دانەای که در گندمزار می روید

گیایەکە لە ناو گەنم دەڕوێ و دەنکەکەی تێکەڵی گەنم دەبێ

(سه لماء ـ selma’)

ژنێ که گوێی له بنا بڕابێ.

(تاممات ـ tammat)

ڕووداوی گه وره و به ڵای قورس، وێردو قسه ی سۆفیان، وڕاوه ی هه ندێ له سۆفی و ده روێشان، په سڵان، رۆژی قیامه ت.

(زالیمانه ـ zalimane)

زاڵمانه ،سته مکارانه.

(زه لماء ـ zelma’)

تاریکی،زۆر تاریک.

(زه لمات ـ zulumat)

زوڵومات،تاریکستان،پێشینان پێیان وابوو که زوڵومات،ئه و سه ری زه وییه و له وێنده ر سه رچاوه یه بخواته وه نه مری وه ده ست دێنێ؛ بۆیه به و سه رچاوه یه ده گوترا ئاوی حه یات. ده ڵێن ئه سکه نده ر به پیری ئاوی حه یا ته وه چوو، به ڵام پێی نه گه یی و خدر پێغه مبه ر له ئاوی ئه و سه رچاوه یه ی نۆشی و ژیانی نه مری به ده ست هێنا، جوگرافیانووسانی کۆن به جه مسه ری باکووریان ده گوت زوڵومات چونکه ماوه ی شه ش مانگ له وێنده ر هه ر تاریکه.

(زولمانی ـ zuĺmanî)

تاریکع زۆر تاریک.

(زولمه ت ـ zulmet)

تاریکی.

(زوڵمه ت فه زاـ zuĺmet)

زیادکه ری تاریکی.

(زوڵمه ت که ده - zuĺmet kede)

تاریکی خانه،دنیا.

(زه له مه - zeleme)

ستمکاران،زۆرداران،جه فاکاران.

(ئاله مییان ـ alemîyan)

جیهانیان،هه موو خه ڵکی جیهان.

(ئاله مین ـ alemîn)

جیهانیان، گێتییان.

(ئولەماء - ulema’)

زانایان، هرزڤانان.

(ئەلەمدار - elemdar)

ئاڵادار، نیگابانی ئاڵا، ئاڵاهەڵگر، کەسێک که له ناو سوپادا ئاڵا بەدەست بێ.

(ئیالمەند - iyalmend)

خێزاندار.

نشان شناسی

شۆن زانی، شۆن شکاسی [شوێنەوار ناسی، دیرینە ناسی]

عِلمُ الآثار، عِلمُ الآسان