کَش آمدن (شیار آمدن زمین)

کزرەوبوون [پنر بوونەوە (کزر بوونەوەی زەوی کە بۆ کێڵان بشێت)]

اِنتِشاف، قابِلیَّه الحَرث

آماده شدن زمین آبیاری برای شخم
کش آمدن در اثر کشیدن

پندر بوونەوەی زەوی پاش ئاوداشتن
درێژ بوونەوە بە هۆی کشاندن

آماده شدن زمین پس از آبیاری برای شخم

پندر بوونەوەی زەوی ئاودار

کش آمدن در اثر کشیدن

درێژ بوونەوە بە هۆی کێشان

دردخوردن، کارآمدن

دەردخواردن [بەکەڵک بوون، بەکار هاتن]

صَلوحِیَّه، صَلاحیَّه

کەمانێکی تایبەتی وەڵاتی نۆروێژە، ناوەکەی لە دەڤەری هاردانگەر Hardanger وەرگیراوە.

کنایه از مردم آزار

برێتی لە پیاوی بە ئازار و بەدکار

تاسه، خَلاشمه، گَلوهم آمدن، خَپەشدن. گَلودرد.

گەڵوو گیریان، گەڵووئێشە. تاس کردن. [قوڕگ گیران، هەناسەبڕان]

حُلاق، عُذرَة، ذُبحَة، ذُباح. خُناق.

«مست، لا.» ١-دەست پێکردنی با.: بایەکی وا توند ی دەهات پیاوی دەفڕاند. ٢- «کن.» بە هیچ زانینی قسەی کەسێ. لێی گەڕێ با هەر قسە بکا وە بزانه بای دێ.

«نا.»، «هل.» تم: بەهار.

«نت»، بە ڵایەکی کتوپڕ و لە ناکاو «= ناگەهان» بدا بەسەر کەسێکدا:: فڕۆکه وەک بەڵای ناگەهان گەییشته سەرمان. 2- «مج»، «ست» زۆر زرینگ و زیت و فێڵباز، کار لەد ەس هاتوو:: بەڵایەکه بۆ خۆی. بێ بەڵابی - 1- بۆ دەربڕینی ناڕەزایی و تووڕەیی له قسە و کردەوەی کەسێک بەکاردێت. تێبــ.ینی: به پێی ڕادەی «تووڕەیی» وشەی «بەڵا» درێژ دەکرێتەوه:: بێ بەڵابی واز بێنه. 2- بۆ دەربڕینی ناڕەزایی ڕووت بە بێ تووڕەیی. تێبــ.- لەم حاڵەتەدا ڕستەکە بێ درێژکردنەوەی هیچ وشەیەک و بێ ئەوەی قورسایی بخرێته سەرهیچ پیتێک لە دەم دەرد ه چێ «ورچه قوڵه بێ بەڵابی، داری بێ گەڵا بی» .

(دیهار - dihar)

غار، دول، و درزی کیو.

(دیهاغ - dihax)

پر، لیوان لیو، لیو ریژ، تەژی.

(دەههان - dehhan)

ڕونفروش، رونکار.

(دەهان بین - dehan bin)

دەمبین، ثەوەی بروانیته دەوی کەسیکی دی، ئەوەی با وەر به قسەی هەر کەسیک بکاو بکەویته ژیر کاریگەری قسەی ئەم و ئەو.

(دەهانه - dehane)

لغاو.

(دیرگەهان - dir gehan)

درەنگ، کون.

فەرهادی دڵداری شیرین.

سەری فەرهادم و دەندووکی قوڵنگ
دەستی مەجنوونم و دامێنی چیا

نەمام.

تا سونبولی زوڵفت لە نیهالی قەدت ئاڵا
من دوودی هەناسەم گەیییە عالەمی باڵا

نالییی پلەی چوارەمی بووە لەناویانا. لەوانەیە ئەم بەیتی « حەربا » یەش پەیوەندێکی بەم مەسەلەیەوە هەبێ، هەروەها لەوانەیه پارچە شیعری « ئەحوەلی تەفرەقە نەظەر..» یش، وەک له شوێنی خۆیدا ئیشارەتمان بۆ کرد، لایەکی ئەم مەسەلەیەمان بۆ ڕوون بکاتەوە.

نەییری ئەعظەم وەها تاوی دەدا وەک مەنجەنیق
بۆ دەوامی ڕۆژپەرستیی جەمعی حەربای دێتە ناو

(ئابی دەهان - abi dehan)

ئاوی دەم، لیکاو، تف.

هۆی گوزەران

ئازار بە هوێ ئاگرەوە

درد سوختگی

ژان و ئێشی ئەندامی سووتاو

کولانەوە، وەئێش هاتنەوەی برین، ئازارە بە هۆی ئاگرەوە

داخ کردن

داغ کردن