(شاخ - axş)

پیاڵەی شەراو خواردنەوه، جاران له شاخی گاو که کەر¬گەدەن یان عاج پیاڵەیان دروست دەکرد.

شاخ، بیراز، سُرو، سروری، سرون

شاخ، شاخه، شَغ

شاخ، شَخ، پَج، پژم، کوه (کوه سنگی)

[ئەندامی ڕەق و زەقی سەری گیانداری وەک: گا و بزن، ...]

شاخە، پەل، لەق، فاق [لق]

کێف [کێو، چیا (کێوی بەردین)]

قَرن، رَوق، مِدری

غُصن، قَضیب، شٌعبه

طود، طور، جَبَل

کوه
کوه سنگی
شاخ حیوان
شاخه
باروت دان شکارچی
فریاد خشمناکانه
خراش

کێو، چیا
چیای بەردین
زەقی ڕەقی سەری حەیوان
لکی دار
بارووت دانی ڕاوکەر
زیقە و زیڕەی بە تووڕەیی
ڕووش، ڕووشە

لق.

هێندە دڵخۆشە لەبەر سەبزیی و دار و دەوەنی،
کە دەڕەقصێ وەکو شاخ و فەنەن و نەستەرەنی

توولەی دارو گیا و بڕکانە. (باک.) شووێنێکە لە چیای جوودێدا زۆر خۆش و ئاودارە هاوینگەها میریبۆتانێ بووە٬ جزیریدەڵێ: شاخە عەمری بخووە بەرژێ وەژ قەیسەرامەکە بەحس. قۆچ٬ قۆلۆچ٬ کلۆچ٬ سترۆ٬ ستروو٬ بێ _: بێ قۆچ٬ کۆڵ٬ دەفرێکی دارینە٬ بارووتی تێدەکرێو دەکرێتە مل٬ چیایەکە هەمووی بەردبێ یا بەردی زۆر بێ٬ کەژ٬ کێو٬ کۆو٬ چیا٬ ناوی گوند یا کۆنە شارێکی کوردانە لەسەری باژاری جزیرو بۆتانێدایە لەناو چیای جوودێ ٬ گوودێ بەهەشتی جیهانی جێی چیرۆکان.

کنایه از رسوایی و سرافکندگی

برێتی لە ئابڕوو نەمان و خەجاڵەت بوون

جۆرە ترێیەکی سپیە وەک (مام برایمە) بەڵام ئەم سەر دەنکەکانی باریکە

نوعی انگور

جۆرێ ترێ

قۆچ لێدان٬ شۆق لێدان.