تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 738
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
مەترسی
(بابا.):ترس
سەرچاوە:
برادۆست (کوردی - کوردی)
مەترسیکاری
risk
management
سەرچاوە:
برادۆست (کوردی - کوردی)
مەترسیی جێباوەڕی
credibility
risk
سەرچاوە:
برادۆست (کوردی - کوردی)
مەترسیی دوودڵی
uncertainty
risk
سەرچاوە:
برادۆست (کوردی - کوردی)
مەترسیی ڕاگەیاندن
communicative
risk, جەلیزادە. «
گەشتی
ژیانم»، بڕوانە www.mamosta.net
سەرچاوە:
نالی
مەترووک
خراوە
لاوە
.
ئەو
حەدیثەی
تاقە
یەک
کەس
گێڕابێتیەوە و بەئاشکرا
گوناهبار
بێ
یا
گێژ
و
وێژ
بێ
یا
شتی
لە
بیر
بچێ
یا
قسەی
لێ
بکەن
کەوا
درۆزنە
.
تێدا حەدیثی حەداثەت
ضەعیف
و
مەترووکە
کە
قەطعە صیححەتی ئیسنادی عەنعەنی
تەقریر
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەترووکە
مَنتشا، مَنتشه.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
مەترووکە
میران
،
میرانی
، جێماگ. [ئەوەی
لە
مردي بەجێماوە]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەترووکە
مِیراث، مَتروکَة.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
مەترکە
جای
پا
در
بیل
آهنی
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
مەترکە
ئەسپەرە
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
مەتریالیزمی دایەلیکتیک
ماتریالیسم
دیالکتیک
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
مەتریالیزمی دایەلیکتیک
Materialism Dialectical
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
مەتریالیزمی دایەلیکتیک
تیۆرییەکی فەلسەفی دەربارەی مێتافیزیک
کە
لە
لایەن
فردریک ئەنگڵس ـــ
بۆ
جەخت
کردن
لەسەر
بۆچوونەکانی مارکس
لەم
بارەوە ـــ
لە
کتێبی ئانتی دورینگ (1878) و دایەلیکتیکی
سرووشت
(1925)
ئاڕاستە
کراوە
. (
هەڵبەت
ئەم
زاراوە
یەکەم
جار
لە
لایەن
پولخانۆف
بەکار
براوە).
ئەم
فەلسەفە
،
پاش
ئەوەی
کلک
و گوێی
کرا
،
بوو
بە
فەلسەفەی
ڕەسمی
حیزبە کۆمۆنیستەکان و «مەتریالیزمی
مێژوویی
»
کامڵ
کرد
. مەتریالیزمی دایەلیکتیکی،
تەنها
مادە
بە
ڕاست
و
گرنگ
دەزانێ و
بە
بناغەی
گەردوون
دایدەنێت.
ئەم
فەلسەفە
، سەرچاوەی
هەموو
نیشانە
و بەرهەمەکانی
ژیان
بە
مادی
لەقەڵەم
دەدا
و
هەموو
گۆڕانکارییەکان
بە
مادە
پەیوەست
دەکات
کە
ئەم
گۆڕانکاریانەش بەپێی کۆمەڵێک یاسای
تایبەت
کە
پێی دەگوترێ «
دایەلیکتیک
»،
ڕوو
دەدەن.
دایەلیکتیک
هەم
شێوازی
گۆڕینی واقیعەکانە و هەمیش شێوەی دۆزینەوەی «یاساکانی
جووڵە
»ی
ئەو
واقیعانەیە.
ئەم
قوتابخانە
پێیوایە
کە
پرەنسیپەکانی مەتریالیزمی
دایەلیکتیک
لەگەڵ
هەموو
لقە زانستییەکاندا دەخوێنێتەوە.
مەتریالیزمی
دایەلیکتیک
،
مادە
لە
ئاوەزی
مرۆڤ
بە
گرنگتر دەزانێ و
ئاوەز
بە
ڕەنگدانەوەی جیهانی
مادە
لە
مێشکی
مرۆڤ
لە
قەڵەم
دەدات و
هەموو
شتێک
یان
دیاردەیەک
بە
دەرەنجامی جووڵەی جەوهەری
مادە
شرۆڤە دەکات.
