گیایەکە لە ئاوا دەڕوێ ئاماڵ تاڵە و کووزەڵە دەکا

درو شدهٔ انباشته

پاکۆ، بەسەر یەکا دراوی گیای دوراو

پس چه کسی؟

ئەدێ کێ؟

(ماکییان - makiyan)

مریشکی ماڵی، مامر.

(ماکیاڤیلیسم - makzvilîsm)

میکاڤیلیزم، سیاسەتێکە دوور لە دەر رێسایەکی ئەخلاقی و لە رای مەبەستدا هەر ناڕەوایەکە بەڕەوا دەزانێ، دامەزرێنەری ئرم رێبازە نووسەرو سیاسەتوانی ئیتالیایی میکاڤیلییە ١٤٦٩ - ١٥٢٧ کتێبێکی لەو بارەیە نووسیوە..

ماکیاولیسم

Machiavellism

تیۆرییەکی سیاسییە کە لە لایەن سیاسەتمەداری ئیتالیایی، نیکۆلۆ ماکیاڤیلی (1527ـــ 1469) داڕێژراوە. ماکیاڤیلی، نووسەر و مێژونووسێکی بەناوبانگ و سکرتێری حکومەتی کۆماری فلۆرانس بووە کە لە ماوەی ژیانیدا گەلێک ئەرکی سیاسی ئەنجامداوە بەڵام پاش ماوەیەک لێی کەوتنە گومان و لەسەر کار لایانبرد. ئەویش هەموو کاتی خۆی تەرخان کرد بۆ نووسینی کتێبێک بە ناوی میر (prince). ئەو لەم کتێبەدا گەیشتن بە دەسەڵات بە ئامانجی کردەوەی سیاسی دەزانێ و بە هێچ بەربەستێکی ئەخلاقی نایبەستێتەوە. بۆیە پێیوایە بۆ گەیشتن بە ئامانجەکان، دەکرێ لە هەر شتێک کەڵک وەربگیردرێت و نابێ بە هیچ کلۆجێک ئەخلاق لەگەڵ سیاسەتدا تێکەڵ بکرێت. لە ڕوانگەی ماکیاڤیلیستیەوە بۆ گەیشتن بە ئامانجەکان دەکرێ پشت بە هەر ئامرازێک ببەسترێ تەنانەت ئەگەر ناپەسند و دزێو بێت و لەم بارەوە پابەندی بە ئەخلاق و مرۆڤایەتی بایەخی نییە.
ئەم بیرۆکەی ماکیاڤیلی، پاشان بۆ ئەو دەسەڵاتدارانە بەکاردەهات کە بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانیان لە هیچ تاوانێک سڵیان نەدەکرد و هەندێ جاریش زاراوەکە بۆ دەسەڵاتدارانی دیکتاتۆر و ستەمگەر بەکار دێت. ماکیاڤیلی پێی وایە کە ئەگەر دەسەڵاتدار حەز بە مانەوە دەکات نابێ لە هەر شێوازێکی خۆپەرستانە و تاکڕەوانە و نامرۆڤانە خۆی بپارێزێت چوونکا ئەگەر وا نەبێت، ناتوانێ دەوڵەتەکەی ڕابگرێ.
ماکیاڤیلی کە لە سیاسەتدا ڕیالیزمی گەیاندە بەرزترین ئاستی خۆی، لە نێوان مەسەلە سیاسییەکان و گرفتە ئایینیەکان جیاوازی قایل بووە. مەبەستی سەرەکی ئەو مانەوەی دەوڵەت بووە و حکومەتی کۆماریی بە مەرجێک پەسند دەکات کە جەماوەر بە گشتی بگەنە ئاستێکی باڵای عەقڵانی. ئەگەرچی ماکیاڤیلی کەسێکی دیموکرات نەبووە بەڵام پێی وابوو کە جەماوەر دەبێ لە بەڕێوەبردنی دەسەڵاتدا دەورێکی باڵا بگێڕێت تاکوو دەوڵەت بتوانێ لەباری سیاسییەوە سەقامگیر بێت. ئەو پێی وابوو کە بۆ ڕژێمێکی دیکتاتۆریش، لەناوبردنی حکوومەتێکی دیموکراتی لێوەشاوە، کارێکی دژوار دەبێت.
خۆلاسە، جیهانبینی ماکیاڤیلی بۆ ماوەی چوار سەدە لە مێشکی خەڵکدا هاوواتا بووە لەگەڵ زۆرداری و نەگریسی و خەیانەت. بیرداڕێژی ئەم قوتابخانە، بە نموونەی سیاسەتمەدارێکی مووقەڵاش بەڵام مەکراوی و فێڵباز ناسراوە.

ماشین

چەند پارچەیەکی لێک دراوە کە لە کارخانە دروست کرابێ بۆ جۆرە کارپێکردنێک

ئامرازی دەسکرد بۆ کار هاسان کردن، ماشێن

تکنسین
خیاط

کەسێکە کە بەماکینە کار بکا

کەسێ کار بە ماکینە دەکا
خەیات، جلدروو بە چەرخ

(باک.): پڵاوپارزن٬ قاپێکی کون کونە بۆ چت پاڵاوتن

ماشینه٬ چەرخ

ماده، مادر، افق، زنبورعسل مادر، لانه و کنام درنده و کوهی، ورم جای آبلەکوبی، جوش آبله در چشم، زمین حاصلخیز، دکمه، مهره زینتی براق

ماک