تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



ئاڵتوون
[[تو.] ]
«نا.»، «کعر. سەردەشت، بانە» ١- زێڕ ٢- «مکـ.» ناوە بۆ ئافرەتان. ٣- ناوی دوو گوندانە لە پەنا شاری سەقز.
ئاڵۆز بوون
«مستـ. لا.» ١- تێک ئاڵقانی داوی بەن و دەزوو ئەم کەڵافە بۆچی وا ئاڵۆز بوە ؟ ٢- تێکچوونی ڕێک و پێکی سەر و پرچی بەشانداهاتوو.: کچێ تا پەرچەکانت ئاڵۆز نەبوون بیانهۆنەوە. ٣- «مجـ.» توڕە بوون، ڕق هەڵسان. ٤- بەر هەڵبەست و ناڕەحەتی هاتنە پێش جێ بە جێ بوونی کارێک. ئیشەکەمان لێ ئالۆز بووە.* ئاڵۆزان، ئاڵۆزکان، ئاڵۆسکان
ئومێد پێ بوون
[[ئومێد+پێ «بە+ی» +بوون «هەبوون» ]]
«مستـ. لا.» پشت بەستن بە کەسێک بۆ کارێک یا مەبەستێک، چاوەنواڕی جێبەجێ بوونی کارێک بە دەستی کەسێک: قەت ئومێدت بە پیاوی درۆزن نەبێ.
ئیتمینان هەبوون
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) تم: ئیتمینان کردن.
ئیحتیلام بوون
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) شەیتانی بوون، لە خەوا ئاو هاتنەوە.
ئیحتییاج بوون
[[عا. کو.]]
ئیخفال بوون
[[عا.: ئیغفال +کو: بوون]]
(مست. لا.) فریو خواردن، هەڵفریوان. *(بک.) هاتنەخاپین
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
ئیروون
ئیسلاح بوون
[[عا.: ئیسلاح + کو: بوون]]
(مست.) ١- چاک بوونی مەعنەوی. ٢- چاک بوونەوەی شتێکی خراپ بووبێ.
ئیسلام بوون
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) قبووڵ کردنی دینی حەزرەتی محەممەد (د.خ. لێبی). مسولمان بوون.
ئیسهال بوون
[[عا. کو.]]
(مست. لا) تم: ئیسهال گرتن.
ئیسپات بوون
[[عا.: ئیسپات + کو: بوون]، [عا. کو.]]
(مست. لا.) ڕوون بوونەوەی ئیددیعایەک بە دەلیل و بەڵگە. بۆمان ئیسپات بوو کە قەرزدارە.
ئیشتییالێبوون
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) ١- زۆر حەز لە خواردنێکی معین کردن. هەتا دەچمە ماڵی نەوزاد دۆڵمەیان هەیە، دیارە زۆری ئیشتییا لێیەتی. ٢- مەیل بە کردنی کارێ یا دەگەڵ شتێ. ئەوە چییە هێندەت ئیشتییا لە قسانە، سەربەست ئیشتییای لە سەفەران نییە.
ئیشک بوون
(مست. لا.) ١- بڕان و بڕانەوەی ئاوی ڕووبار و کانیاوان. هەموو ساڵێ لەو مانگەدا کانی (پیرمەلەک) ئیشک دەبێ. ٢- نەمانی نم و شەی تەبیعی لە شتێکدا. بزانە! تووتنەکە ئیشک بووە؟ داری شەخسەکانی سیتەک هەموو ئیشک ببوون کەس نەیدەوێرا دەستیان بۆ بەرێ. ٣- مردنی گییا و گۆڵ و دار و درەخت و کشتوکاڵ لەبەر بێ ئاوی یا هەر هۆیەکی تر. ئەم بێستانە بۆچی ئیشک بووە؟ پەڵە تووتنەکەی کوێخا تۆفیق ئیشک بووە. ٤- (مج.) لە جووڵەکەوتن. کابرا وەها حەپەسا هەر لە جێی خۆی ئیشک بوو.
ئیفلیج بوون
[[عا. کو.]]
(مست. لا.) لەکار کەوتنی لایەک یا هەموو لەش یا بەعزێ ئەندامی کەسێک. * شەپڵە لێدان.
ئیقناع بوون
[[عا.: ئیقناع + کو: بوون]]
(مست. لا.) ١- قبووڵ کردنی بیروڕایەک دەربارەی مەسەلەیەک، پاش ئەوەی لە لایەن کەسێکی ترەوە شی دەکرێتەوە، یان ئینسان خۆی بە بیری خۆیدا دەچێتەوە. ٢- ڕازی بوون بە کردن یا نەکردنی کارێک. ئەوەندەی کردی و کراندی هەر ئیقناع نەبوو. من چۆن بەو قسانە ئیقناع دەبم. بەڵکوو تۆش هەوڵێکی دەگەڵ بدەی بە من ئیقناع نابێ.