(دەرقەشتەن - der nevesten)

ڕیگه برین.

(دەریای نور - deryay nur)

پارچه ئه - لماسیکی بەناوبانگه، لاكیشەییه.

دست نمودن، خودنمایی، توانایی نشان دادن.

خۆنوانن، خۆنوێنی.[خۆ بە زل نیشاندان، هێزدەربڕین]

تَظاهُر، اِظهارُ الْقدرَة، اِظهارُ الْیَد.

کپبوونی دەنگ و دەرنەهاتنی ، (دەنگنووساو) گیاندارێکە کە دەنگی کپ بوو بێ

کپ بوونی دەنگ و دەرنەهاتن، (هەورا.): دەنگ نووسیای. دەنگ کەوتن

دەنگ کەرخ، دەنگ نووسیاگ. –ی (هەورا.): دەنگ نووسان

صداگرفتگی

صداگرفتە

(ره ه نه ڤه رد - rehneverd)

په یک، قاسید، ته ته ر، تیژڕه و، رێبوار، ره وه ند.

(ساده نیڤیسی - sade nivîsî)

ئاسان نووسی، ره وان نووسی و دوور له وشه ی قه به و قه ڵه وی نامه فهوم.

(سه نگ نیڤیشته - seng nivişte)

وێنه ی هه ڵکه نراو له به رد.

New World Order

نظم نوین جهانی

ئەم زاراوە لە میانەی ساڵی 1989 پاش گۆڕانکارییەکانی بلۆکی ڕۆژهەڵات هاتۆتە زاراوەی سیاسیەوە. ڕووخانی دیواری بەرلین لە دێسەمبەری 1989 سەرەتایەک بوو بۆ کۆتایی هاتنی سیستەمی کۆنی پێوەندییە نێونەتەوەییەکان. دەسەڵاتدارانی پێشووی جیهان، هەر لە مۆنرۆوە بگرە تا لێنین و لە هیتلێرەوە تا بۆش، هەرکامیان بە هەوای خۆیان بانگەشەی بنیادنانی سیستەمی نوێی جیهانییان کردووە.
بەڵام سیستەمی نوێ بە مانای ئیمڕۆیی ئەوەیە کە یەکەم جار لە لایەن جۆرج بۆش (باوک) سەرکۆماری ئەمریکا، لە 11/9/ 1990 لە بەردەم نوێنەرانی کۆنگرێس، ڕاگەیەندرا. بۆش، بانگەشەی جیهانێکی کرد کە تێیدا سەروەری یاسا، جێی قانوونی جەنگەڵ بگرێت و جیهانێک کە تێیدا هەموو وەڵاتان بەرپرسیاریەتی هاوبەش بۆ ئازادی و یەکسانی بە ڕەسمییەت بناسن. جیهانێک کە تێیدا زۆرداران، مافی زۆرلێکراوان بپارێزن. بۆش، ڕێبەرایەتی ئەمریکا و سەروەری بایەخەکانی ئەم وەڵاتەی بۆ دروستبوونی وەها جیهانێک بە پێویست باس کرد و گوتی: سیستەمی نوێی جیهانی نیازی بە ڕێبەرایەتی و هەژمۆنی بایەخەکانی ئەمریکایە لە جیهاندا.
سیستەمی نوێی جیهانی، هەر لە سەرەتاوە لە لایەن بیرمەندان و سیاسەتمەدارانی جیهان بەرەوڕووی ڕەخنە بۆتەوە. بۆ وێنە نۆئام چۆمسکی، زمانەوانی ناودار و ڕەخنەگری بەرجەستەی سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا دەڵێ: «سیستەمی نوێی جیهانی، دەسپێچکێکە بۆ چەواشەکردنی خەڵکی جیهان و هێشتنەوەی بێعەدالەتی و ناوێکی تازەیە بۆ پاساوی زۆرداری و دروستکردنی جیهانێکی بێ ڕەقیب بۆ ئەمریکا». تۆنی بێن، سیاسەتمەداری بەریتانیش پێی وایە، سیستەمی نوێی جیهانی گەڕانەوەیە بۆ ئیمپراتۆرییە زۆردارەکانی ڕابردوو.

وتەیەکە لە باتی وتەی ( دووبارە ) یا ( دیسان ) بەکاردێنرێ

(ته بل نه ڨاز ـ tebil nevaz)

ده هۆڵژه ن.

(ئاجیز نه ڨاز - aciz nevaz)

خه سته لا وێن، تیمارکه ری زه بوونان، لا وێنه ری په ککه و تووان، خه مخۆری لا وازو بێ توانایان.

(ئاشیغ نه واز ـ așix nevaz)

ئاشق لاوێن،مه عشوقێ که ئاشقی خۆی بلاوێنێ و له گه ڵیا به لوتف بێ، ئاشقپه روه ر.