خۆشبین

چهارده مادەی ویلسون

Fourteen points

لە ڕێکەوتی 18ی ژانوییەی 1918 تۆماس وودرۆ ویلسۆن (1869-1959) سەرۆککۆماری ئەو کاتەی ئەمریکا، بەیاننامەیەکی دەربارەی ئامانجەکانی دەوڵەتانی یەککەوتوو (لە شەڕی جیهانی یەکەم) بڵاو کردوەوە کە بە چواردە مادەی ویلسۆن ناوی دەرکردووە ئەم چواردە مادە بریتین لە:
1ــ ڕاوەستانی سیاسەتی نهێنی و مۆرکردنی پەیماننامەی ئاشکرا بۆ ئاشتی.
2ــ ئازادبوونی هاتوچۆ لە دەریاکاندا.
3ــ لابردنی کۆسپی گومرگی و لەبەرچاوگرتنی یەکسانی و ئازادی لە بازرگانیدا.
4ــ کەمکردنەوەی چەکەکان.
5ــ چارە سەرکردنی دادپەروەرانەی کێشە ئیستیعمارییەکان.
6ــ چۆڵکردنی خاکی سۆڤیەت.
7ــ سەربەخۆیی دووبارەی بەلجیکا.
8ــ چۆڵکردنی فەڕەنسە و گەڕانەوەی «ئاڵزاس و لورن» بۆ ئەم وەڵاتە.
9ــ پێداچوونەوە بە سنوورەکانی ئیتاڵیا.
10ــ خودموختاری بۆ کەمایەتییەکانی نەمسا ـــ مەجارستان.
11ــ چۆڵکردنی خاکی سێربستان و مۆنتێ نێگرۆ و ڕۆمانیا و چارەسەرکردنی دادپەروەرانەی کێشەکانی باڵکان.
12ــ سەربەخۆیی ناوخۆیی نەتەوەکانی سەر بە ئیمپراتۆری عوسمانی و نێونەتەوەیی کردنی تەنگاوی داردانێل.
13ــ دامەزرانی دووبارەی دەوڵەتی پۆڵۆنیا.
14ــ دامەزراندنی کۆمەڵی نەتەوەکان.

(داف یافتەن - day yafter)

گه یشتنه ئاوات.

(ده ئاقیختەن - der avixten)

هەلواسین، توره کردن.

(دیرەقیدەن - direviden)

دروینه کردن.

(دەرقیزه - dervize)

دەروزه، ده روزەکردن، سوال کردن.

(دیلافیز - dilaviz)

دلگیر، دلرفین، پەسند.

(دەفافین - devavin)

دادگا، دیوانی هونراوه.

(دەفیددن - deviden)

ڕاکردن، غاردان، خیرا روییشتن.

(دوفەیره - diveyre)

خەرمانەی هەیف، ئه لقه، گەو، قولف.

(دیف یەسنا۔ div yesna)

دیندر، دیو پەرست په - یرەوی ئاینی به تال.

(گاڤی پەرڤین - pervîn gavi)

کەلووی گاجووت.

نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو

نوعی پشهٔ بسیار ریز

جۆرە مێشوولەیەکی زۆر ورد، پێشی گەلەک هوور

(ئارشیڤیست - arşîvist)

ئەرشیفکار، مامورو بەرعۆدەی ئەرشیڤ.

ابریشم

ئارموش، هاوریشم

اختبار ، امتحان ، بەراورد

test, تێست، توانادۆزی، ئیمتیحان، تاقیکردنەوە، ئاستدۆزی.

تاوەی ڕۆن تێدا داخکردن

تابه