تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
شیرینی نوێ
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 3158
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
گرووپی 8
ئەم
گرووپە
لە
سەرەتای دامەزرانییەوە پێکهاتبوو
لە
7
وەڵاتی
گەورەی
پیشەسازی
جیهان
واتە: ئەڵمانیا، بریتانیا، ویلایەتە یەکگرتووەکانی
ئەمریکا
، ئیتالیا، ژاپۆن، فرەنسی و کەنەدا،
بەڵام
لە
دوای ڕووخانی
یەکیەتی
سۆڤیەت (1991)، فیدراسیۆنی ڕووسیاش
لە
کۆبوونەوەکانی
ئەم
گروپەدا
بەشداری
دەکات.
هەر
بۆیە
لە
دانیشتنی 1998ی لەندەن،
بە
شێوەیەکی فەرمی
ئەم
وەڵاتەش
بوو
بە
ئەندامی گرووپەکە و
گرووپی
حەوت
،
ناوی
خۆی
بە
گرووپی
8
گۆڕی
. ڕێبەرانی
ئەم
هەشت
وەڵاتە، ساڵی
جارێک
و
هەندێ
جاریش
لە
کاتی
نائاساییدا
کۆبوونەوە
ساز
دەکەن و
گەلێک
لە
کێشە
و گیروگرفتە
ئابووری
و سیاسیەکانی
جیهان
لەم
دانیشتنانەدا
تاوتوێ
دەکرێن.
بۆ
نموونە
لە
دانیشتنی ساڵی 2006
کە
لە
سان
پتەرزبۆرگی
ڕووسیا
بەڕێوەچوو، وێڕای
باسکردن
لە
بابەتی
تایبەتی
گرووپەکە،
لەسەر
دۆسییەی ئەتۆمی ئێرانیش
لێکۆڵینەوە
کرا
.
گرووپی
8
لەم
چەند
ساڵەی دواییدا دەرگەی
بە
ڕووی
12
وەڵاتی
دیکەی
جیهان
کە
خاوەنی ئابوورییەکی ڕووەو گەشەسەندنن
بۆ
وێنە
بەرازیل و هیندستان
ئاوەڵا
کردووە و
وێدەچێ
لە
داهاتوودا
شوناسی
گرووپەکە
تووشی
گۆڕان
بکات.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
گرووپی بانکی جیهانی
World Bank Group
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
گرووپی بانکی جیهانی
گروه
بانک
جهانی
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
گرووپی بانکی جیهانی
ئەم
گرووپە پێکهاتووە
لە
3 ڕێکخراوەی نێودەوڵەتی (IGOs):
1ــ بانکی نێودەوڵەتی
بۆ
چاککردنەوە
و
پەرەسەندن
(IBRD)،
ئەم
بانکە
بە
ناوی
بانکی جیهانی ناوبانگی دەرکردووە
کە
مەبەستی ئەویش نوێکردنەوەی سیستەمی
ئابووری
وەڵاتانی پەرەسەندووی
سەردەمی
جەنگی
جیهانی
بوو
کە
لێک
هەڵوەشابوو. بانکی جیهانی، هاوجووتی سەندووقی نێودەوڵەتی دراوە.
2ــ ڕێکخراوەی نێودەوڵەتی
پەرەسەندن
(IDA)،
ئەم
ڕێکخراوە
لە
ساڵی 1960
بە
مەبەستی بەخشینی قەرزی «
سووک
»
بۆ
یارمەتی
بە
ژێرخانی
ئابووری
و
پەرەسەندن
دامەزراوە.
3ــ کۆمپانیای نێودەوڵەتی
ماڵی
(IFC)
کە
لە
ساڵی 1956
بە
مەبەستی بەهێزکردنی کەرتی
تایبەتی
ئابووری
لە
وەڵاتانی
کەمتر
پەرەسەندوو دامەزرا.
سەرچاوە:
برادۆست (کوردی - کوردی)
گرووپی تاکزایەند
گرووپێک ئەندامانی
تەنها
ژن
یان
تەنها
پیاو
بن
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
گرووپی فشار
گروه
فشار
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
گرووپی فشار
Pressure Group
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
گرووپی فشار
لە
وەڵاتانی
پیشەسازی
نوێدا بیروڕای
گشتی
، کاریگەریی
زۆری
لە
سەر
ئاستی کۆمەڵگەدا
هەیە
.
