گوهر، اَخشی، آخشی، اَخشیگ، آخشیگ، اَخشیج، آخشیج، کَی، کیا

گەوهەر [ماک، توخم]

عُنصُر، جَوهَر، هَیولی، ماده، اَصل، جِشم بسیط، بَسیط

عەنناب، درەختێکی دڕکاوییە، شەش میترێک بڵندە، گەڵاکانی هێلکەیی و ددانەدارن. گوڵێکی زەرد و هێشوویی ئەگرێ، دارەکەی ڕەق و سوورە. بەرێکی ورد و خڕ و بەتام و شیرینی هەیە. لە پایزا پێ ئەگا. بۆ دەرمانیش بەکاردێ.

شەربەتی عوننابی لێوی شەککەر و بادامی چاو،
سەروی قەددت ڕاستە ئەنواعی ثیماری گرتووە

(جامی فیرئه ونی - cami firewnî)

باده ی گه وره ی پڕ شه راب.

(روئونه ت - ru’ûnet )

گه وج بوون، نه زانی، هه رزه وێژی.

(مەئوونەت - me᾿unet)

هاوکاری کردن، یارمەتی دان.

(تیسعون - tis’ûn)

نەوەد.

(سه بئون - seb’ûn)

هه فتا.

(تائون ـ ta’ûn)

نه خۆشییه کی خه ته رناک و کوشنده یه، تاعون،چاوه قووڵه.

(فیرئەون - fir’ewn)

ستەمکار، زۆردار، نازناوی هەر یەکێک له پاشایانی کۆنی میسر بووه.

(مائوون - maûn)

ئاو، باران، دەفرو ئامانان، چاکە، گوێڕایەڵی.

(مەتئوون - met᾿ûn)

تانەلێدراو، بە نێزە لێدراو، سەرزەنشت کراو، تاعوون لێدراو، ئاژنکراو.

(مەلئوون - mel᾿ûn)

تڕۆکراو، بە نەحلەتکراو، نفرینبار.