گێلانە٬ گێلی.

گولی، گیجی، دَنگی، نادانی.

گێلی، نەزانی، بێ مەغزی. [گێژی، نەفامی]

بَلَه، بُلادَة، غَباوَة.

حماقت، ابلهی

بێ ژیری

بێ ئاوەزی، دەبەنگی

بۆدەڵەیی٬ لەگامی٬ گێلی.

گوجەسبز

جۆرە هەڵووژەیەکی زەردە

عەلووکەی بەهارە

گێلە٬ نەزانە٬ هەڵووچە.

وراجی، یاوەگویی

قسەی پڕوپووچی بێ مایە ، بەجۆرێ کە کەس تێی نەگات

قسەی زۆر و بێ تام

یک جور

یەک بابەت، یەک تەرز

بار اول
فوراً

هەر بۆ جاری یەکەم
دەست بەجێ

(ئاب لوج - ئاب لوچ - abluç)

شەکر، نەبات، قەندی سپی.

یأجوج

دەگەڵ باجوج دەگوترێ و ناوی هۆزێکی چیرۆکییە. دەڵێن پادشایەکی دوو شاخ [ذوالقرنین] گرتوونی و دیواری بەردینی لە پێش هەڵچنیون

اوج

تەشق، بڵندایی

(نا.) بەرزی، بڵیندی. ٢- بەرزترین شوێنی جێگا یا شتێک، باڵاترین پایە. ((لە عەرسەی ئەوجی عەشقت بازی دڵ هەڵسا لە دەورانا)) ((بە بەرقی پەرتەوی حوسنت پەڕی سووتا لە تەیرانا)) (سالم: گم-٣٥) ((سیابازێک بووم سیابازێک بووم)) ((لە ئەوجی گەردوون تیژ پەڕوازێک بووم)) (پیرەمێرد-٢٣١) تێبــ.- ئەم وشە لە سانسکرێتیدا (ئوچچە)یە تم: (معین: فەرهەنگ، ج١-٣٩٩) و لە پەهلەویدا بۆتە (ئۆج) و ئەوجار عەرەبی وەریگرتووە و کردوویەتە (ئەوج) و سەرلەنوێ هاتۆتە ناو کوردی و فارسی. هس.: (تو.) ئوجا.

لووتکە. بەرزترین پلەی ئەستێرە. بەرزی

ئەی قەلعەیی ماهم کە دەڵێی ئەوجی بورووجی!
وەی قوللەیی دووریی کە دەڵێی قامەتی عووجی!

چڵه پۆپه. ئاوازێکی مۆسیقایە.

گوتم: ڕاستی صەبا هەڵسە! گوتی: مەشرەب موخالیفیە
گوتم: نارێ، گوتی: بایە، گوتم: ئەوجێ، گوتی دوورە

(ئەبلوج - eblûc)

نەبات، شەکر، قەند.

(ئەعڤەج - e’vec)

خوارو خێچ، ناڕاست، بنیادەمی بەدخوو، خوار، چەفت.

( (ئەندوب، ئەندوج - endub, enduc))

گەڕی و گولی.

(ئەوج - ewc)

لوتکە، باڵاترین پلە، بەرزی، بە عەرەبی کراوی وشەی اوگ/ ئەوگ - ه، کەشکەڵان.

یاجوج
شلوغی و جنجال

هەواڵی ئاجووج: یاجووج ماجووج
خەڵکی زۆری تێکەڵ و پێکەڵ: ئای لەو ئاج و باجووجە

گەمەو شۆخی کار

(باد روج - bad ruc)

ڕێحانەی کێوی.

(بانوج - banuc)

جۆلانە بۆ خەوتن.

(بوروج - burûc)

بورجەکانی ساڵ، بورج.

(بیهروج - bihrûc)

جۆره بلورێکی شینباوی تەنکی هەرزان بەهایه.

جەمعی بورجە، بەمەعنا قەڵا، یا هەرکام لە دوانزە بورجەکەی ئاسمان.

ئەی قەلعەیی ماهم کە دەڵێی ئەوجی بورووجی!
وەی قوللەیی دووریی کە دەڵێی قامەتی عووجی!