مارکس، دایەلیکتیکی
تەنها
لە
هەمبەر
دیاردەکان و
کۆمەڵگە
دەبەستەوە
بەڵام
ئەنگڵس، ڕووبەری
ئەم
فەلسەفەی
بەرەو
سرووشت
بەرفرەوان
کرد
و
لە
ژێر
کاریگەریی بیروڕاکانی هێگل، پێی وابوو
کە
جیهان
(
سروشت
و ئەندیشە ومێژوو) دەکەونە
ژێر
باری
سێ
یاسا: 1) یاسای هەڵگەڕانەوەی چەندایەتی (
کمیت
)
بە
چۆنایەتی (کیفیت). 2) یاسای
ئاڵۆزی
دژەکان (اضداد)، بەپێی
ئەم
یاسایە
جووڵە
، دەرەنجامی
دژایەتی
نێوان
ڕەگەزە هاودژەکانی
ناو
سروشت
و
کۆمەڵگە
و مێژووە.
لە
کۆمەڵگەی چینایەتیدا
لەبەر
ئەوەی
چینەکان
دژی
یەکترن، ململانێی چینایەتی دەبێتە مەرجێک
بۆ
فراژووتنی
کۆمەڵگە
. 3) یاسای ڕەتکردنەوەی ڕەتکراو.
زۆربەی زانایانی مارکسی
کە
تەنها
مارکس
بە
سەرچاوە
دەزانن و
بۆ
ئەنگڵس و لینین بایەخێکی
ئەوتۆ
قایل
نین
،
بە
مەتریالیزمی دایەلیکتیکیش ـــ
وەک
میتۆدێکی فەلسەفی ـــ بەهایەکی
ئەوتۆ
نادەن،
بە
چەشنێک
لەم
دواییانەدا حیزبە کۆمۆنیستیەکانی فەرەنسی و ئیتالیا،
ئەم
ڕێبازەیان لەگوێن فەلسەفەی
ڕەسمی
حیزبەکەی
خۆیان
خستەلاوە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
مەتریالیزمی مێژوویی
ماتریالیسم
تاریخی
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
مەتریالیزمی مێژوویی
Historical Materialism
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
مەتریالیزمی مێژوویی
مەتریالیزمی
مێژوویی
پاژێکی
گرنگی
فەلسەفەی «مەتریالیزمی
دایەلیکتیک
»
لە
ئەژماردێت
کە
لە
سەر
بنەمای تیۆری مارکس دەربارەی
مێژوو
بنیاد
نراوە
. مارکس
ئەم
تیۆرییەی
بە
کورتی
لە
پێشەکی
کتێبە ناودارەکەی
خۆی
بە
ناوی
«توێژینەوەی ئابووریی
سیاسی
» (1859) هێنایە ئاراوە.
ئەو
دەنووسێ: «
لە
بەرهەمهێنانی پێداویستیە کۆمەڵایەتیەکانی ژیاندا،
لە
نێوان
مرۆڤەکان پێوەندییەکی دیاریکراو دێتە کایەوە
کە
لە
ویست
و ئیرادەی
ئەوان
بەدەرە، ئەمەش
هەمان
پێوەندیی بەرهەمهێنانە
کە
گرێدراوی
گەشە
و فراژووتنی هێزە بەرهەمهێنەرەکانە. سەرجەمی
ئەم
پێوەندییانە ژێرخانی
کۆمەڵگە
پێکدێنن
کە
سەرخانی
سیاسی
و
دادوەری
و فیکری (ئایدیۆلۆجیکی)
لەسەر
ئەو
ژێرخانە دادەمەزرێت.
