تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



خێمی
(هەورا.):خێوەت
خەشمی
(باک): تەناف، گوریس
خەیاردێمی
هندوانهٔ ابوجهل
خەیاری دێمی
گووژاڵک، کاڵەکە مارانە
داروینیزمی کۆمەڵایەتی
داروینیسم اجتماعی
داروینیزمی کۆمەڵایەتی
Social darwinism
داروینیزمی کۆمەڵایەتی
تیۆرییەکی کۆمەڵایەتی و مێژوویییە کە لە لایەن چارلز داروین (1809ــ1882) ئاڕاستە کرا و باس لە پڕۆسەی گەشەسەندنی سروشتی«جۆرەکان» دەکات. ناوبراو لە کتێبە بەناوبانگەکەی بە ناوی سەرچاوەی ڕەگەزەکان، بۆ سەلماندنی بونیادی گەشەی بوونەوەرە زیندووەکان، بەپێی هەندێ بەڵگە پێی وابوو کە بوونەوەرەکان لەژێر کاریگەریی هەلوومەرجێکی دیاریکراودا گۆڕانیان بەسەرا دێت. بۆ نموونە مرۆڤی بە بەرهەمی فراژووتن و گەشەکردنی ڕەگەزێکی مەیموون دادەنا.
بنیاتی ئەم تیۆرییە لە باری مێژوویییەوە، پابەندی بنەمای «خەبات لە پێناو ژیان» دایە. ئەم ڕەوتە لە سروشتەوە گوازراوەتەوە بۆ ناو ڕەگەز و نەتەوەکان. لەم جەنگەدا «شیاوترینەکان»، واتە «بەهێزەکان» دەمێننەوە. ئەم تیۆرییە لە کۆتایی سەدەی نۆزدە و بەرایی سەدەی بیست، بووە بنەمایەکی ئایدیۆلۆجیکی بۆ ململانێی زلهێزەکان و دەسپێکێک بۆ شەڕی دەسەڵاتداریەتی ئیمپریالیزم. ئەم تیۆرییە لەگەڵ ڕەگەزپەرستی* ئاوێتە بووە بۆ نموونە لەسەر کەسایەتی هیتلەر، پێش ساڵی 1914 کاریگەریی دانا و دواتر بەشێک لە فەلسەفەی نازیسمی پێک هێنا.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دامی
[ا. ص ]
(دامی - dami)
ڕاوچی، نیچیرقان، نیچیروان.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دامی
[ص. فاع ]
(دامی - dami)
خویناوی، خوینین.
دایمی
همیشگی، پَیوَستگی، پَیوستی، نَراکی، نَوتاشی، پایندگی، پایداری، جاویدی.
دایمی
هەمیشە.[تاهەتا، نەمر، هەمیشەیی]
دایمی
دائِمِيّ، سَرمَديّ، باقِي، اَبَديّ.
دایەدەمی
بەدەمییەوە داوه٬ لەدووی داوە
سەرچاوە: نالی
دلارامی
مایەی ئارامیی دڵەکەی، یارەکەی.

عاشق دڵی نایێ لە دلارامی جودا بێ
ئەڵبەت کە دڵارامیی لەوێ بێ، دڵی نایێ
دلمی
(باک.): دەڵەمەی هێلکە و چتی تر
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
دم گرگ۔ امر (دومی گورگ
( dumi gurg))
کازیوه، کازیبه، بەرەبەیان، سەحەر، کلکی گورگ.