تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



باڵوون
باڵوون
[بالوون]
باڵوون
مُنطاد.(اِنطادَ - صَعَدَ )
باڵوون
[[له فرەنسی:بالۆن كه ‌له «پالۆن» ی ئیتالی وه‌رگیراوه]]
«نا.»، «کئێر،» تم: باڵا فڕ تێبــ.- ئەم وشەیه لەهێندێ زمانی ئورپاییدا بەمانای «کوره» یەکی گەورەیه که له قوماشی تایبەت دروست دەکرێ و پڕی دەکەن له «غاز» ێکی سووکتر لە هەوا و بەرز دەبێتەوه بۆ ئاسمان، بەڵام له موکریان ناوێکه بۆ «فرۆکه» وادەزانم چونکوو بۆ یەکەم جار فڕۆکه لەجلگەی شەڕی یەکەمدا هاتۆته ئاسمانی موکریان ناوێکە بۆ (فڕۆکە) وادەزانم چونکوو بۆ یەکەم جار فڕۆکە لە جەنگەی شەڕی یەکەمدا هاهۆتە ئاسمانی موکریان و ئەو کاته لەشکەری عوسمانی لێ بووه، ئەم ناوه بەمانای فڕۆکه لە زمان ئەوانە وه کەوتۆته سەرزمانی کوردان، ئاشکرایە کە لەباری زانستەوه جیاوازی زۆر له نێوان «باڵوون» و «فڕۆکه» دا هەیه.
باڵوون
بڕوانە: باڵۆن
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
بتربوون
زووتر پێگەیشتن و زیاتر بەخۆداهاتنی شتێک لەناو هاوەڵەکانیدا (ز) زۆرتربوون
برس بەس چوون
گرسنگی بستەشدن، گشنگی بند آمدن.
برس بەس چوون
ورەخستن. (ورەخستگیه، برسی چووگەسە بەس ) [دڵ نەبردن، تەوابوونی برسێتی.]
برس بەس چوون
قَمَه، قَهَم.
بریتی بوون له
شامل بوون، پێکهاتن له... تێبــ.- که دەڵەین فڵانە شت بریتییه له فیسارە شت مەبەست ئەوەیە کە «فڵان» ەکە لە «فیسار» ەکە دروست بووە و پێکهاتووە. کتێبــ. بریتییە لە چەند لاپەڕه کاغەزێ مەبەستێکی لەسەر چاپکرابێ و جزوبەند کرابێ و بەرگی تێ گێرابێ.
بزربوون
«مست. لا.»، «کعر.» 1- له بەر چاوان نەمانی شتێ یا کەسێ:: هەباس ساعەتەکەی لێ بزر بووه. 2- «مج.» ڕێ لێ تێکچوون، ڕێگا هەڵەکردن:: شەوێک لە چۆڵی «قورفه» دوو سێ سەعات بزر بووین ڕێگاکەمان نەدەدۆزیەوه. *«مک.» ون بوون.، «سنسیه.» گووم بوون، وندا بوون. «لوگوم بییه.
بناو بوون
[[بن/1+ئاو/1+بوون]]
چوونه خواری شتێک به ئاوی چۆم و ڕووبار و....دا و لەبەر چاوم گوم بوونی «گرینگ نییه چەنده بەئاوا دەچێته خوار، هەر ئەوەنده بەسە ئاوی بەسەر بکشێ و ون ببێ.
بنەبڕبوون
لە ڕیشە هەڵکەنران، بڕانەوەی چتێک
به بەرەوه هەبوون
[[به/11+3-به‌ر+3-ئه‌وه/2+هه‌بوون]]
مست. لا.» جێگا هەبوون بۆ ئیشێک بۆ شتێک، ماوه هەبوون بۆ کردنی کارێ.:؛ بۆچی پەلەتانه، هێشتا شەو زۆری بەبەرەوەیه. نەختێکی دیکەش دیوارەکە بکێشنه پێش بۆ حەوشە زۆری بەبەرەوه هەیه. ڕۆژ تەواو کورت بوون هیچیچیان بەبەرەوه نییه.
به چاوی پیشەوه بوون
مست. لا.» تم: بەچاوەوە بوون.
بوراق بوون
خیرەشدن، دَمَق ماندن، بُراق شدن، زیچەشُدن، تُند نگریستن، چَشم تُند کردن، چَشم تیز کردن.
بوراق بوون
زاقبوون، واقبوون، دەمەق بوون، زیتەوبوون، زیچەوبوون. [مۆڵەقبوون، سەراسیمەبون، مۆڕبوونەوە]
بوراق بوون
بَرَق، برُرُق، حیرَة، تَحَیُّر، بَهَت، جُحوظ، بَخَق، عَوَر، تَبریق، جَوسَة، بَرشَمَة، رَشق، اِرشاق، تَحدیق، تَهصیص، وَروَرَة، حَملَقَة، کُلوُح.