تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ویەردە
(هەورا.): ڕابردوو
ویەردەی
(لو.): لێگەڕان٬ وازلێهێنان. (هەورا.کەل.): تێپەڕین٬ ڕابردن٬ ڕەت بوون٬ بەلیاندن. (هەورا.): ڕابردن٬ تێپەڕین
ویەرنای
(هەورا.): تێپەڕاندن٬ بەخشین
چواردە مادەی ویلسۆن
چهارده مادەی ویلسون
چواردە مادەی ویلسۆن
Fourteen points
چواردە مادەی ویلسۆن
لە ڕێکەوتی 18ی ژانوییەی 1918 تۆماس وودرۆ ویلسۆن (1869-1959) سەرۆککۆماری ئەو کاتەی ئەمریکا، بەیاننامەیەکی دەربارەی ئامانجەکانی دەوڵەتانی یەککەوتوو (لە شەڕی جیهانی یەکەم) بڵاو کردوەوە کە بە چواردە مادەی ویلسۆن ناوی دەرکردووە ئەم چواردە مادە بریتین لە:
1ــ ڕاوەستانی سیاسەتی نهێنی و مۆرکردنی پەیماننامەی ئاشکرا بۆ ئاشتی.
2ــ ئازادبوونی هاتوچۆ لە دەریاکاندا.
3ــ لابردنی کۆسپی گومرگی و لەبەرچاوگرتنی یەکسانی و ئازادی لە بازرگانیدا.
4ــ کەمکردنەوەی چەکەکان.
5ــ چارە سەرکردنی دادپەروەرانەی کێشە ئیستیعمارییەکان.
6ــ چۆڵکردنی خاکی سۆڤیەت.
7ــ سەربەخۆیی دووبارەی بەلجیکا.
8ــ چۆڵکردنی فەڕەنسە و گەڕانەوەی «ئاڵزاس و لورن» بۆ ئەم وەڵاتە.
9ــ پێداچوونەوە بە سنوورەکانی ئیتاڵیا.
10ــ خودموختاری بۆ کەمایەتییەکانی نەمسا ـــ مەجارستان.
11ــ چۆڵکردنی خاکی سێربستان و مۆنتێ نێگرۆ و ڕۆمانیا و چارەسەرکردنی دادپەروەرانەی کێشەکانی باڵکان.
12ــ سەربەخۆیی ناوخۆیی نەتەوەکانی سەر بە ئیمپراتۆری عوسمانی و نێونەتەوەیی کردنی تەنگاوی داردانێل.
13ــ دامەزرانی دووبارەی دەوڵەتی پۆڵۆنیا.
14ــ دامەزراندنی کۆمەڵی نەتەوەکان.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
داویافتن
[مص. ]
(داف یافتەن - day yafter)
گه یشتنه ئاوات.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
در اویختن
[مص.ل.م ]
(ده ئاقیختەن - der avixten)
هەلواسین، توره کردن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
درویدن
[مص.م ]
(دیرەقیدەن - direviden)
دروینه کردن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
درویزه
[ا.مص ]
(دەرقیزه - dervize)
دەروزه، ده روزەکردن، سوال کردن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دلاویز
[ص ]
(دیلافیز - dilaviz)
دلگیر، دلرفین، پەسند.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دواوین
[ا.ع ]
(دەفافین - devavin)
دادگا، دیوانی هونراوه.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دویدن
[مص. ]
(دەفیددن - deviden)
ڕاکردن، غاردان، خیرا روییشتن.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دویره
[ا.ع ]
(دوفەیره - diveyre)
خەرمانەی هەیف، ئه لقه، گەو، قولف.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دیویسنا
[ا. ص ]
(دیف یەسنا۔ div yesna)
دیندر، دیو پەرست په - یرەوی ئاینی به تال.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
گاوپروین
[ا.مر ]
(گاڤی پەرڤین - pervîn gavi)
کەلووی گاجووت.
سەرچاوە: نالی
* مامۆستا شێخ بابەڕەسووڵی عەبابەیلێ ئەیگێڕایەوە کەوا بیستوویە لەناو فەقێ موستەعیدەکانی شێخەوڵای خەرپانیدا تا موفتیی زەهاویی لە مەجلیسدا بووبێ مەلایاسینی تەشاری مافی قسەکردنی نەبوە و، مەلا یاسین له مەجلیسدا بووبێ مەلا یووسفی تەوێڵەیی مافی قسە کردنی نەبوە و، تا مەلا یووسفیش له مەجلسیدا بووبێ نالییی مافی قسەکردنی نەبوە، واتە
نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو
سەرچاوە: شیرینی نوێ
آلة التصوير
جهاز التصویر / کامێرا. وێنەکار.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أبو مُعاوِيَة
فَهد / پڵنگ.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أبَوان. أبَوَين
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أحوال جَويَّة
طقس / ئاووهەوا. کەشوهەوا.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أخوِيَّة
إخاء. أُخُوَّة / برایەتی.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أُرُوِيَة
كَبش الجَبَل / بزنە کێوی. مەڕەکێوی.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أضعَفَ المَعنويات
حَطَّم الروح المعنویة. أوهن العزیمة / ورەی پێ بەردا. ساردی کردەوە.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أُغوِيَة
مَهلَكَة. فَخّ. مصیدة / شوێنی مەترسی و داو و ترسناک.
سەرچاوە: شیرینی نوێ
أفاوِيه
أفواه. تَوابل / بەهارات.