تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان
سەرجەم فەرهەنگەکان
فەرهەنگەکانی کوردی - کوردی
برادۆست (ئینگلیزی-کوردی)
برادۆست (کوردی - ئینگلیزی)
برادۆست (کوردی - عەرەبی)
برادۆست (کوردی - کوردی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - ئینگلیزی)
زاراوەکانی کۆڕ (کوردی - عارەبی)
سەلاحەدین
فەرهەنگۆکی کتێبی ئابووری سامولسن و نوردهاوس
فەرهەنگی خاڵ
فەرهەنگی زانستی سیاسی (ئینگلیزی- کوردی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
فەرهەنگی کوردستان
قاموس کردي الحدیث
قامووسی زمانی كوردی - زەبیحی
مەردۆخ کوردی - عارەبی
مەردۆخ کوردی - فارسی
مەردۆخ کوردی - کوردی
نالی
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
گۆڤەند و زنار
X
وشە
پوخت
پێشگر
ناوگر
پاشگر
سەروا
دەرئەنجام: 90
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
سەرژماری
سرشماری
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
سەرژماری
بژاردنی مرۆیان
ئاژەڵ
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
عماری
[ا.ع ]
(ئەماری - emarȋ)
کەژاوە
.
سەرچاوە:
گۆڤەند و زنار
قماری
[ص. ن ]
(غەماری – xemarî)
شوێنێکه له
هند
که
بەداری عودو
تاووس
بەناوبانگه.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - فارسی
هاماری
هَمورای.
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - کوردی
هاماری
تەختایی
، سافایی. [تەختان]
سەرچاوە:
مەردۆخ کوردی - عارەبی
هاماری
صَفصَف، رَهاء.
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
هاماری
همواری
زمین
سەرچاوە:
فەرهەنگی خاڵ
هاماری
تەختایی
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
هاماری
گۆڕایی،
جێگەی
بێ
کەند
و
کڵۆ
سەرچاوە:
برادۆست (کوردی - کوردی)
پارژماری یەکە
Unit
fraction
پارژمارێکە «سەربەش»ەکەی (ژمارەی
بان
کاریتەی
دابەشین
)
هەمیشە
1 ـە و «ژێربەش»کەی (ژمارەی
ژێر
کاریتەی
دابەشین
)
هەمیشە
تامژماری ئایەتییە (ژمارەیەکی
تەواو
لە
یەکەوە
بەرەو
ژوور)،
بۆ
نموونە: 1/1, 1/2, 1/3….
کەواتە
«پارژماری
یەکە
» دەکاتەوە «بانوژێری» تامژماری
خۆی
. ئەنجامی جاراندنی
دوو
پارژماری
یەکە
هەمیشە
هەر
پارژماری یەکەیە:
(1/x) * (1/y) = (1/xy)
سەرچاوە:
برادۆست (کوردی - کوردی)
ڕستەژماری ئەندازەکی
Geometric Progression, Geometric Sequence -
لە
ڕستەژماری ئەندازەکیدا،
هەر
ئەندامێکی
پاش
یەکەم
ئەندام
بە
جاراندنی ئەندامی
پێش
خۆی
و ژمارەیەکی نەگۆڕی نا-سفر، پێی دەگوترێ لێکدەری هاوکۆ Common Ratio، دێتە
بەرهەم
.
سەرچاوە:
برادۆست (کوردی - کوردی)
ڕستەژماری فیبۆناچی
Fibonacci
sequence
ڕستەژمارێکە ژمارەی
داهاتوو
تێیدا یەکسانە
بە
کۆی
دوو
ژمارەی
پێش
خۆی: 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34….
سەرچاوە:
برادۆست (کوردی - کوردی)
ڕستەژماری ژمێرکار
Arithmetic Progression, Arithmetic Sequence - ڕستەژمارێکە تێیدا «
مەودا
» Difference ی
نێوان
دوو
ژمارەی
هاوسێ
، نەگۆڕە: ڕستەژماری
ژمێرکاری
5, 7, 9, 11, 13… مەودای
نێوان
ژمارەکان
دووە
، ئەمەیە نەخشی
ئەم
ڕستەژمارە. بڕوانە «ڕستەژماری ئەندازەکی».
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - فارسی)
ژاعریاماری
زهرمار، دشنامی
است
سەرچاوە:
هەنبانە بۆرینە (کوردی - کوردی)
ژاعریاماری
ژەهرە
مار
سەرچاوە:
فەرهەنگی کوردستان
کاژوماری
(هەورا.):
کراسە
مارانە
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - فارسی)
کۆماری
جمهوری
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - ئینگلیزی)
کۆماری
Republic
سەرچاوە:
فەرهەنگی زانستی سیاسی (کوردی - کوردی)
کۆماری
لە
زاراوەی سیاسیدا
کۆماری
، حکوومەتێکی دیموکرات
یان
نادیموکراتە
کە
سەرۆکەکەی
بە
دەنگی
ڕاستەوخۆ
یا
ناڕاستەوخۆی
هەموو
توێژێکی
کۆمەڵگە
هەڵدەبژێردرێ و جێماوەیی
نییە
و ماوەکەشی دیاریکراوە. بەزۆری
کۆماری
بە
ڕژێمێکی دیموکراتی پەرلەمانی ناوبردە دەکرێت،
ئەگەرچی
هەندێ
لە
وەڵاتان
بە
کۆماریی
لە
قەڵەم
دراون
بەڵام
دیموکراسی
پەرلەمانی
بەڕێوە
ناچێت.