لەم
ڕووەوە
گرووپی
جۆراوجۆری
کۆمەڵایەتی
بە
تایبەت
گرووپە ڕەسمییەکان
هەوڵ
دەدەن
بە
شێواز
و ئامرازی
جۆراوجۆر
ڕای
گشتی
بەرەو
لای
خۆیان
داکێشن. کەشوهەوای مۆدێرنی
ئەم
چاخە وایکردووە
کە
دامودەزگەی بەڕێوشوێن
کە
لە
زاراوەی کۆمەڵناسیدا
بە
گرووپی
فشار
ناوی
دەرکردووە،
بێنە
مەیدانەوە
تاکوو
ڕای
گشتی
لەگەڵ
بۆچوونەکانی
خۆیان
هاوتەراز
بکەن و
بە
ئامانجەکانیان بگەن.
گرووپی
گوشار
بە
گرووپێک دەگوترێت
کە
هەوڵدەدات
بە
گوێرەی بایەخپێدان و ئاڕاستەکانی
خۆی
یان
جەماوەر
(
کە
خۆی
بە
نوێنەریان دەزانێت) کاریگەری دابنێ
لە
سەر
ئەو
هێزانەی بڕیاری
یاسایی
دەدەن
یاخود
ڕێکخراوە حوکمییەکان (
پەرلەمان
، دەستەی حکوومەت،
وەزارەت
و دامودەزگەکان) و
هەروەها
گۆڕانکاری
پێویست
بهێنێتە ئاراوە.
کەواتە
گرووپی
فشار
هەوڵ
دەدات
بە
شێوەی
ڕاستەوخۆ
یا
ناڕاستەوخۆ کاریگەری دابنێن
لەسەر
ڕای
گشتی
و سەپاندنی بڕواکانی
خۆیان
بەسەر کۆمەڵگەدا.
ئەو
پێناوانەی
کە
ئەم
گرووپانە
بۆ
گەیشتن
بە
ئامانجەکانیان
بە
شێوەیەکی
ناڕەوا
کەڵکی لێوەردەگرن بریتین
لە
:
پێناوی
ئابووری:
وەک
بەخشینی
خەڵات
و
بەرتیل
دان
بە
جەماوەر
.
پێناوی
یاسایی
:
گرووپی
گوشار
هەوڵ
دەدەن خواستەکانی
خۆیان
لە
ڕێگەی یاساکانەوە بەسەر خەڵکدا بسەپێنن
بۆ
ئەم
مەبەستەش
دزە
دەکەنە ئەنجومەنی یاسادانانی وەڵاتانەوە.
پێناوی
تێکدەرانە:
ئەم
گرووپانە
بۆ
گەیشتن
بە
ئامانجەکانیان هەڵدەستن
بە
کاری
تێکدەرانە و
بشێوی
و
شەڕنانەوە
لە
وەڵاتدا.
پێناوی
پرۆپاگەندەیی:
لە
ڕێگەی پرۆپاگەندەوە
دەست
دەکەن
بە
بڵاوکردنەوەی بیروڕای
خۆیان
بۆ
گۆڕینی
ڕای
گشتی
.
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
گوردی سپی (هەر.)
بزنێکە گووێیەکانی
شۆڕ
و سەڕ و
لەشی
سپی
بێ
.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
گووپی
کنایه
از
قول
بی
عمل
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گووپی
برێتی
لە
بەڵێنی
بێ
کردار
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
گپی
[ا ]
(گەپی - gepî)
مەیمون.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
گڵەسپی
خاکی
که
بجای
گچ
برای
اندودن
دیوار
بکار
می
آید
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
گڵەسپی
جۆرە گڵێکی
سپی
وردە
،
وەک
سپیاو
دەدرێ
لە
ئەندامی
منداڵی
،
ساوا
بۆ
ئەوەی
کە
نەسووتێتەوە
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گڵەسپی
خاکێکی چەرمگە سواغی ناوەوەی
پێ
دەکەن
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
گیاسپی
گیاهی
است
داروی
زخم
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
گیاسپی
گیایەکی بەهارییە بنکێکی
هەیە
وەک
پیاز
، بەهاڕراوییدەکرێ بەبرینەوە ،
بۆ
گۆشتە و زوون
زۆر
باشە
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گیاسپی
گیایە
کە
بۆ
دەرمانی
برین
دەبێ
155
156
157
158