شێوازی
بەرهەمهێنان
لە
ژیانی
ماددیدا چارەنووسی تایبەتمەندیە
کۆمەڵایەتی
و سیاسییەکان و
ڕەوتی
مەعنەوی
ژیان
دیاری
دەکات. لێرەدا هوشیاریی
مرۆڤ
، چۆنییەتی
ژیان
و گوزەرانی
دیاری
ناکات
بەڵکوو
بە
پێچەوانەوە،
شێوازی
گوزەرانی
کۆمەڵایەتی
، ئاستی هوشیاریی
ئەو
دیاری
دەکات …
کە
شێوازی
بەرهەمهێنان
دەگۆڕێت، سیمای جیاوازییە
کۆمەڵایەتی
و دابەشکارییە چینایەتییەکانیش،
بە
هەوای
ئەم
گۆڕانە
تووشی
وەرچەرخان
دەبێت.
ئەم
گۆڕانکارییانە
بە
شێوازێکی دایەلیکتیکی و
بە
دەرکەوتنی دژایەتییەکانی هەناوی واقیعە کۆمەڵایەتییەکان ڕوودەدەن
کە
ئاکامەکەشی ململانێی چینایەتییە …»
بەپێی تیۆری مەتریالیزمی
مێژوویی
، سەرچاوەی
ڕەوتی
فراژووتنی
مێژوویی
کۆمەڵگەی مرۆڤی دەگەڕێتەوە
بۆ
جووڵە
و گۆڕانی دژبەرە سەرەکییەکانی
کۆمەڵگە
.
دژایەتی
نێوان
چینەکانی
کۆمەڵگە
، وزەیەکی پاڵنەرە
بۆ
ڕەوتی
فراژووتنی
ئەو
کۆمەڵگەیە.
لە
ڕوانگەی
ئەم
قوتابخانەوە
جڤاک
و ڕەشەگەل
مێژوو
دەخوڵقێنن
نەک
پاڵەوانان.
ئەگەرچی
دەوری
ڕێبەرانی
شۆڕشگێڕ
لە
مێژوودا
ڕەت
ناکاتەوە.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
مەتریالیزمی کولتووری
ڕێبازێکی ڕەخنەگرانەیە
کە
لە
کۆتایی
حەفتاکان و هەشتاکان
لە
بریتانیا
هاتە
ئاراوە
بەڵام
دەرخستنی لایەنەکانی، لەگوێن چەمکێکی تیۆریی کارێکی دژوارە.
ئەم
زاراوە
لە
بەستێنی مەتریالیزمدا شرۆڤە دەکرێت
چونکە
پێی
وایە
دامودەزگە و
دەسکرد
و
کردەوە
کولتوورییەکان،
لە
چەند
ڕەهەندێکەوە
لە
لایەن
پرۆسە مادییەکان
دیاری
دەکرێن و کولتوور
بە
کردارێکی
مادی
لەقەڵەم دەدات.
مەتریالیزمی کولتووری،
یەکە
مجار
لە
لایەن
ڕایمۆند ویلیامز (1988 ـــ 1921)
ڕۆشنبیر
و
ڕەخنەگری
کولتووریی بەریتانی،
وەک
میتۆدێکی
تایبەتی
خۆی
و زاراوەیەکی ڕەخنەگرانە
ئاڕاستە
کرا
. مەتریالیزمی کولتووری
باوەڕی
وایە
کە
هەر
تیۆرییەکی کولتووری (
نەک
بە
تەنیا
تیۆری کولتووری مارکسی)،
کە
قایل
بە
جیاوازی
نێوان
«
هونەر
» و «
کۆمەڵگە
»
یان
«
ئەدەب
» و «پێشینەی
کۆمەڵایەتی
» بێت،
باوەڕی
بە
تەوەربوونی کولتوور
نییە
لە
کۆمەڵگەدا (
واتە
شێوازی
بەرهەمهێنان
،
شکڵ
و دامودەزگە و
چۆنیەتی
بەکارهێنانی).
لەم
ڕوانگەوە
نابێ
هیچکات،
بۆ
فۆڕمە کولتوورییەکان
وەک
دەقێکی
ناوازە
بڕوانین
بەڵکوو
دەبێ
لە
قەبارەی
پێوەندی
و پرۆسە
مێژوویی
و مادییەکاندا سەیریان بکرێت.
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
مەتریالیزمی کولتووری
ماتریالیسم
فرهنگی
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
مەتریالیزمی کولتووری
Cultural Materialism
1
2
3
4
5
6
7