کۆماری
لە
یۆنانی کۆندا
ئاوات
و حەزی بیرمەندانی گەورەی
ئەو
سەردەمە
بوو
بەڵام
زۆربەی فەرمانڕەوایان
لە
نێوان
چینی
باڵادەست
و سەرمایەدارەکان هەڵدەبژێردران.
ئیمڕۆکە
بە
حکوومەتێک دەگوترێ
کۆماری
کە
خاوەنی
دیموکراسی
یان
دیکتاتۆری
بێ
پادشا
بێت.
کۆماری
خۆبەخۆ
بە
مانای دیموکراسییەت
نییە
بەڵکوو
سیستەمگەلی بەستنەوەی
دەسەڵات
وەک
حیزب و
پەرلەمان
هاتوونەتە
مەیدان
کە
دەورێکی باڵایان
لە
ئیدارەی وەڵاتێکدا
هەیە
.
کۆماری
نوێ
بە
چەند
شێوازی
جۆراوجۆر
دابەش
دەکرێت:
1ــ
کۆماری
دیموکراتی
وەک
ڕۆژاوا:
ئەم
کۆمارییانە
لە
بنەڕەتدا
لە
ناخی قەوارەی دیموکراتی و ئیرادەی
گشتی
بەدیهاتوون و بەرهەمی شۆڕشە ئازادیخوازییەکانی سەدەی 18و19ی ئەورووپان. نەریتی
دیموکراسی
لەم
هەڵبژاردنەدا
لە
بەرچاو
دەگیرێ و سەرۆکەکەی
لە
ڕێی هەڵبژاردنەوە دێتە
سەر
کار
.
لەم
جۆرە حکوومەتەدا
دەوری
حیزب و
پەرلەمان
بەرچاوە
.
بۆ
وێنە
دەکرێ
ئاماژە
بدەینە
کۆماری
فەرەنسی
کە
تێیدا
سەرکۆمار
خاوەنی دەسەڵاتێکی بەرفرەوانە و
سەرۆکی
دەوڵەتەکەشی
دەبێ
لە
پەرلەماندا
هەمیشە
لەدووی
بە
دەسهێنان و پاراستنی هێزی پەرلەمانی بێت.
سەرەک
وەزیران، بەهرەمەندە
لە
ئازادییەک
کە
«ناوەندێتی حکوومەتی»
بە
دواوە
بێت.
2ــ
کۆماری
دیموکراتی جڤاتی:
ئەم
کۆمارییە
لە
پاش
سەرهەڵدانی شۆڕشە کومۆنیستیەکانی ئەورووپای
خۆرنشین
و
ئاسیا
هەندێ
ئالی
دیکەی
جیهان
پێکهاتووە.
لەم
وەڵاتانەدا سەرچاوەی حکوومەت دەگەڕێتەوە
بۆ
دیکتاتۆری
پرۆلتاریا (
چینی
کرێکار).
3ــ کۆمارییەکانی ئەمریکای لاتین و دیکتاتۆر لێدراو:
لەم
جۆرە کۆمارییانەدا ئیرادەی
گشتی
بۆ
بەڕێوەبردنی
مەملەکەت
هیچ
دەورێک نابینێ و
دەسەڵات
لە
دەستی
ڕێبەردا
پاوان
کراوە
. بنەمای جیاکردنەوەی هێزەکان
پشت
گوێ
دەخرێ و
سەرکۆمار
بەزۆری
لە
ڕێی
کۆدەتا
و کێشەوهەرای
سەربازی
یان
سەروساختی
سیاسی
دێتە
سەرکار
.
ڕێبەر
، دەسەڵاتێکی بێسنووری
هەیە
و
هەڵبژاردن
لەم
جۆرە وەڵاتانەدا
بە
شێوەیەکی فەرمایشی
بەڕێوە
دەچێ.
چەند
زاراوەیەکی
دیکە
لەم
ڕێچکەوە ڕەواجیان
پەیدا
کردووە
کە
بریتین
لە
:
کۆماری
میران
.
لەم
کۆمارییەدا بەڕێوەبەرایەتی حکوومەت بەدەستی
میران
و پیاوانی باڵامەقامەوەیە.
کۆماری
پێناودار
(واسیتەیی).
لەم
کۆمارییەدا میللەت
بە
پێناوی
نوێنەرانی
خۆی
دەسەڵات
بەڕێوە
دەبات.
کۆماری
بێ
پێناو
،
لەم
جۆرە کۆمارییەدا
خەڵک
بێ
پێناو
مافی دەسەڵاتداریەتی
خۆی
بەجێ
دەگەیەنێت. (
وەک
یاسادانان، هەڵبژاردنەکان و
چاودێری
کردن
بە
سەر
کاروباری حکوومەتدا)
کۆماری
سەڵتەنەتی،
لەم
کۆماریەدا
پاش
مەرگی
سەرکۆمار
،
سەرەک
کۆماریی دەدرێتە کوڕەکەی.
بۆ
وێنە
هاتنە
سەرکاری
بەشار
ئەسەد
پاش
مەرگی
باوکی
لە
سوریا (ساڵی 2000).
1
2
3
4
5