هەیە. سەندیکالیستەکان وەک ئانارشیستەکان، دەوڵەت بە ستەمکار دەزانن و بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانیان کاری تێکدەرانە و مانگرتنی گشتی و ئاژاوە ئەنجام دەدەن. بە گشتی ئەم ڕێبازە، کرێکاران بە کۆڵەکەی سەرەکی کۆمەڵگە دەزانێ و دەبێ کرێکارانی هەر پیشەیەک سەندیکای تایبەت بە خۆیان دروست بکەن و ئامرازەکانی بەرهەمهێنان و دابەشکردن بە دەستەوە بگرن و دەست وەردەنە هەموو کاروبارێکی ئابووری و کۆمەڵایەتییەوە. لەم ڕوانگەوە کۆمەڵگە پێویستی بە دەوڵەت نییە.
لە دوای شەڕی جیهانی یەکەم و شۆڕشی 1917 لە سۆڤیەت، سەندیکالیزم بڕەوی نەما و لایەنگرەکانی، یان ڕوویانکردە کۆمۆنیزمی شۆڕشگێڕانەی سۆڤیەت یان کەوتنە ژێر ڕکێفی دەسەڵاتی دیموکراسی ڕۆژاوا بۆ بڕەو پێدانی باری کۆمەڵایەتی و ئابووری لە ڕێی بڵاوبوونەوە لە یەکیەتی پیشەسازی و چالاکی پەرلەمانی.

کەڵووی پاقله و ئیتره.

(موکالەمە - mukaleme)

قسەکردن لەگەڵ یەکدا، دیالۆگ.

(ناسیگالیدە - nasigalîde)

هەڵنەسەنگێنراو، بێ بیرکردنەوە.

(ڤیکالەت - vikalet)

بریکاری، سپاردنی کارێک بە کەسێک و متمانە پێ کردنی.