تۆڕی زاراوەپارێزیی وشەدان



بە شینی خواردن
«مست»، «مت.»، «کن.» ١- فرۆشتنی بەرهەم و حاسڵاتی کشتوکاڵ، بەر له پێگەیشتنی فرۆشتن. 2- «مج.» هەموو بەرهەمێکی دیکه، بە م دەردەبردن. تێبــ.ینی: ئەم مەسدەره لەوەڕا پەیدا بووه که جووتێرانی کوردستان، لەبەر نەداری و دەستکورتی پێش ئەوەی حاسڵاتیان پێ بگا، له شاران به بازەرگانانیان د فرۆشت وپارەکەیان لێ وەردەگرت. ئەوجار که حاسڵەکەیان پێد ەگەیی، یان دەیان فرۆشت و قە رزی کابرایان لێ دەدایەوه یا هەر حاسڵەکە یان تەسلیم دەکرد و خۆیان هیچی وایان بۆ نە دەمایەوه. جا لەم بەین ەدا ئەگەر قسە چۆنیێتی حاسڵەکەیان هاتبایه گۆڕ، دەیانگوت: (بەمن چی! من بە شینی خواردوومه.)
شینی
ژمارەیێکی زۆر، دەستەیێکی زۆر. (باک.) شین، شیوەن. (باک.) شیناوەردی، شینایی. گیایەکه شین بووه، دهخڵەکه شین بووه.
شینی گایانگێو
جوومار، گەورەمار، مارێکی مەیله و پان و ئەستووره و خاڵخاڵ و شەڕ فرۆشه.
ددانەپێشینیان
(کە.): ددانەکانی پێشەوە
قسەی پێشینیان
پند گذشتگان
قسەی پێشینیان
پەندی پێشونان
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ماشینیست
[ا.ص.فر ]
(ماشینیست - maşînîst)
کەسێک کە بە مەکینە کار بکات یان مەکینە دروست بکات، مەکینەچی، میکانیکی.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
ماشینیسم
[ا.فر ]
(ماشینیسم - maşînîsm)
میکانیزم.
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
پیشینیان
[ا ]
(پیشینیان - pîşînan)
سەرچاوە: فەرهەنگی خاڵ
پێشینیان
پێشینیان
پێشینیگەل
پیشینیان، نیاکان.
پێشینیگەل
پێشینیگەل
اَسلاف، مُتَقَدَّمین، سابقین، اَوَّلین.
باڵانشینی
(حمس.)، ١-لە لای ژوورووی مە جلیسان دانیشتن. ٢-(کن)، ماقووڵی، گەورەیی.
بەلەتاڵەشینی سپی(هەر)
مەڕێکە گووێیەکانی ڕاست و درێژو لوول ڕاوەستن و چەند جغزێکی شین و سووری لە ڕووی بێ و لەشی سپی
بەلەتاڵەشینی سۆر
مەڕێکە گووێیەکانی ڕاست و درێژو لوول ڕاوەستن و چەند جغزێکی شین و سووری لە ڕووی بێ و لەشی سوور بێ
جێنشینی
(باک) بنەداری، بنداری
دابەشینی ئەندامدۆز
Partitive (Sharing) Division ژمارەی «سەربەش» دەستەبەند دەکرێت بەسەر «ژێربەش»دا، بۆ نموونە 15 / 3 = 5، پۆل پازدە فێرخوازی هەیە و سێ مێز، هەر مێزی چەند فێرخوازی بەردەکەوێت؟ وەڵام پازدە دابەش دەکەیت بەسەر سێ دەستەدا و یەکی پێنج ئەندامیان بەردەکەوێت، کەواتە پازدەکە لە سێ دەستەدا دەستەبەند دەکرێت و ژمارەی ئەندامانی هەر دەستەیەک دەدۆزینەوە. ئەندامدۆز دەکرێت.
دابەشینی دەستەدۆز
Quotative (Measurement) Division ژمارەی «سەربەش» دەکرێتە دەستەی جیاواز و هەر دەستەیەک بە ژمارەی «ژێربەش» ئەندامی بەر دەکەوێت، ژمارەی ئەندام دیارە (ژێربەش) بەڵام ژمارەی دەستە نازانین، دەستەدۆزی دەکەین. بۆ نموونە: پازدە چەند دەستەی سێ ئەندامی تێدا دەبێت، پۆلەکەمان پازدە فێرخواز هەیە، چەند مێزی «سێ ئەندامی»مان پێویستە؟ وەڵام پێنج مێز.
دابەشینی ژیربێژەکی
القسمة المنطقیة
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
شب نشینی
[ا.مص ]
(شەب نیشینی - șebnișinî)
میوانی شەوو پێکەوه دانیشتن، شەونیشیینی.
شەهنشینی
شەونشینی
شب نشینی
شەونشینی
[کۆڕی شەوانە]
شەونشینی
سَهره، بَیتوته
شەونشینی
شب نشینی
شەونشینی
شەو لە دەوری یەک کۆبوونەوەی دۆست و خێزان
سەرچاوە: گۆڤەند و زنار
عقب نشینی
[ا.مص ]
(ئەغیب نشینی - exeb nișȋnȋ)
عەقەبنشینی
عەقەبنشینی
شکیان، بەزیان، پەس نیشتن، دواوەڕوین، [پاشەکشێ کردن، بەزین]
عەقەبنشینی
دَبَرَه، اِنهِزام