تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 825
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
لڤلڤیین
(ئامێ.):جوولان٬ جوولانەوە
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
لڤین
جنبیدن
،
حرکت
کردن
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
لڤین
جووڵان
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
لڤین
جووڵان
، بزوتن
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
لڤییان
(باک.): لڤیین٬
جوولان
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
لڤیینی
(باک.):
جوولان
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
لیڤیاتان
لیڤیاتان
لە
کتێبی تەورات
دا
ناوی
نەهەنگێکی
گەورە
و زەبەڵاحە
کە
هیچ
هێزێکی
ئەم
سەرزەمینە ناتوانێ لەبەرانبەریدا ڕاوەستێ و
لە
عەرزی
بات
. تۆماس هۆبز (1679ـــ 1588) فەیلەسوفی ئینگلیزی،
لیڤیاتان
بە
نیشانەیەک
بۆ
دەوڵەتێکی
بەدەسەڵات
و
زەبر
و
زاکوون
لە
قەڵەم
دەدات و
هەر
بەم
ناوەش
کتێبە ناودارەکەی (
لیڤیاتان
)
بڵاو
دەکاتەوە. پوختەی قسەکانی هۆبز
لەم
کتێبەدا
ئەوەیە
کە
ئەگەر
خەڵک
بخوازن
بە
تەواوی
لە
ئاسایش
و ئارامیدا
بژین
،
دەبێ
هەموو
دەسەڵاتی
خۆیان
ڕادەستی کەسێک
یا
ئەنجومەنێک (
لیڤیاتان
) بکەن.
بەم
پێیە
ویست
و ئیرادەی
لیڤیاتان
دەبێتە
جێنشینی
ویست
و ئیرادەی
جەماوەر
. بەڕای هۆبز،
لیڤیاتان
بۆی
هەیە
هەر
شتێک
بە
پێویست
بزانێ ئەنجامی
بات
و
ڕێوشوێن
و بڕیارەکانیشی
دەبێ
لە
لایەن
هەموانەوە
جێبەجێ
بکرێت
بەڵام
خۆی
لەم
بارەوە
سەرپشک
و موختارە
چونکە
دەسەڵاتی
لیڤیاتان
لە
هەموو
دەسەڵاتێک باڵاترە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
لیڤیاتان
لویاتان
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
لیڤیاتان
Leviatan
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
لەڤین
حرکت
کردن
،
جنبیدن
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
لەڤین
لڤین
، بزوتن،
جووڵان
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
مالەڤین
ورشکستگی
کسادی،
بی
رواجی
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
مالەڤین
نابووت
بوون
،
هیچ
بۆنەمان
کەساسی
،
بێ
برەوی
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
ماکیاڤیلیزم
ماکیاولیسم
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
ماکیاڤیلیزم
Machiavellism
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
ماکیاڤیلیزم
تیۆرییەکی سیاسییە
کە
لە
لایەن
سیاسەتمەداری ئیتالیایی، نیکۆلۆ ماکیاڤیلی (1527ـــ 1469) داڕێژراوە. ماکیاڤیلی،
نووسەر
و مێژونووسێکی
بەناوبانگ
و سکرتێری حکومەتی
کۆماری
فلۆرانس
بووە
کە
لە
ماوەی ژیانیدا
گەلێک
ئەرکی
سیاسی
ئەنجامداوە
بەڵام
پاش
ماوەیەک
لێی
کەوتنە
گومان
و
لەسەر
کار
لایانبرد. ئەویش
هەموو
کاتی
خۆی
تەرخان
کرد
بۆ
نووسینی کتێبێک
بە
ناوی
میر
(prince).
ئەو
لەم
کتێبەدا
گەیشتن
بە
دەسەڵات
بە
ئامانجی کردەوەی
سیاسی
دەزانێ و
بە
هێچ
بەربەستێکی ئەخلاقی نایبەستێتەوە.
بۆیە
پێیوایە
بۆ
گەیشتن
بە
ئامانجەکان،
دەکرێ
لە
هەر
شتێک
کەڵک
وەربگیردرێت و
نابێ
بە
هیچ
کلۆجێک
ئەخلاق
لەگەڵ
سیاسەتدا
تێکەڵ
بکرێت.
لە
ڕوانگەی ماکیاڤیلیستیەوە
بۆ
گەیشتن
بە
ئامانجەکان
دەکرێ
پشت
بە
هەر
ئامرازێک ببەسترێ
تەنانەت
ئەگەر
ناپەسند
و
دزێو
بێت و
لەم
بارەوە
پابەندی
بە
ئەخلاق
و
مرۆڤایەتی
بایەخی
نییە
.
ئەم
بیرۆکەی ماکیاڤیلی،
پاشان
بۆ
ئەو
دەسەڵاتدارانە بەکاردەهات
کە
بۆ
گەیشتن
بە
ئامانجەکانیان
لە
هیچ
تاوانێک سڵیان نەدەکرد و
هەندێ
جاریش زاراوەکە
بۆ
دەسەڵاتدارانی دیکتاتۆر و
ستەمگەر
بەکار
دێت
. ماکیاڤیلی پێی
وایە
کە
ئەگەر
دەسەڵاتدار
حەز
بە
مانەوە
دەکات
نابێ
لە
هەر
شێوازێکی خۆپەرستانە و تاکڕەوانە و نامرۆڤانە
خۆی
بپارێزێت چوونکا
ئەگەر
وا
نەبێت، ناتوانێ دەوڵەتەکەی ڕابگرێ.
ماکیاڤیلی
کە
لە
سیاسەتدا ڕیالیزمی گەیاندە بەرزترین ئاستی
خۆی
،
لە
نێوان
مەسەلە
سیاسییەکان و
گرفتە
ئایینیەکان
جیاوازی
قایل
بووە
. مەبەستی
سەرەکی
ئەو
مانەوەی
دەوڵەت
بووە
و حکومەتی کۆماریی
بە
مەرجێک
پەسند
دەکات
کە
جەماوەر
بە
گشتی
بگەنە ئاستێکی باڵای عەقڵانی.
ئەگەرچی
ماکیاڤیلی کەسێکی دیموکرات نەبووە
بەڵام
پێی وابوو
کە
جەماوەر
دەبێ
لە
بەڕێوەبردنی دەسەڵاتدا دەورێکی
باڵا
بگێڕێت
تاکوو
دەوڵەت
بتوانێ لەباری سیاسییەوە
سەقامگیر
بێت.
ئەو
پێی وابوو
کە
بۆ
ڕژێمێکی دیکتاتۆریش، لەناوبردنی حکوومەتێکی دیموکراتی لێوەشاوە، کارێکی
دژوار
دەبێت.
خۆلاسە،
جیهانبینی
ماکیاڤیلی
بۆ
ماوەی
چوار
سەدە
لە
مێشکی خەڵکدا
هاوواتا
بووە
لەگەڵ
زۆرداری
و
نەگریسی
و
خەیانەت
. بیرداڕێژی
ئەم
قوتابخانە
،
بە
نموونەی سیاسەتمەدارێکی مووقەڵاش
بەڵام
مەکراوی و
فێڵباز
ناسراوە.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
مەڤیژ
مویز
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
مەڤیژ
مێوژ
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
مەڤیژ
ترێی
لە
بەرتاو
ئێشکەوە
کراو
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
ناسیینڤیسارید مێژوویی
(باد.):
نووسیاری
زانستیاری
مێژوویی
9
10
11
12
13
14
15